Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі

ю о
Іг>
* 4 Г
г
I
I
I
КОЛЫ
 1
Ё |1
\ ш \5ет \К + #< . Ыі
I
Сызган
Тексер.
Қабыл.
- 
-----------------
Волт
итерАМасоа ІМ асш
1-бет
1 бет
Болат Ст 3/16СТ 380-71
Алматы
105- мектеп
213-сурет
214-сурет
230
Литер\Массо
I
Масш
Е > и н т
Сыз*ан
Тексер.
Кабыл
Алматы
//105 мектеп

ртер
1 
М осса \М асш
Колы
Сызгам
Тексер.
Қабыл
1-0ет
|
1 &ет
Алматы
л/
105 мектеп
215-сурет
Масса Ш дсш
Сақина
Сызган
Тексер.
Қабыл
1-6ет
I 
1 бет
Алнаты
105 
-
м 
ектеп
216-сурет

А -А
Ч \М л \\\\ч \Х ч
V
\\\\%\\%^
<Ь70
\Е>емл
Сызған
Теқсер
, 
ҚаА/Уі.
1 
н ;
I
ҚОЛЫ \\Дат\
1
Өкиле
тіредіил
Ьопат Ст ЗНВСТ380-71
ит ер\М асса
I
М асш .
Рбет
1 бет
Алматы
105
 -
мектеп
217-сурет
салу ксрск. Онда тетікбөлшектің басты кескінін таңдап, оның 
жеткілікті кескіндерін анықтап алады. Мұндайда тетікбөлшек 
кескіндсрінің санын құрастыру сызбаларынан көшіріп алуға бол- 
майды. Кескіндердің саны барынша аз, бірақ тетікбөлшектің пішінін 
және өлшемдерін толық анықтайтын болсын. Траверс құрастыру 
сызбасында ұш кескін де берілген, ал оның сызбасында (212-сурет) 
екі кескін жеткілікті. Кескіндердің түрлерін толық және тиімді
басында үш көріністс салынып отыр.
ал
Ксрскті 
және 
жеткілікті 
ксскіндер 
саны 
мен 
түрлері
анықталғаннан кеиін масштабты таңдаиды. Винт үшін бір-ақ ксскін 
жсткілікті (214-сурет). Тұтқа (215-сурет) және сақина (216-сурет) 
үшін де бір кескін жеткілікті. Түтқаның ұштарына көңіл бөліп 
қарандар. Сақина сызбасында жарты көрініс пен жарты тілік 
біріктіріліп сызылған. Оның сыртқы бсті тор деп аталатынын естеріңе 
түсіріңдср, ал цилиндр пішінді тесігі қиық конусқа ұштасады. Өкше 
тірсгіш сьізбасы екі кескіннсн түрады (217-сурет). Алдынғы көріністе 
жергілікті тілік пайдаланылған, ал тілікте штрих сызықтарын азайту 
үшін ол ирск сызықтармен шектелген. Өлшемдер түсірілген және 
негізгі жазулар толтырылған. Тетікбөлшектер бірдсй материалдан,
232

233
2
1
8
-с
у
р
е
т

атап айтқанда, сапасы қарапайым көміртскті болаттан «Болат Ст
3 МЕСТ 380-71» жасалған.
Құрастыру сызбасына тетікбөлшсктсрдің өлшемдері түсірілмейді. 
Сонда тстікбөлшск сызбаларындағы өлшсмдер қайдан алынады? Ол 
үшін тетікбөлшектердің кескінін масштабты сызғышпен өлшейді. 
Алынған санды қүрастыру сызбасының масштабына бөледі. Сонда 
қарастырып отырған өлшем анықталады. Мысалы, тетікбөлшектің 
қүрастыру сызбасынан өлшсніп алынған үзындығы 50 мм, негізгі 
жазудан анықталған масштаб 1 : 2 болсын. Сонда тетікбөлшектің 
номинал үзындығы 50 : (1 : 2) = 50- 2 = 100 мм болады. Егер 
негізгі жазудағы көрсстілғен масштаб 5 : 1 болса, онда тетікбөлшек- 
тің номинал үзындығы 50 : (5 : 1) = 50 : 5 = 10 мм болады.
Өлшемді анықтауда табылған сандарды олардың тағайындалған 
мәндерімен салыстырып отыру керек. Мысалы, біліктің сызбадан 
өлшеніп алынған диаметрі 22 мм, ал масштабы 1 : 2,5 болсын.
Сонда біліктің номинал диаметрі 22 : (1 : 2,5) = 22- 2,5 = 55 мм
болуы ксрек. Бірақ 3-ксстеде ондай алшем жоқ. Сондықтан оны 
56 мм деп алу керек. 210-суреттен болттың кілтке арналған алшсмі 
29 мм, бірақ ондай кілт жоқ. Сондықтан кілтке арналған елшемді 30 
мм деп алу керек.
Ж аттығулар
1. Құрастырылған бүйымдар қалай жасалады? Қүрастыру сызбасы 
не үшін керек? 
' 
I 
^
2. Қүрастыру сызбасын оқу деп нені айтады? Техникалық 
мінездсме не үшін ксрск және онда не туралы айтылады?
3. Құрастыру сызбасын оқу рстін айтып бер.
4. Құрастыру сызбасын бөлшектеуді қалай түсінесің? Тетікбөл- 
шектсрдің жұмыс сызбаларындағы өлшемдерді қайдан алады?
5. 218-суретте пнсвмоаппараттың құрастыру сызбасы, ал 219- 
сурстте^спсцификациясы келтірілген. Пнсвмоаппарат сығылған ауа 
нсмосе басқа сығылған газдар жүретін түтіктерді ашып және 
қайтадан жабу үшін қолданылады. Пішіні конус тәрізді клапан (2) 
шпиндельдің 
(3) 
үшына 
жаншып 
біріктірілгсн. 
Шпиндельді 
бүрағанда онымсн бірге осьтің бағытында клапан да қозғалады. 
Сөйтіп, клапан корпустың сәйкес тесігін бітеп, сығылған ауаны 
тоқтатады. Қүрастыру сызбасын оқы және тетікбөлшсктерге жікте 
(ажырат). 
>;

жүктеу/скачать 20,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: