Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі

Проскциялық байланыстарды сақтау шарт, яғни үстіңгі көрініс басты 
керіністің дәл төмснгі жагына, сол жақ корініс оның оң жақ қатарына 
садзынады. Әсірссс кез мөлшсрі масштабын сақтауга көп көңіл
бөлінсді. 
. .
е з с ң . 
Тетікбөлшек кескіндерін ссілуды аяқтау
. көрініс-
тсрдің біразын тіліктсрмсн алмастыру; қнмаларды, жсргілікті
тіліктсрді жвнс қосымша көріністсрді салу. Бүранда ксскіндсрін 
ықшамдап көрссту, көмскші сызықтарды өшіру және тіліктер мси 
қималарды штрихтау. Мысалы, 7-ксзсңнсн ксйінгі алынған ксскін
182, 
0
-сурсттс бсрілгсн.
8 * к е з с ң .
ІІІыгару 
және өлшем сызықтарын жургізу.
Ьүл кс-
зеңдс шығару 
ж ә н е
өлшсм сызықтарын жүргізумсн қатар диамстрдің,
радиустын, шаршының, көлбсуліктін, конустылықтың, бүранданың
шартты бслгілсрі жазылады (183, а-сурет).
Негізгі ш азу
Иегізгі шаъи
9-к 
с 
з 
с ң
Сызбага тусірілетін тстікбөлшектің барлық өлшем-
Ш Щ Ш Щ т . : меп Қ Ж < ф » пайЪшшпьт
Аныкталған өлшсмдсрді өлшсм сызыктарынын үстшс 
Эл 
У 
қүралдарымсн және тстікбвлвскті өлшсу тәсшдерімсн кслсс. пара
графта 
танысасындар. 
М
ргі
-
ярі
жазу
1 0 - к с з с н
Тет ікбөлш ек эскизін салуды а я қ т а у
Н сп з 
У
граФаларын толтырады. Салынған ксскіндердің, түсірілгсн өлшсм-
Эскнзді жүмсак карындашпсн бастыра
ж үргізсді (183, а-сурст).
183

Эскиз 
салғанда 
үш 
қарындаш 
паидаланған 
орынды. 
Қарындаштардың бірсуін жіңішкс сызықтарды, екіншісін жуан сы- 
зықтарды жүргізу үшін, ал үшіншісін сызбадағы жазуларды жазу 
үшін қолданады.
Сызбаның дүрыс салынғанын тскссрс білудің маңызы бар. Т ек- 
серу үшін сызбаны оқи білу ксрск. Мүғалім оқушылардын бірсуі 
салған оскизді скінші оқушыга тскссртіп, ондағы қатслсрді өздсрінс 
тапқызып үйрстудің тәлім-тәрбислік мәні зор. Эскизді тскссргсндс 
төмсндсгі сүрақтарға жауаптар іздслсді.
— Тстікбөлшектің басты ксскіні дүрыс тандап алынған ба?
— Сызбада басы артық ксскін бар ма?
— Тстікбөлшектің гсомстриялық пішінін толык түсіну үшін са- 
лынған кескіндср жсткілікті мс?
— Өлшсмдср түгсл дүрыс түсірілгсн бс? Қайталанылатын өлшсм-
дср жоқ па? 
■
л*';'
— Нсгізгі жазу дүрыс толтырылған ба?
Эскиздс тіліктср, қималар, бүрандалар жәнс т. б. дүрыс салын- 
бауы мүмкін. Ол оқушының бүрын өтілгсн матсриалдарды үмытып 
қалғанын көрсстсді. Ондай оқушыларға өткснді қайталау ксрск
скснін сстсрінс салған жөн.
Эскиздің дүрыстығы тстікбөлшск эскизінс карап, оның сызбасын 
салғанда анықталады. Осы максатта окушыларға мынадай тапсырма 
бсрілсді: сыныпта оқушы оқытушының бақылауымсн кабинсттс бар 
тстікбөлшсктің біреуінің эскизін салады; ал үйде осы тстікбөлшсктің
эскизі бойынша сызбасын салады.
Сызбаны алдымсн жіңішкс сызықтардың көмегімен салып алады. 
Сызба салу рсттілігінің эскиз салу ксзеңдерінен айырмашьыығы 
жоқ. Ең ақырында сызбаны бастыра жүргізстінін білссіңдер. Оны 
мынадай рстпсн орындаған тиімді:
— осьтік жәнс цснтрлік сызықтар бастырьілып жүргізіледі;
— шығару жәнс өлшсм сызықтары бастырылып жүргізілсді;
— өлшсм сызықтарының нүскамалары салынады;
— көрінбсйтін қисық сызықтар бастырылып жүргізілсді;
— көрінетін қисық сызықтар бастырылып жүргізілсді;
— алдымсн горизонталь, ксйін всртикаль және соңында көлбеу 
көрінбсйтін сызықтар бастырылып жүргізіледі;
— алдымсн горизонталь, ксйін всртикаль және сонында колбсу 
көрінстін сызыктар бастырылып жүргізілсді.
— цифрлар мсн жазуларды бастырып жүргізеді.
Сызбаны бастырып жүргізудс әр типтсгі сызыктардың қалың- 
дығын мүқият сақтау ксрек. Бөлск қағазға әр типтсгі сызықтың 
үлгісін сызып қойып, сол қальіңдықты сызба салудың басынан аяғына 
дсйін сактау қажет. Жазуларды жәнс жуан нсгізгі түтас сызықтарды

жүктеу/скачать 20,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: