Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі

қолданмлатын ықшамдау срсжслсрінін біразын қарастырдық. Бірақ 
қүрастыру сызбасм қүрастырылған бүйымның нсгізгі конструкторлық 
қүжаты бола алмайдм. Қүрастмрмлған бүйнмньің нсгізгі конструк- 
торлық қүжаты ретіндс спсцификация қабылданған.
Спсцификация 
дсгеніміз 
— 
бүйымның • қүрамына 
снстін 
тстікбөлшсктср, қүрастырылған бүйымдар және матсриалдар туралы 
негізгі мәлімсттср көрсстілгсн кссте. Спсцификация А4 пішіміндсгі 
жскс сызба қағазға орындалады (205, а-сурет) жәнс нсгізгі жазудын 
үсті?;гі жағына жазылады. Ол 7 бағаннан (графадан) түрады. Спе-
Атауы
Қ ужаттар
белгіленуі
Тегткдөлш 
еңтер
Стандарт бұйымдар
/Іит&Р\5етЫв
саны
Сызван
Тексер,
Қа&ыл
Бекіт
205-сурет
цификацияның өлшсмдсрі 205-сурсттс көрсстілгсн. Оның бірінші 
бағанына бүйымның сызбасы салынған қағаздың пішімі, скіншісіне 
тстікбөлшск көрсстілгсн пішімнің зонасы, үшіншісіне тетікбөлшсктің 
тірксу нөмірі жазылады. Ені 70 мм төртінші бағанға бүйымның 
бслгілснуі көрсстілсді, бірақ оқушылар бүл бағанды толтырмаиды.
214

Бссінші бағанның сні 63 мм, оған бүйымдардың атаулары жазылады. 
Стьндарт тстікбөлшсктср үшін олардың атауларынан ксйін бслгілсрі
дс жлзылады. Мысалы, «Болт М І2 х 60 М ЕСТ 7798-70» дсп жазылуы 
мүмкін. Алтыншы бағанға бүйымның саны көрсетіледі, ал соңғы 
бағанға ескертулер жазылады. Мысалы, егср тстікбөлшск дайын 
күйіндс баска мсксмсдсн алынатын болса, онда бүл бағанға «сатып 
алынған» дсп жазу ксрск. Спецификацияны, бслгілі бір рсттілікті 
сақтап, жоғіірыдан төмсн қарай жазып толтырады. Бссінші бағанның 
ортасында «Қүжаттар», «Тетік бөлшектер», «Стандарт тстікбөлшск- 
тер» дсп жазып, олардың астын жіңішке түтас сызықпен сызады.
Осындай тақырыпшалардан ксйін қүж аттар мен тстікбөлшектсрдің 
атауларын бірінен ксйін бірін тіркестіріп жазады. С псцификация-
дағы нсгізгі жазудың пішіні сызбадағы негізгі ж азу пішінінен өзге 
болады. Спецификацияның бірінші бетіне арналған нсгізгі жазу
205, ^-суретте, ал оның кслссі бсттсріне арналған негізгі ж азу 205,
6-сурсттс келтірілгсн. Олардың үзындықтары 185 мм, біріншісінің 
ені 40 мм, ал екіншісінің сні 15 мм.
Ж атты ғу л ар
1. Қүрастыру сызбасы дсп қандай конструкторлық қүжатты айта- 
ды? Қүрастыру сызбасында ксскіндсрді қандай әдіспсн алады жәнс
ксскіндсрдің түрлсрін қалай атайды?
2. Қүрастыру сызбасындағы тілік псн қимада тстікбөлшсктсрді 
қалай штрихтайды? Тстікбөлшсктсрді бір-бірінсн олардың қимадағы 
нсмссс тіліктсгі штрихтарына қарап ажыратуға бола ма?
3. Тстікбөлшсктсрдің дөңсстсрін, ойықтарын, фаскаларын жәнс 
олардың арасындағы саңылауларын бүйымның қүрастыру сызоасын-
да көрсстпсугс бола ма?
4. Қүрастыру сызбасында тстікбөлшсктсрді қалай ықшамдап 
ксскіндсугс болады? 203 жәнс 204, г^-сурсттсрдсгі ықшамдауларға 
талдау жаса.
5. Қүрастыру сызбасында подшипниктсрді қалай ықшамдап 
ксскіндсйді? Подшипниктің шартты кескініне қарап, оның роликті 
нсмесс шарикті подшипник скснін ажыратуға бола ма?
6. Сызбада тстікбөлшектсрдің тірксу нөмірлерін қалай көрсстсді? 
Қүрастыру сызбасына қандай өлшсмдср түсіріледі?
7. Сальник деп қандай тстікті айтады? Оның жүмысын 203,
ә-сурсттке қарап түсіндір.
8. Өздерің пайдаланып жүргсн шарикті автоқаламның қүрамына
енстін бүйымдардың спсцификациясын жаз.
9. Сызу шсңбсрсызарының қүрамына снстін тстікбөлшсктсрдің
спсцификациясын орында.
215

Құрастыру сызбасын салуға кіріспсй тұрып бұйыммсн толық 
танысып алу ксрск: бұйымның атқаратын жұмысын, оның құрылы- 
сын және болшсктсрінің өзара орналасуын анықтап алады. Бұйымды 
бірнсшс рет ажыратып, қайта жинақтайды (сгер оның тстікбөлшек- 
тсрін ажырату мүмкін болса). Бұйымның және оның қүрамына 
снстін тстікбөлшсктсрдің атауларымсн танысады. Әрбір бөлшек 
қандай матсриалдан жасалғанын, оның бүйымда атқаратын қызмстін
анықтап түсіну пайдалы болады.
Мысалға пнсвматикалық таптағыш аспаптың қүрамына снстін 
бұйым вснтильдің қүрастыру сызбасын салуды қарастыралық (206-
сурет). Пнсвматикалық таптағыш аспап машина жасайтын завод- 
тардың қүю цсхтарында тетікбөлшсктерді қүйып жасауға арналған 
топырақ қалыптарды тығыздау үшін қолданылады.
Вснтиль сығылған ауаны магистральдан таптағыш аспапқа жіберу 
жәнс жібсруді тоқтату жүмыстарын рсттеп түру үшін керск. 
Сығылған ауа шлангімен корпусқа (1) суретте көрсетілген 
А
нұсқамасы бағытында бсріледі. Шлангінің үшына штуцер бскітіледі, 
ал штуцср корпуспсн бұранда арқылы бірігеді. Корпус екінші 
жағындағы М40 бұрандасы арқылы таптағыш аспаппсн жалғасады.
206, а-сурстте вснтильдің техникалық сурсті, ал 206, ә-суретте
8 58. ҚҰРАСТЫРУ СЫ ЗБА СЫ Н ПҰЙЫМНЫҢ ӨЗІНЕ ҚАРАП САЛУ
а
206-сурст
оның құрамына снстін тстікболшсктсрдің тсхникалық суреттері 
көрсстілгсн. Сығылған ауа корпустағы көлбсу тесік арқылы кла- 
панның (5) үстіңгі жағына өтіп, жоғарғы ксңістікті толтырады. 
Клапанның конус тәрізді тәрелкссі ссріппе (7) күшімсн буксаның 
(3) фаскасына қысылып тұрады. Сондықтан сығылған ауа таптағыш 
аспапқа жібсрілмсйді. 
;
216

Т ұ т қ а (2) корпуспсн (1) білік (4) ар қы л ы біріктірілген. Т ү тқ ан ы ң
(2> біліктсн (4) а й н а л ы п қ о зғал у ы н а мүмкіндігі бар. Қысылған 
ауамы тап тағы ш а с п а п қ а ж іберу үш ін т ү т қ а н ы ң (2-тст.) үш ын 
қысвгп корпусқа ж а қ ы н д а ту ксрек. С о н д а . к л а п а н (5) серіппсні
белгіленуі
А тауы

жүктеу/скачать 20,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: