Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған
ТІЗБЕКТІҢ БӨЛІГІ ҮШІН ОМ ЗАҢЫ. РЕЗИСТОРЛАР
жүктеу/скачать 0,98 Mb.
|
Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым минис-emirsaba.org
- Бұл бет үшін навигация:
- Реостаттарға
| ТІЗБЕКТІҢ БӨЛІГІ ҮШІН ОМ ЗАҢЫ. РЕЗИСТОРЛАР.
РЕОСТАТТАР 1. Эксперименттік зерттеулер тізбектің бөлігіндегі ток күшінің, кернеудің және электр кедергісінің арасында белгілі бір тәуелділік бай- ланыстың бар екендігін көрсетеді. Аталған үш физикалық шамалардың арасындағы байланыс ты тәжірибе жасап анықтамастан бұрын, мектеп зертханалары мен көптеген техникалық аспаптарда кең қолданыс таба- тын резисторлар мен реостаттарға тоқтала кетейік. 2. Резисторлар радио- және электртехникаларда, автоматика мен электроникада кеңінен қолданылатын белгілі кедергілері бар жабдықтаушы элемент болып табылады. (Резистор атауы латынның « resisto – қарсыласамын» деген сөзінен алынған). Резисторлар әртүрлі пішінде кедергілері тұрақты етіп жасалына- ды (сурет 5.11). Электр схемаларында резисторлар басқа кедергілердің шартты белгілері сияқты белгіленеді. Реостаттарға (сурет 5.12) кедергілерін өзгертуге болатын аспап- тар жатады. Олар тізбектегі кернеуді өзгерте отырып, токтың күшін реттеу үшін қолданылады. Сондықтан реостаттар кернеуді бөлгіштер деп те аталады. Реостатты электр тізбегіне қосардың алдында оның арқалығындағы жылжымалы тиекті реостаттың орта тұсына орна- ластырып алу қажет. Содан кейін электр тізбегіндегі өткізгіштің бір ұшын реостаттың арқалығындағы клеммаға (қысқашқа) жалғайды, ал екінші ұшын төменгі екі клемманың біреуіне жалғайды. Тізбектегі Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 126
тады. 3. Электр тізбегінің бөлігіндегі ток күшінің (I), кернеудің (U) және электр кедергісінің (R) арасындағы байланысты алғаш рет неміс физигі Георг Ом анықтады. Бұл байланыс электр тізбегінің бөлігі үшін Ом заңы деп аталады. Осы заңды тәжірибеде анықтау үшін ток көзінен, ам- перметрден, резистордан, вольтметрден, реос- таттан және ажыратушы кілттен тұратын электр тізбегін құрайық (сурет 5.13). Тәжірибенің 1-кезеңінде өткізгіштің (резис- тордың) кедергісін өзгертпей (R = const), ток күші мен кернеудің байланысын зерттейік. Ол үшін кілтті қосып, тізбектегі токтың күшін реостаттың жәрдемімен өзгерте отырып, вольтметрмен резистордың ұшындағы U кернеуді және амперметрмен тізбектегі I ток- тың күшін жазып алып отырайық. Тұрақты жүктемеде және температурада (R = const; Т = const) өлшен-
жүктеу/скачать 0,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|