Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған

Фарадей тәжірибелерінен мынадай қорытындылар туындайды. Біріншіден

жүктеу/скачать 0,98 Mb.

бет	158/203
Дата	17.10.2023
өлшемі	0,98 Mb.
	#116969
түрі	Оқулық

1 ... 154 155 156 157 158 159 160 161 ... 203

Байланысты:
Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым минис-emirsaba.org

Екіншіден
Төртіншіден
Айнымалы ток деп бағыты мен шамасы периодты өзгеріп отыра- тын токты айтады. 5.

3. Фарадей тәжірибелерінен мынадай қорытындылар туындайды.
Біріншіден, өткізгіш пен магнит салыстырмалы қозғалыс жасағанда
ғана өткізгіште электр тогы пайда болады.
Екіншіден, өткізгіш пен магниттің салыстырмалы қозғалыстарында
пайда болған токтың бағыты алма-кезек өзгеріп отырады.
Үшіншіден, салыстырмалы қозғалыстың жылдамдығына қарай
шарғыда пайда болған ток күшінің шамасы әртүрлі болады.
Төртіншіден, индукция тогы тек магнит өрісінің өзгерісі барысында
ғана туындайды.
Бесіншіден, пайда болған токтың бағыты да, шамасы да өзгеріп оты-
рады.
4.
Магнит пен шарғының өзара салыстырмалы қозғалысы кезінде
шарғыда пайда болған электр тогын индукциялық ток деп атайды.
Латынның «индукция» сөзі «әкелінген» деген мағына береді. Бұл
ток шарғыда «индукцияланады», яғни магнит тарапынан шарғыға
«әкелінеді». Индукциялық ток қазіргі өркениетті онсыз елестетуге бол-
майтын
айнымалы ток болып табылады.
Айнымалы ток
деп бағыты мен шамасы периодты өзгеріп отыра-
тын токты айтады.
5. Фарадейдің ашқан жаңалығы техника мен технологияның қа-
рыштап дамуына ұлы бетбұрыс жасады. Солардың бірі – электр тогын
өндіретін генераторлар болып табылады. Электр стансыларының бар-
лық түрлерінде айнымалы ток өндіретін генераторлар қолданылады
(сурет 6.17,
ә). Сонымен қатар жекелеген мақсаттар үшін тұрақты ток
генераторлары да шығарылады.
Генераторлардың қай түрін алсақ та, олардың барлығы электр то-
гын өндірудің Фарадей ашқан
электрмагниттік индукция принципіне
негізделеді. Сондықтан тұрақты ток генераторының құрылымдық
элементтеріне қызықпай-ақ, өндірісте жан-жақты қолданыс тапқан
айнымалы ток генераторының жұмыс принципі мен құрылымын
қысқаша қарастырайық (сурет 6.17).

Егер магнит өрісінде орналасқан өткізгіш раманы (сурет 6.17,

а)
қолымызбен айналдырсақ, оның бойында индукциялық ток пайда
болады. Пайда болған ток раманың екі ұшы жалғанған екі жарты
сақина арқылы қозғалмайтын шөткелерге беріледі де, одан әрі тұты-
нушыларға жетеді. Сөйтіп, үлгі ретінде ұсынған қарапайым генера-
тор қол күшіміздің механикалық энергиясын электр энергиясына
түрлендіреді. Міне, осылайша электр стансыларында қолданылатын
өндірістік генераторлар да электр энергиясын өндіреді. Ал олардың
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

172
роторларын жылу электр стансыларында жоғары қысымдағы будың,

су электр стансыларында құлап аққан судың, ал жел электр стансыла-
рында соққан желдің турбиналары айналдырады.
Сонымен, генератор

жүктеу/скачать 0,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 154 155 156 157 158 159 160 161 ... 203