Электронның металдан босап шығуы үшін оған берілетін ең аз энергияны электронның шығу жұмысы деп атайды. Электронның металл бетінен
А шығу
жұмысы жұтылған
h ν
фотон энер-
гиясының есебінен өндіріледі. Босап шыққан электрон бір орында тұрып
қалмай, белгілі бір
v жылдамдықпен қозғалып, кинетикалық энергияға
да ие болады. Сөйтіп,
энергияның сақталу заңы бойынша жұтылған жарық фотонының h ν
энергиясы электронның шығу А шығу
жұмысына және оның E m v e k
=
2
2
кинетикалық энергиясына жұмсалады :
h ν
=
А шығу
+
m v e 2
2
. (6.2)
Бұл өрнек
Эйнштейн формуласы деп аталады. Мұндағы
m e – босап
шыққан электронның массасы,
v – оның жылдамдығы,
h – Планк
тұрақтысы,
ν
– жұтылған фотонның жиілігі,
А шығу
– электронның шығу
жұмысы.
4. Эйнштейн формуласынан фотоэффект құбылысының туу шартын
анықтауға болады. Фотоэффект құбылысы мына шарт орындалса ғана
байқала бастайды:
h ν
0
I
A шығу
. (6.3)
Эйнштейн формуласынан туындайтын бұл шарт бойынша электрон-
ның шығу жұмысы жарықтың
ν
жиілігіне немесе
=
c /
ν
толқын ұзын-
дығына ғана тәуелді екенін көрсетеді. Жарықтың жиілігі тек белгілі
бір
ν
0
шамаға жеткенде ғана фотоэффект байқалады. Түскен жарықтың
жиілігі бұл шамадан кіші болса (
ν
<
ν
0
), онда энергияның аздығынан
электрон металл бетінен жұлынып шыға алмайды, яғни фотоэффект
байқалмайды.
