102
ПРОЕКТ
Есеп шығару мысалдары
1-есеп.
Жердің Күнді айналу орбитасының радиусы 1,5 · 10
11
м, Күн
массасы 2 · 10
30
кг болса, онда Жердің орбита боймен қозғалысының ор-
таша жылдамдығы қандай?
Берілгені
R
= 1,5 · 10
11
м
M
= 2 · 10
30
кг
Т/к:
– ?
Есеп мазмұнын талдау
Массасы
m
Жер Күнді айналғанда оған центрге тарт-
қыш күш әрекет етеді:
F
ц
=
ma
ц
. Мұндағы
a
R
ö
= ϑ
2
цен-
трге тартқыш үдеу; ал
– Жердің орбита бойындағы
сызықтың жылдамдығы;
R
– Күн мен Жер центрлеріне
дейінгі арақашықтық.
Центрге тартқыш күш сан шамасы жағынан центрден тепкіш күшке
тең. Бұл күштер екі денеге: бірі Жерге, екіншісі Күнге түседі. Центрден
тепкіш күш Бүкіләлемдік тартылыс күшіне тең:
m
R
ϑ
2
2
=
G M m
R
·
,
мұндағы
G
= 6,67 · 10
–11
H ·ì
êã
2
2
.
Бұдан
ϑ
ϑ
2
=
=
G
M
R
GM
R
;
.
Шешуі:
ϑ =
=
−
GM
R
6 67 10
2 10
1 5 10
11
30
11
,
·
·
·
, ·
м/с = 30 км/с.
Жауабы:
= 30 км/с.
2-есеп.
G
– тартылыс тұрақтысы, Жердің Күнді айналу периоды –
T
және Күннің Жерден қашықтықтығы
L
бойынша Күн массасын анық-
таңдар.
Берілгені
G
– гравитация тұрақтысы
L
– Жерден Күнге дейінгі
қашықтық
T
– Жердің Күнді айналу
периоды
М
– ?
Достарыңызбен бөлісу: 
