Оқулық жоғары оқу орындарының филология факультеттері


демек-дур (Айқап, 1913, №17). Ләкин



бет44/81
Дата16.10.2023
өлшемі0,84 Mb.
#116260
түріОқулық
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   81
Байланысты:
Оқулық жоғары оқу орындарының филология факультеттері-emirsaba.org

демек-дур (Айқап, 1913, №17). Ләкин, әлі күнгіше бүкіл қазақ
болып мәслихатқа келген іс жоқ (Айқап, 1913, №1). Алдыңызға 
үшбу журналымды саламын, кішкене екен деп қоңыраймаңыздар 
(Айқап, 1911, № 1, 1-б). Мұндағы қазақ байларының қолынан бір 
мұғалима ұстау келеді, пұлы да һәм жетеді (Айқап, 1914 № 1). 
«Қазақ» газетінде бұл шылаулардың орнына қазақ тілінің
өзіндік яки, я, бірақ шылаулары қолданылған.
ХХ ғасырдың басындағы публицистика тілінде қимыл есімі
ретінде (көбіне қазіргі қазақ тіліндегі  тұлғалы тұйық етістіктің
мәнінде) мына төмендегі формалар қолданылды:
1. Барыс жалғаулы -ар, -ер, -р, -с жұрнақты есімше мен
керек сөзінің тіркесі қолданылды:
Күллі жұрт болып сұрауға керек."Ойбай, ана жылда ду-
маға пәленше-түгеншелер барған, олар да түк бітірген жоқ" -
деген үмітсіздікті тастап, халқымыздың қатарға қосылуын ой-
ларға керек (Айқап, 1913, № 20). Отырықшылыққа айналғанда 
көп болып айналу керек, бір болыс елден кем болмасқа керек 
(Айқап, 1914, № 1). Ондай үйдің бағасы әлденеше миллион бо-
ларға керек (Қазақ, 1913,№ 1). ... салыстырып, өлшеп, жерді бе-
ру-бермес пікірді соған тіреп айтарға керек  (Қазақ, 1913, № 30).
2. Барыс жалғаулы есімшелі тіркес:
Біздің хүкімет жоғарыда айтылған жерлердегі шәhәрлерге 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ



122
консул қойарға ықтиарлы екен (Айқап, 1911, №1). Осы сенің 


айтқан сөзіңнің бәріне де түсіндім, үлгі берелік, сүт ақталық, 
халыққа қызмет қылалық дегенің бек тиімді, бірақ соны істерге 
мойным жар бермейді (Айқап, 1911,№20). 
3. Үшін шылаулы келер шақтық есімшелі тіркес:
Қытай хүкіметіне айтқанын тыңдатар үшін біздің 
хүкімет те ғаскер жинауға қол қойды (Айқап, 1913, № 17). 
Соның үшін қолынан келетін өнерпаз мырзаларға ескертемін, 
біздің нотаға салдырып ала алсақ жақсы болар еді, ұмытпас 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   81




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет