Оқулық o p s 3 философия негіздері
орнықкан жалпы жэне қажетті шындыктар деген пікір үстем болып
|
| орнықкан жалпы жэне қажетті шындыктар деген пікір үстем болып
келді. Дэл осы сиякты уакыт туралы да жалпы қалыптаскан пікірлер де түзету мен кыскартуды көтермейтін шындыктар деп есептелді. Мысалы, заттарға бағынбайтын тек бір ғана уақыт бар деп есептелді, өйткені ол уакыт заттар өмір сүре ме, жок па, олар тыныштыкта ма элде козғалыста ма, оған тәуелсіз, ешқандай өзгерістерге үшырамай, біркалыпты агып отырады. Мысалы, француз философы Пьер Гассенди (1592-1655) 130 осылай деп есептеді. Акырында, Кант заманында да заттармен контакт, тэжірибе дегеніміз - бізге белгілі бір эсер калдыратын заттардың бізге ықпалы, бакылау ғана (соның аркасында зерде түйіндер жасайды); бакылаудан жалпы кағидалар, зандар шығару мүмкін емес, өйткені, сол заңға бағынатын айғактардың саны шексіз жэне олардың барлығын бақьшау мүмкін емес деп есептелді. Евклидтік геометрияның аксиомалары бекітілген сәттен бері көптеген ғасырлар бойы адамзат орасан зор тэжірибе жинактағанына карамастан, кеңістік пен уақыт туралы жалпы кабылданған пікір ешкандай өзгеріске ұшыраган жок. Олардың шынайылығы ешкандай күмэн туғызған жок жэне Кантка дейінгі ірі ойшылдар да мұндай пікірлердің кайнар көзі тэжірибе емес деп түйіндеді. Заттарға тэн нәрселер туралы біз тек олармен контакт жасау арқылы ғана, тэжірибе аркылы біле аламыз деп пайымдады Кант. Кеңістік пен уакыт туралы біздің пікірлеріміз тәжірибеден алынған жок, демек, олардың кайнар көзі сырткы заттарда емес, біздің өзімізде, біздің ақылымызда. Жэне Кант былайша түйіндейді: кеңістік пен уакыт туралы көзкарас біздің акылымызға барлык пайымдауға дейінгі, барлык жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|