процестердің жэне эрекет түрлерінің арасында бір ұксастыкты бекітуге болатынын аңғарған. Мысалы, адам мен оның мүсіндік портретінің арасында геометриялык үксастык бар, ал калған катынастарда - материалында, түсінде, қозғалуы мен ойлану кабілетінде олардың түбірлі айырмашылыктары бар. Есесіне адам мен макака-резус сырттай бір-бірінен айырмашылығы болғанымен, олардың кандарының кұрамы өте үксас, тіпті адам канының орнына маймылдың канын алып зерттеп, осы зерттеудің нәтижелерін кейін адамға катысты колдануға болады. Дэл осылайша, адам канының резус-факторы ашылған болатын. Осы айтылғандардан пшғатыны объект-орынбасар прототиптен барлык жағынан барынша ерекшеленуі мүмкін, ал тек бір жағынан - үлгілеуге болатын жағынан ұқсас. Үлгілер мен прототиптердің таза сырткы механикалык немесе геометриялык ұксастықтарын пайдалану үлгілеудің ең карапайым жағдайын білдіреді. Бірақ үлгілеу кызмет ету немесе даму зандарын бекіту үшін де, прототиптердің кұрылымын зерттеу үшін де колданылады. Сондыктан да үлгінің кызмет етуші, дамушы жэне күрылымдык түрлері, сонымен катар олардың комбинациясының кызмет етуші-дамушы, кызмет етуші-кұрылымдык жэне т.б. түрлері болады. Үлгілердің прототиптен тек көлемі, материалы жағынан ғана емес, өз болмысының тәсілі жагынан да айырмашылығы болатынын ескеру кажет. Мысалы, жобаланған суландыру жүйесі аймағында күрделі экологиялык жүйенің (өсімдік, жануарлар, топырак, климат) өзара әрекетінің барлык мүмкін болатын түрлерін зерттей келе, ғалымдар зерттеуді мынадай кезендерге бөледі: 1) күрделі прототиптің ең маңызды элементтері мен жай жүйелерін бейнелейтін негізгі абстракциялар жиынтығын табу; 2) бакылаулар мен эксперименттердің
