болады. Бұл ойдағы идеалды образдар (бейнелер) тек адам санасында өмір сүріп, ой-толғауды, пікірді, ішкі тіл катуды білдіреді, онда сөздер мен сөйлемдер накты заттардың, әрекеттердің, катынастардың идеалды орынбасарлары ретінде көрінеді. Адам практикалык түрғыда бір істі аткарганда түпнұскалармен (оригиналдармен) қалай жұмыс жасаса, сол сиякты ойша да осы идеалды орынбасарлармен жұмыс жасай алады. Көздеген мақсатка жеткізетіні белгісіз практикалык эрекеттерді адам тікелей колға алмай-ак, ойға алған істің максатына жетуге бағытталған оның эр түрлі нұскаларын идеалды орынбасарлар арқьшы оймен пайымдап «репетиция» жасай алады (мысалы шахматшының ойын еске түсіріңіз: «егер мен былай жүрсем, ол былай жауап береді, онда мен...» 162
жэне т.с.с.). Осылайша максатка жетудің мүмкіндігі мен оның ѳзгелерден жакын жолы аныкталады. Тараудьщ басында койылған мэселеге кайта оралайық. Электронды есептегіш машиналарды «ойлаушы машина», «электронды ми» деп жиі айтады. Шындығында оның ешкайсысы да өзін-өзі баскарушы жүйе болып табылмайды. Олар тек адам енгізген ақпаратгы, оның койған максаты жэне оған жетуді кадағалауына сай өзгертіп қана отырады. ЭЕМ-ның өзінің мақсаты жок. Оларда ойлау да, сезім де жок. ЭЕМ-ға қосылушы элементтердің мөлшері жүз мыңдаған санмен есептеледі, ал адамның нерв жүйесіндегі мұндай элементтер ~ нейрондар — 15 миллиард. Жақсы жетілген ЭЕМ миллиондаған, яғни секундына 106 элементарлык операциялар жүргізсе, ал мида секундына 1014 мұндай операциялар жүріп жатады. Тек бүтіндей ми ғана емес, оның көптеген жай жүйелері де өз бағдарламаларын жасай алады. Оның үстіне нерв
