жеке кұкыктары категориясын өз өркениеттері үшін бөтен деп санайды, өйткені көптеген шығыс коғамдарында адамның жеке кұкыктары емес ұжымдык кұрылымдардың (отбасы, ру, тайпа жэне т.б.) кұкыктары бірінші орынға койьшады. Ал, Иран сиякты мемлекет Вена конференциясында адам кұкыктары жэне оларды бекіткен халыкаралык кұжаттар иудалык-христиан өркениеті кұндылықтарының көрінісі болғандыктан бұл елдің мұсылман кайымымен қабылдана алмайды деп ашық жариялады. Демек, мәдени релятивизм бұл саладағы ең ауыр мэселелерінің бірі. Адам кұкыктарының толык жүзеге асыру үшін дамыніы елдердің сыртқы карьгздары, шектен аскан кайыршылык мэселелерін, нэсілшілдік пен нәсілдік кемсітудің, ксенофобия мен осыларға байланысты төзімсіздіктің эртүрлі нысаңцарының болу мэселелерін шешудін маңызы зор. Адам кұкыктарынын барлык кешенін іс жүзінде жүзеге асыру жан- жакты да кешенді іс болып табылады жэне оның шешілу деңгейі жеке елдердің де, барлык адамзат өркениетінің де даму деңгейін, өрлеуі мен адамгершілігін сипаттайды. XXI ғасыр табалдырығында адам кұкыктарын сактау жэне құрметтеу ішкі жэне халыкаралык саясаттың адамгершілік өлшемінің маңызды белгісіне айналуда. Адам кұқыктарын құрметтеу аркьшы жекелеген мемлекеттер мен жалпы элемде тұлғанын жоғарғы кұндылығы орнығады. 317
Жеке елдердің шеңберінде адам кұкыкгарын сактау бекем дамудың кажетті шарты болып табыларды, халыктарды эртүрлі тоталитарлык жэне өзге де сынақтардан, агрессивті ішкі жэне сырткы саясаттан
