ететін болсын. Үшіншіден, ұлттык идеяның хронологиялык бастапкы сэті белгілі болғанмен, бүгін де, ертең де шексіз жүзеге аса беретінін баса көрсеткені жөн. Елдің ішіндегі, жер-жаһандағы накты ахуалға байланысты оның көздегені өзгеріп, нактьшанып отыратыны айтпаса да түсінікті жайт.. Үлттык идея қүндылықтары мен үстанымдарын әлеуметтік кауым арасында мейлінше дэйекті бекемдеу кажет. Бірі - бала бакшада тәрбиеленуші бүлдіршіндерден бастап, университет аудиторияларында отырған жастарға жеткізуден ештеңені аяуға болмайды. Екіншісі - мамандар мен зиялылардың үлттык идеяға қалткысыз берілгендігін қалыптастыру. Осылардың санасына, өмір салтына сіңген үлттық идея кімді болсын өз иіріміне ала жөнелетініне күмэн жок. Көптеген батыс ойшылдары әлемнің тұтастануын Батыс коғамының жеңісі ретінде қабылдайды. Мысалы, заманымыздың белгілі ойшылы К. Поппер еркін демократияның елдері, Батыстың ашык коғамы женді дейді. Тоталитарлық коғамдар бар болғанын ешкашан, ешкімнен жасырмаған, орасан зор ішкі күштердің әсерінен күлады. Алдымен өзінің калдықтарының астына біріңғай Кеңес империясының темір жұдырыған көміп, өте топтасқан жэне мызғымастай болған шығыс еуропалық диктатура жойылды. XX ғасырдың ішінде Батыс-Шығыс карым-катынасында үлкен өзгерістер болды, Батыстың өзі күрделі эволюция үстінде еді. Батыс Шығыс руханиятының даналығын тани бастады, ғалымдары буддизм, үнді философиясын зерттеп, Батыс суфизмді өзіне "ашты". Өз философиясын байытгы. Жоғарыда айтылған К. Юнг, т.б. дүниеге көзкарас батыс рационализмінен терең болу керек екенін мойындады жэне материализм, дінсіздік, техноцизмді, беймэдени "демократиялық" болмыстың ("көпшілік мәдениеті") зиянын өздері өздеріне әшкереледі.
