Өндірісте шығарылатын қалыптық массалар

вольфрамның, карбидтері және солардың нитраттары (мысалы, эльбор - бордық кубтық нитраты).
4.19 Табиғи түрпілік материалдар.
Алмаз - табиғатта кездесетін ең қатты минерал. Ол көміртегінің бір түрі бола тұрып,одан кристалдық торының ерекше орналасуы арқылы ажыратылады. Алмаз қаттылықтың эталоны болып табылады. Моостық деңгей көрсіткіші бойынша еқ қатты материал - 10.
Алмаздан жасалған пирамидалар мен конустар приборларда әр түрлі материалдардың қаттылығын анықтау үшін қолданылады. Алмаз түйіршіктерінен өндегіш дөңгелектер, делегейлер (диск) жасайды. Стоматологияда алмаз түйіршіктерінен тістерді егейтін өндегіш қүралдар жасайды, олар тез желінбегендіктен ұзақ уақытқа шыдайды, әрі тістерді егеуді жылдам әрі таза өңдеуге қол жеткізеді.
Корунд - кристалдарының құрамында 90% алюминий тотығы бар табиғи минерал. Табиғатта таза күйінде өте сирек кездеседі. Ең жиі кездесетіні - темір және кремний тотықтарымен қосылыстары. Корунд қаттылығы жағынан алмазға қарағанда темен. Моостың деңгей көрсеткіші бойынша ол 9-тең.
Наждактьщ - құрамында 97% корунд, темір қоспалары және басқа бірнеше минералдар бар. Моостың деңгей кврсеткіші бойынша қаттылығы 7-8. К,аттылығынық әр түрлі болуы олардың құрамындағы қоспаларға байланысты. Жоғарғы сапалы наждак алу үшін онық қүрамындағы қоспаларды 1-2% азайту қажет.
Үсақталған наждак ұнтағын електен еткізіп қағаз бетіне немесе маталар бетіне жслім арқылы жапсырады. Оны пластмассадан жасаған тіс протездерінің ойық беттерін еңдегснде қолданады.
Пемза - вулкан атқылаган кезде пайда болатын зат. Бүл тез қатқан газ тәріздес заттармен қаныққан лава. Псмзанын, құрамы тұрақсыз. Оның негізгі компоненттері кремнезем (60-70%). Металл тотықтары олардық басқа құрамдық бөліктері болып, пемзаға әр түрлі түс бсреді. Пемза - ішкі құрылысында қуыстары көп, қатты және морт сынғыш материал. Сынған беттерінде көптеген өткір үшты бүдырлар болады. Ұсақталған пемзаның осы ерскшеліктерін материалдарды өңдеу үшін қолданады.
4.20, Жасанды түрпілік материалдар
Электрокорунд - кристаллы алюминий тотығы АІ2О3. Өнді-рісте құрамында 50% жер лайы бар бокситтен жасанды түрде алынады. Электр пешінде кокспен бокситті балқытқанда негізгі массадан қоспалары ажыратылады. Электрокорундтың құрамында
85-тен 98% дейін алюминий тотығы болады. Алюминий тотығының мөлшеріне байланысты электрокорунд үш түрге бөлінеді. Қалыпты электрокорундта (алунд) 87% алюминий тотығы болады. Түр түсі -қою қызылдан қоңыр сұрға дейін. Ақ электрокорундта (корракс) 97% алюминий тотығы болады. Ол ақшыл, кейде қызғылтым. К,алыпты электорокорундқа қарағанда кескіш қасиеті 30-40% жоғары. Монокорундтың құрамында 99% алюминий тотығы және 0,9% темір тотығы бар. Монокорунд мықты және желінуге төзімді. Моостың деңгей көрсеткіші бойынша электрокорундтың қаттылығы 9 шамасында. Тығыздығы 3,2 ден 4г/см³ дейін. Материал жоғарғы температураға төзімді (2000°С дейінгі қыздырғанға төтеп береді).
Карборунд. Кремний мен көміртегінін, қосылысынан тұрады SiC. Карборундты электр пештерінде негізінен кокс пен кварц құмдарын 2000° температурада балқыту арқылы алады. Көміртегі мен кремнийдін, арасындағы химиялық қосылыс нәтижесінде кремний карбиді алынады. Онық құрылысы кристалды. Таза карборунд ете қатты. Моос керсеткіші бойынша ол 9,5-9,75-ке тед. Таза кремний карбиді түссіз, бірақ техникалық карборундтын, қүрамында 3 тен 5% дейін түс беретін қоспалары болады.
Карборундтын, екі түрі алынады. Кара карборундтын, қүрамында 95% SiC бар. Ол негізінен түсті металдардан, металл емес заттардан және т.б. мықтылығы темен заттардан жасалған бүйымдарды өңдеу үшін қолданылады. Жасыл карборундтын, құрамында 97% SiC бар. Онын, қаттылығы өте жоғары, сондықтан қатты балқығыш заттарды өндеуге аспаптарды қайрауга жарамды. Стоматологиялық егегіш аспап ретінде карборундтын, екі түрі де қолданылады. Карборундтан жасалған аспаптардың егеуіш қабілеті жоғары. Бүндай аспаптар әр түрлі дәрежедегі ұнтақтардан жасалынады. Карборунд түйіршіктерінің өткір қырлары көп әр түрлі болғандықтан, оның кескіш беліктері де көп, бұл оның -тиімділігініқ көрсеткішін танытады. Кремний карбиді жоғары температурада тұрақты қалпын сақтайды.
Бордық және вольфрамнық карбиді. Бүл материалдарды ң қаттылығы алмаздың қаттылығына жақын. Техникалық бор карбидінің құрамында 85 тен 95% дейін таза кристалды В4С бар. Бор карбиді өте қатты және морт сынғыш. Өндірісте қиын балқитын аспаптарды өндеу үшін қолданады.
Вольфрам карбиді үсақ дисперстік күйде алмастын, түйіршіктерімен бірге тіс бұрғыларын (борларды) және егегіш аспаптар жасау үшін қолданады. Соңғы жылдары жаңадан синтетикалық деген түрпілік материал алынды. Ол кубтық бор нитратының бір түрі. Каттылығы жағынан алмазбен бірдей, бірақ жылу түрақтылығы жоғары.

жүктеу/скачать 257,22 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: