Оқулық Түзетілген және толықтырылган екінші басылым 1-кітап алматы, 2004 ббк28. 86 я 73 р 12
жүктеу/скачать 23,05 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А. М. Шумлянский
| Марчелло Мальпиги
(1628-1694) ол болжамды дәлелдеді. Мальпиги терінің (мальпиги қабаты), көкбауырдың, бүйректің (мальпиги денешіктері) және басқа бірқатар ағзалардың микро скопия лық құрылысын зерттеуде көптеген жаңалықтар ашты. Өсімдіктер анатомиясын зерттей келе, Мальпиги Гарвейдің “кез келген жан-жануар жұмыртқадан пайда болады” деген кағидасын кеңейтіп, “барлык тіршілік жұмырқадан пайда болады” (omne vivum ex ovo) деген қағидаға айналдырды. Гарвей болжап айтқан капиллярларды ашкан Мальпиги болды. Алайда ол қан артерия капиллярларына алдымен “аралық кеңістікке” келіп, содан кейін гана вена капиллярларына барады деп ой лады. Тек бүйректердің құрылысын зерттеген А. М. Шумлянский (1748- 1795) гана қиялдағы “аралық кеңістіктердің” жоқ екенін және артериялық, веналық капиллярлардың арасында тікелей байланыс барын дәлелдеді. Сөйтіп, А. М. Шумлянский бірінші рет қантамырлар жүйесі тұйық екенін дәлелдеді, осы арқылы қанайналым шеңберін түбегейлі тұйықтады. Сонымен, қанайналым туралы түсінік бірқатар көрнекті ғалымдардың ұжымдық еңбегінің нәтижесі болды. Бұл қатардың басында тұрған Везалий, соңындағы - Гарвей. Ол екеуінің аралығындағы уақытта материалистердің идеалистермен күрес дәуірі жатыр, соның нәтижесінде медицинада схоластикалық галенизм үзілді-кесілді талқандалды. Сондықтан, қан айналымының ашылуы анатомия мен физиология үшін гана емес, бүкіл биология мен медицина үшін де маңызы зор болды. Ол жаңа дәуір феодализмінің схоластикалық медицинасының күні өтіп, капитал измдегі ғылыми медицинаның басталуына жол ашты. Капитализм дәуірінде XVIII ғасырдағы француз материализм! қалыптасты. Француз материализм! идеализммен, дінмен күресе отырып, адам құдайдың жаратқан пендесі деген пікірді әшкерелей келе, адамды қоса бүкіл бейорганикалық және органикалық табиғат жалпы заңдылыққа бағынады деп дәлелдеді. Ол кезде бүкіл ғылымдардың ішіндегі ең дамығаны механика болғандықтан, жалпы заңдар механика заңдарымен теңестірілді де, ал француз материализм! механикалық материализм болды. Оның өкілдерінің арасында дәрігерлер де болды. XIX ғасырда метафизикалық көзқарасқа қарама-қарсы биология мен 18 медицина тоцкеріс жасаган және эволюпиялык морфологияның бас- тамасын салгаи тұтас ілімге (дарвинизм) айналған диалектикалык даму идеясы канат жая бастады. Дарвинизм ғылымы бірнеше рет эмбриология мен салыстырмалы анагомияның дамуымен әзірленді. Мәселен, Ресей Ғылым Академия- сынын мүшесі жүктеу/скачать 23,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|