dens , мына бөліктерден түрады: 1) тіс сауыты,
corona dentis ,
2) тіс мойны,
collum dentis , 3) тіс түбірі,
radix dentis , тіс сауыты кызы-
лиектен шыгып түрады, мойын (тістің сәл кысыңкы бөлігі) қызылиекпен
каусырылады, ал түбір тіс үяшығында орналасып, тістің үшымен,
apex radicis, аякталады, онда жай көзбен-ак үштың кішкене тесігі,
foramen apicis , көрініп түрады. Осы тесік арқылы тіске кантамырлар мен нервтер
келеді. Тістің ішінде куыс,
cavitas dentis орналаскан, ол қуыстың ең
көлемді бөлігі - сауыттык бөлігі мен куыстың тарылатын бөлігі -
canalis radicis dentis , түбір өзегі деп аталатын бөлімінен түрады. Өзек тіс үшында,
жоғарыда аталган үш тесігімен ашылады. Tie куысын кантамырлар мен
нервтерге бай үлпа,
pulpa dentis , толтырып түрады. Tic түбірі үяшыктық
сүйек кабығы,
periodontium, аркылы тіс үяшыктарымен тығыз түтасады.
Tie, периодонт, үяшық қабырғасы мен қызылиек тіс ағзасын күрайды.
Тістің қатты заты мыналардан түрады: 1) дентин,
dentium; 2) кіреуке,
епатеіит және 3) цемент,
eementum. Тісті қүрайтын заттың көбісі -
дентин. Кіреуке сыртынан тіс сауытын жауып, ал цемент тіс түбірін
каптайды (195-сурет).
Жақсүйектерде тіс сауыттары сыртында жайғасып, жоғаргы және
төменгі тіс доғалары түрінде орналасқан, оларда 16-дан тіс болады.
Әрбір тістің 5 беті болады: 1) ауыз кіреберісіне қараған, кіреберістік
беті,
facies vestibularis , ол алдыңғы тістерде еріннің шырышты
кабығымен, ал артқы тістерде ұрттың шырышты кабығымен жанасады;
2) ауыз қуысына қараған тілдік беті,
facies lingualis 3) және 4) өз
қатарындағы көршілес тістермен түйісу бет
\, facies contactus. Тістердің
тістер доғасы орталығына бағытта қараған беттері
facies mesialis (meso,
грекше - арасында) деп белгіленеді. Алдыңғы тістерде бүндай беттер
мсдиалды, арткы тістерде алдыңғы болады. Тістер доғасының
орталығына карама-қарсы жаққа бағытталған түйісу беттері дисталды,
facies distalis, деп аталады. Алдыңғы тістерде бүл бет латералды, ал
арткы тістерде - арткы болып табылады; 5) шайнау беті немесе кар