Тромбоциттер немесе қан пластинкалары – сопақша немесе дөңгелек пішінді. Жалпы саны 1 мкл-де 300-400 мың. Тромбоциттердің саны тамақ ішкеннен кейін, ауыр дене жұмысымен шұғылданғанда, әйел екіқабат болғанда көбейеді. Тромбоциттердің қызметі көп. Оларда ферменттер де өндіріледі, қанның ұюына қатысады.
Қанның ұюы. Қан тамырлары жарақаттанғанда жараның бетін тромб деп аталатын қойылған қан түйіршігі тез жабады. Біраздан соң ол тығыздалып, жараны бекітеді. Егер қанның мұндай қасиеті болмаса қан тоқтаусыз ағып кетеді. Қанның ұюы 3 кезеңге бөлінеді: 1) қанда тромбопластиннің пайда болуы; 2) тромбопластиннің тромбинге айналуы; 3) тромбиннің әсерінен плазмадағы фибриноген белогы фибрин жіпшелеріне айналып, жараның бетінде тор құруы. Осы торға эритроциттер мен лейкоциттер тұрып қалады да, тромб пайда болады.
Қан топтары. Қан беруші адам – донор, қан қабылдайтын адам – рецепиент. Қанның құрамындағы эритроциттерде А және В агглютиногендер, қан плазмасында α және β агглютининдер болады. Бұл заттардың бір-бірімен қосылыс жасау мүмкіндігі 4 түрлі, соған байланысты адамдардың қанын 4 топқа бөледі:
Топтар
|
Плазмадағы агглютининдер
|
Эритроциттердегі агглютиногендер
|
Қанды құю мүмкіндігі
|
I топ
|
α және β
|
-
|
Барлық топқа
|
II топ
|
β
|
А
|
IV және II
|
III топ
|
α
|
В
|
IV және III
|
IV топ
|
-
|
А және В
|
IV топқа
|
85 % адамдарда қанның қорғаныс жүйесі резус–фактор деп аталатын зат бар, ал 15 % адамдарда ол жоқ. Резус-факторы бар адамдарды оң-резусты (Rh+), жоқ адамдарды сол- резусты (Rh-) деп атайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
