СӨЗЖАСАМ ТІЛ БІЛІМІНІЦ ЖЕКЕ САЛАСЫ 241 2.6.2. Тарихи туынды есімдердің сөзтудырушы модельдері Тарихи туынды есімдердің құрылымын тал-
даудың, тарихи қалыптасуын анықтаудың ж оға-
рыда көрсетілген тарихи туынды етістіктерді қара-
стырудан айырмаш ылығы жоқ. Д егенм ен есім-
дер сөзтудырушы үлгілерінің түр ж ағы нан да,
сан жағынан да көптілігімен ерекшеленеді. Акад.
Ә.Т.Қайдаровтың зерттеуінің нәтижесінде анық-
талған тарихи туынды есімдердің мынадай сөзту-
дырушы модельдерін корсетуге болады.
-а, -е: ж аз-а, өр-е т.б.
-аз, -ез: тай -аз//тай ы з, қай -аз, күй-ез т.б.
-ақ, -ек: құр-ақ (ш оп), сұр -ақ т.б.
-ал, -ел: тоқ-ал, сақ-ал, ж өт-ел т.б.
-ан, -ен: саз-ан, қой-ан, ж ы л-ан, құл-ан,
қап(б)-ан, бұл-ан, ш ай-ан, күз-ен т.б.
-аң, -ең: тоз-аң, кер-ең, тер-ең, күр-ең т.б.
-ас, -ес: топ-ас, үл-ес, күр-ес т.б.
-ау, -еу: без-еу, жал-ау, қы р-ау, сұр-ау т.б.
-жың, жің: мыл-ж ың, қал-ж ы ң , ты р-ж ы ң
т.б.
-қ а/-к е, -ға /-ге : ж аң-қа, ж о ң -қа, қ аң -қа,
қас-қа, м аң-қа, ж ор-ға, сер-ке, сір-ке, бүр-ке,
қо л -қа, ал-қа т.б.
1
-қай/-кей, -ғай/-гей: ш ал-ғай, меш-кей т.б.
-қақ/-кек, -ғақ/-гек: сер-гек, ес-кек, жор-
гек, ш ал-қақ т.б.
-қар/-кер, -ғар/-гер: тай-қар, шал-қар, қый-
қар, ас-қар т.б.
-қау/-кеу, -ғау/-геу: аң-қау, жал-қау, мыл-
қау, ш ұл-ғау, сы р-қау т.б.
-қы /-кі, -ғы /-гі: қар -ғы , таң -қы , ш ал-ғы ,
еш -кі, ж ы л-қы , қай-қы т.б.
-қыл/-кіл, -ғы л/-гіл: қ о ш -қы л , үш -кіл,
-қы ш -қы л , тар-ғы л т.б.
-қын/-кен, -ғын/-ген: сүр-гін, құз-ғы н , ай-
қы н, ш ал-ғы н, бал-ғы н т.б.
