5 .3 Л. Есептік сан есім
Есептік сан есім заттың нақтылы санын және
абстракты сандық ұғымды білдіріп,
қанша?неше?
деген сұрақтарға жауап береді. Есептік сан есімнің
арнайы грамматикалық көрсеткіштері ж оқ, олар
түбірден тұрады.
Абай жаз сайын Ж аңы лға деп
бір сиыр, 2-3 бие сауын жіберіп отыратын
(Әуе-
зов).
Тірі боп жүз жыл жасап тек түрудан, Бір
күн артық ел үшін еңбектенген
(Бұлқы ш ев).
Екі
жаман ауыл болмас, ауыл боса, қауым болмас
(М ақал).
Ғы лы м ға жас күнімнен еттім талап,
Талпынып төрт үлағат т ан тағлым алып
(Әріп)
деген сөйлемдердегі
бір, 2-3, жүз, екі, төрт
сан
есімдері өздері анықтап тұрған
сиыр, бие, жыл, күн,
жаман, үлағат
сөздерін сан ж ағы нан аны қтап,
қанша ? неше
?деген сұрақтарға жауап беріп, есептік
сан есім болады.
Қ азақ тілінде есептік сан есімдер деректі са-
н а у ға б о л аты н зат п ен за тт ы қ ұғы м д ар д ы
білдіретін сөздерді ғана айқындап, солармен сөз
тіркесін жасай алады.
Есептік сан есім жеке, зат есімсіз қолданыл-
ған жағдайда абстракты сандық ұғымды білдіріп,
соны ң атауы ретінде қолданылады.
Елу үш
пен
жиырма алтыны
қоссаңы з қанш а болады? (М о-
мышұлы) деген сөйлемдегі
елу үш, жиырма алты
сан есімдері абстракты мәнде жұмсалып, оның
озінің атауы ретінде қолданылған.
Есептік сан есімдер құры лы сы мен дәреже-
сіне қарай бірлік, ондық, жүздік, мыңдық сандар
болып болінеді. Бірлік сандарға#//? санынан бас-
тап
о н-
ға дейінгі, он ды қ сандарға
он, жиырма,
отыз, қырық, елу, алпыс, жетпіс, сексен, тоқсансш-
дары жатады. Жүздік, мыңдық сандарға жататын
созер:
жүз, екіж үз..., мың, екім ы ң
т.б.
Осы аталған топтарды құрамына қарай
Достарыңызбен бөлісу: |
