П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы
жүктеу/скачать 38,54 Mb. Pdf көрінісі
|
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis
| ДЫБЫСТАР ТІРКЕСІ
71 2.2.2. Қатаң-ұяң дауыссыздар тіркесі сөз бен сөздің жапсарында қатар келгенде: қб=қп: ақпата (ақ бата), ақпота (ақ бота), ақпала (ақ бала), ақпопе (ақ бопе); қг= қ к : ақкүл (ақ гүл), ж оқкүл (жоқ гүл), қырықкүл (қырықгүл), шоқкүл (ш оқгүл); қ ғ = қ қ : аққалы м (ак ғалы м ), қырыққалым (қырык ғалы м), тоққалым (тоқ ғалы м), жоққы- лы м (жок ғылым); қд = ғд : ағдала (ак дала), ағдамбал (ақ дам- бал), ағдариға (ак дариға), ағдэптер (ақ дэптер), ағдэрі (ак дэрі); қ ж = ғж : ағжылан (ак жылан), ағж ол (ақ жол) ағж ауын (ақ жауын), ағж аулық (ақ жау- лық), ағжирен (ақ жирен), Ағж айық (Ақжайык), Ағж ан (Ақжан); қ з= ғз: ағзон (ақзон), бағзаман (бақ заман), ағзал (ақ зал), жоғзат (жоқ зат), қырығзембіл (кырық зембіл), ағзауыт (ақ зауыт), ағзең (ак зең); кб=кп: кокпөрі(кок борі), кокпайтал (көк бай- т ал), когпауыр (көк бауыр) кокпет (кок бет), Кокпай (Кокбай); кг= кк: коккүл (көкгүл) көккэукэр (көккэукэр (кок гауһар), коккүрілдеді (кок гүрілдеді); к ғ= қ қ : беккажап (бек ғаж ап), көққимарат (көк ғимарат), ойлағаны теққылым (тек ғылым), қарапайым айтуда: еққасыр (екі ғасыр); кд=гд: көгдала (кок дала), когдолы (кок долы), когдэрі (көк дэрі) когдэптер, когдүлей (көк дүлей); Бегділдэ (Бекділда); к ж ^ ^ к когжылан (көкжылан), көгжарық (кок жарық), когжал (көк жал), көгжиек (көкжиек), когж елек (кок желек), көгжотел (кок жотел), көгжаулық (кок жаулык); кз=гз: эгзауыт (эк зауыт), көгзеңгір (көк зеңгір), көгзал (көк зал), Бегзада (Бек зада), Бегзат (Бекзат); пб=пп: коппала (коп бала), коппұрыш (коп бұрыш), тапперді (тап берді), Көпполсын (Көпбол- сын), Коппай (Көпбай), Копперген (Көпберген); пг=пк: копкүл (коп гү л), топкүл (топ гүл), бір ғап күл (бір ғап гүл), еңліккүл (еңлік гүл), тіке- неккүл (тікенек гүл); пғ=пқ: көпқалым (коп ғалым), алыпқимарат (алып ғимарат), көпқылым (коп ғылым); пд=бд: кобдэптер (коп дэптер), көбдабырай- тпай (коп дабырайтпай), кобдэрі (коп дэрі), ке- небдорба (кенеп-дорба), дұб-дұрыс (дұп-дұрыс), даб- дайын; нж=бж: кобжол (коп жол), кобжылқы (коп жылқы), жебжатыр (жеп жатыр), жаб-жақсы (ж ап-ж ақсы), Кәбжан (Копж ан), Кобжасар ( Копжасар); пз=бз: көбзауыт (коп зауыт), кобзалым (копза- лым), кобзаман (коп заман), кобзиян (коп зиян); сб=сп: беспала (бес бала), беспармак (бес бар- мақ), деспермеді (дес бермеді), жаспала (жас бала), Еспол (Есбол), Тасполат (Тасболат); сг= ск: бескүл (бесгүл), Жеңіскүл (Жеңісгүл); сғ=сқ: жасқалым (жас ғалым), басқалым (бас ғалы м ), бесқалым (бес ғалы м ), жасқұмыр (жас ғұмыр); сд-ст: бестэптер (бес дэптер), жастэурен (жас дэурен), бастэрігер (бас дэрігер), тастэуір (тас дэуір), Естэулет (Есдэулет); сж=шш: бешшол (бес жол), бешшыл (бес жыл), ташшол (тас жол), таиииүрек (тас жүрек), таш- шарған (тас ж арған), қашшақсы (қас жақсы), Ешшан (Есжан), Д оиш ан (Досжан); сз=сс: бессал (бес зал), бессауыт (бес зауыт), бессембіл (бес зембіл), бессеңбірек (бес зеңбірек); тб=тб: тортпала (торт бала), тортпұрыш (торт бұрыіи), тортполік (торт болік), жатпол- ды (жат болды), бетперді (бет берді), Итпай (Ит- бай), Сэтпай (Сэтбай); тг= гк : торткүл (т орт гүл); тғ= тқ: тортқалым (торт ғсиіым), итқұмыр (ит ғұмыр), тортқимарат (торт ғимарат); тд=тт: тәрттэптер (торт дэптер), құтта- рыды (кұт дарыды), торттоп (торт доп), итто- ңыз (ит —доңыз), кеттеді (кет деді), аттеді (ат деді); тж = т ч : т ортчыл (торт жыл), тортчол (торт жол), итчанды (ит жанды), итчеккен (ит жеккен), Айтчан (Айтжан), Сэтчан ( Сэтжан); тз-тц : тортцауыт (торт зауыт) тортциян (торт зиян), қантцауыт (қант зауыт); шб-шп: үш пала (үш бала), үшпет (үш бет), үшпұрыш (үш бұрыш), қошпол (қош бол), кешпол- ды (кеш болды); ш г-ш к: үшкүл (үш гүл); ш ғ-ш қ: үшқалым (үш ғалым); шд-шт: үштэптер (үш дэптер), үштоп (үш доп); шж-шш: үшшол (үш жол), үшшыл (үш жыл), күшшоқ (күш жоқ), ешшоқ (ес жоқ); ш з=сс: үссауыт (үш зауыт), үссембіл (үш зембіл), үссиян (үш зиян). 2.2.3. Қатаң-үндідауыссыздардыңтіркесі сөз бен сөздің жапсарында қатар келгенде: қй = 0, қу= 0, қл= 0; қр= 0, қң=0; қ м -ғ м : ағмаңдай (ақ маңдай), ағм ақт а (ақ мақта), ағмоншақ (ақмоншақ), Ағмарал (Ақма- рал), Ағмола (Акмола), Ағмарқа (Ақмарка); |