Сырғанауды копенсациялау

 

 

жиілікке  пропорционалды  болғандықтан,  төмен  жиіліктерде  ол  кішірейеді 

және олардың активті қарсыласуларымен шамалас болады. 

 

 

2.5 Магнитті ағынның тұрақтандыру (IR - компенсация) 

 

Ток  ауырлығына  тәуелді,  ЖТ  шығу  кернеуінің  автоматты  үлкейуі  IR  – 

компенсацияны білдіреді. Кернеу қолдау функциясынан айырмашылығы, бұл 

басқару функциясының түрі тек күштелуде тиімді болып табылады. 

Жоғарыда келтірілген басқару функциялары көбінесе кең тараған және 

олар 

барлық 

жаңа 

заманғы 

ЖТ-да 

болады. 

Осы 

функциялар 

арқасында,көпшілік  өндірістік  механизімдерді  де  қанағаттандыратын, 

тұйықталмаған элекржетек жүйелерінен де сипатамалар алуымыз мүмкін. 

 

 

2.6 Altivar жиілікті түрлендіргіш түрлері 

 

90-шы  жылдардың  басынан  жетекші  электртехникалық  фирмалар  ЖТ 

үшінші  ұрпағын  шығара  бастады,  олардың  ішінде  тұрақты  ток  звенолы 

түрлендіргіш тобыжәне асинхронды қозғалтқышы бар электрқозғалтқыштарға 

арналған  кең  импульсті  модуляциялы  автономды  кернеу  инвенторы  бар 

түрлендіргіштер тобы. Жаңа технологияны қолдану, күшті интегралды немесе 

өрісті базадағы интелектуальды модулдерді және  қапталған ысырмалы өрісті 

емес  транзисторларды,  сонымен  қоса  топқа  кіретін  басқаруы,  қадағалауы, 

қорғауы  микропроцессорлы  жүйелі  түрлендіргіштер,  массагабаритті, 

энергетикалық  және  эксплуатационды  көрсеткіштерді  жақсартуға  мүмкіндік 

жасады. 

Осының 

арқасында 

өндірісті 

автоматтандыруда 

осындай 

түрлендіргіштер  негізіндегі  реттеуші  асинхронды  қозғалтқыштаржетекші 

орынды иеленді. 

Олардың  ішінде  Schneider  Elektrik  компаниясы  шығаратын,  ALTIVAR 

түрлендіргіштері  негізгі  орынға  ие.  ALTIVAR    гамма  түрлендіргіштерінінің 

жоғары техникалық-эканомикалық көрсеткіштерін қамтамасыз ететін сапалар 

қатарына келесілер жатуы мүмкін: 



 

Telemecanigue 

фирмалары 

шығаратын 

арнайы 

сұлбаларды 

қолданумен жасалатын, жоғары сенімділік. 



 

 Интегралды модулдерді және IGBT транзистрларды қолдану есебінен 

пайда  болатын,  сонымен  қоса  кішігабаритті  радиаторларды  қолданғандағы 

жоғарыэфективті  суытуды  қолданудан  болатын  түрлендіргіштердің  кіші 

габариттері. 



 

 Өте жақсы статикалық және динамикалық көрсеткіштер 



 

 Жетекті 

қолданудың 

қарапайымдылығы, 

қозғалтқыштың 

сипаттамаларына  түрлендіргішті  автоматты  жалғаудың  арқасында,  жетекті 

қолдану оңай болып табылады. 

 

 



 

Икемдеудің және қызмететудің жеңілдігі, басқару панелінде пульттің 

және графикалық терминалдың болуының арқасында икемдеу мен қызметтің 

жеңіл  түрі.  Қазіргі  таңда  жаңа  сериялары  жасалуда,  олар:  ATV11,  ATV21, 

ATV31, ATV61 және ATV71. Берілген сериядағы жиілікті түрлендіргіштердің 

техникалық  және  функционалды  мүмкіндіктері  1  және  4  кестелерде 

келтірілген. 

 

 

Кесте  2.1 - Жиілікті түрлендіргіштердің техникалық сипаттамасы 

 

Сипаттама 

Жиілікті түрлендіргіштердің сериясы 

ATV 11 

ATV 12 

ATV 31 

ATV 61 

ATV 71 

Қоректенушіжүй

елер 

параметріндегіқу

ат диапазоны, 

кВт 

0,18-2,2 

0,75-30 

0,18-15 

0,37-630 

0,37-500 

Б

ір

 

фаза

лы

 

100-120В 

0,18-0,75 

- 

- 

- 

- 

200-240В 

0,18-2,2 

- 

0,18-2,2 

0/37-5,5 

0,37-5,5 

Үш 

фа

зды

 

200-230B 

0,18-2,2 

- 

- 

- 

- 

200-240B 

- 

0,75-30 

0,18-15 

0,75-90 

0,37-75 

380-480B 

- 

0,75-30 

- 

0,75-630 

0,75-500 

380-500B 

- 

- 

0.37-15 

- 

- 

525-600B 

- 

- 

0,75-15 

- 

- 

 

Шығару 

кернеуінің өзгеру 

аралығы, Гц 

0,5-200 

0,5-200 

0,5-500 

0,5-1000 

(37кВт дейін) 

0,5-500 

(45-630кВт) 

0-1600 

(37кВт дейін) 

0-500 

(45-500кВт) 

Қолдану аясы 

Қарапайым 

механизмдер,  

сорғыштар 

Желдеткіш 

сорғыштар 

Машина 

сорғыштары 

Желдеткіш 

агрегаттар 

және 

сорғыштар 

Технологиялық, 

компл.,жөғары 

өндірістік 

механизмдер 

 

 

 

 

Сурет 2.6 - ОТБС  электр  жетегінің  функционалды схемасы  мен  

басқару  шкафы 

 

 

 

Электр?оз?алт?ышты ?осатын клемалар

Сурет 2.7 - Altivar 71 жиілік түрлендіргішін қорек көзіне қосу схемасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Электрмен жабдықтау бөлімі 

 

3.1  Атырау  мұнай-газ  қондырғыларын  электрмен  жабдықтау 

жүйесі   

 

Осы 

заманғы 

өндіріс 

оның 

күрделі 

технологиялық 

процестері,процестерді автоматты басқару және бақылау құралдарын кеңінен 

қолдануы, және бақылау барлық қолданатын техникалық құралдардың айқын 

және жаттыққан жұмысысыз-мүмкін емес,осының барлығы олардың сапасына 

жоғары талаптар коюға мәжбүр етеді. 

Бірақ  айқын,жоғары  сапалы  техникалық  құралдар  жасауыне  мәнді 

болмайды, егерде олардың  электр жабдықтау сапасы алдын ала ескермесе.    

Қабылдағыштардың 

қысқыштарындағы 

электр 

жабдықтаудың 

сенімділігімен  және электрэнергияның сапасымен электр анықталады.         

Электрэнергия сапасының негізгі көрсеткіші кернеу аутқуы δUу жатады. 

Ол  нақты Uу кернеу айырымымен және номинал Uном кернеуі анықталады: 

 

.

ном

y

y

U

U

U







                                              (3.1) 

 

немесе пайыздарда:     

%.

100







ном

ном

y

y

U

U

U

U



                                  

  (3.2) 

ГОСТ  13109-97-ге  сәйкес    кернеу  аутқуы,  тұрақталған  кернеу 

аутқуымен  сипатталады, солар үшін келесі нормалар анықталған:  

-нормалы  мүмкіндік  және  шекті  мүмкіндік  орналастырған  мағынаның 

кернеудің аутқулары  δUу  электрэнергия қабылдағыштарында бірдей сәйкес 

шығарулар ±5 және ±10 % электр желілері номиналды кернеуі.  

-номиналды  мүмкіндік  және  шекті  мүмкіндік  орналастырылған 

мағынаның  кернеудің  аутқулары  жалпы  нүктеге  біріктіру,  электрэнергиясы 

тұтынушылар  0,38  кВ  электр  желілерінің  кернеуі  көбірек  болуға  тиіс, 

белгіленген  келісім  шарттарда    электрэнергиясын  тұтыну  және  қажеттілігін 

есепке  алу,электрэнергия  қабылдағыштарының  кірісінде  қазіргі  стандартқа 

сай орындалу керек. 

Номиналды  мағынада  кернеудің  аутқуы  тәулікке,  мезгілге  және  электр 

жүктемелерін  тұтынушылардың  техникалық  өзгерістеріне  байланысты  пайда 

болады,  реактивті  энергия  көздерінің  қуатын  өзгеруіне,  торап  желілерінің 

параметрі және сұлбасының өзгеруіне байланысты болады.     

Кернеудің  аутқуы  желі  нүктелерінің  сипаттамасында  анықталуға  тиіс. 

Өндіріс  кәсіпорындардың  электржабдықтау  жүйесі  үшін  6,10,35кВ-ті  секция 

шиналарының  қосалқы  станциялардың  терен  енгізу(ПГВ)  орталық  бөліп 

тұратын  құрылғылар  6  немесе  10  кВ-та,бойланған  әуедегі  желі  немесе 

токөткізгіштер олардың қоректенуі,цех трансформатор 0,4-0,66 кВ шиналары 

және  оларға  қосылған  жарықтандыру  желілері.  Электр  торабында  кернеудің 

 

 

аутқуы  ең  үлкен  жүктемелер  үшін  есептеу  керек.Өндіріс  кәсіпорындарында 

электр 

тораптары 

негізінен 

бірнеше 

трансформация 

сатыларымен 

тарамдалған. Сонғы жылдары қарапайым тұйық екі жақты тораптар қоректену 

үшін  тұтынушыларды  электрмен  жабдықтауды  қамтамасыз  етуіне  және  ҚТ  

қуатын жоғарылауын қолданады. 

Желінің  кез-келген  нүктесінің  х  уақыт  кезеңінде  t  кернеудің  аутқуы 

«қосымша» және кернеу шығыны барлық сомасымен анықталады,номиналды 

мағынаның пайыздарымен көрсетілген, 

 

                                

,

1

1



















m

i

i

n

i

i

l

i

x

U

E

U



                                               (3.3) 

 

мұндағы Σ Еi – кернеудің алгебралық сомасы реттеуші құрылғыларымен 

жасалған,  

               ΣΔUL  –  белгіленген  учаскіде  қаралатын  тізбектерде  кернеу 

шығынынең сомасы. 

 «Қосымшалар»  дұрыс  және  теріс  бола  алады.  Дәл  осындай,мысалы 

трансформатор  цехының  қосалқы  станцияларына  мына  «қосымшаларды» 

0;2,5;5;7,5 және 10 % тармақтар үшін ± 2 х 2,5 %,рұқсат ете алады,ал батарея 

конденсаторларының 

қосымшалары(БК) 

біріктірудің 

орнына,көлденең 

қосады: 

 

                                  

,

10

2

U

Q

Х

E

БК

с

БК







                                                  (3.4) 

 

мұндағы Хс – желіде қоректенетін кедергі,Ом   

 

      U-  құрылғының  орнындағы  кернеу  БК,  кВ;  QБК  –  БК 

қуаттылығы, кВар.  

 

Электр қозғалтқыштарының қысымдарында және іске қосуын реттейтін 

аспаптар,кернеу  аутқуын  5%  шектерде  рұқсат  етіледі,дәл  осылай,  мысалы 

кернеу  10  %  төмендегенде  айналу  кезеңі  19%  азаяды,  27,5  %  сырғанауы 

ұлғайады,  14%  ток  роторы  және  10%  статоры  осылай  жоғарылайды. 

Дәнекерлеу  сапасы  нашарлайды,  жарық  құрылғыларында  жарықтану  деңгейі 

өзгереді,тұтынушы қуаттылықтары және қызмет мерзімі қысқарады. 

Кернеу сүйемелдеу үйлесімдігі денгейінің қоректену көзіне және өндіріс 

кәсіпорындарындағы  эл.құрылғылар  мен  ЭҚ-ның  жақсы  жұмыс  істеп  тұру 

үшін  тікелей  тұтынушыларға  үлкен  мағына  береді.  Кернеудің  аутқуы  сол 

немесе басқа жағына нормаланған денгейде маңызды зиян алып келеді. 

Электр  энергия  өнімінің  ерекше  түрі  сияқты  айқын  анықтаумен 

сипатталады  және  оның  сапасы  анықталады.  Электр  энергия  сапасы  ГОСТ-

13109-95  бойынша  сипаттамасы  анықталады.  Тұтынушылардың  осы  заманғы 

құрылғыларына  ерекше  желіден  қоректенетін  электрэнергия  сапасы  әсер 

 

 

етеді.  Өз  кезегінде  эл.жабдықтардың  жақсы  жұмыс  істеп  тұруы,қоректену 

жүйесіндегі эл.эн.сапасына тәуелді болады. Осы эл.жабдықтың өзара ықпалы 

және қоректенуші жүйелер электрмагниттік сиысушылар деп аталады. 

 

3.2 Атырау мұнай-газ қондырғыларын электрмен жабдықтауды 

есептеу 

 

Негізгі берілгендер 

Ембі мұнай-газГПП-да ВЛ-230кВ-тан қоректенетін, ұзындығы L=6,3 км  

ТДН-40000-230/10  типті  трансформатор  орнатылған.  Трансформатордың 

минималды  жүктеме  кезінде,  желінің  басында  кернеуі  1,02  Uн  құрайды,  ал 

максималды жүктеме кезінде U

н

-ге тең. 

Минималды  жүктеме  максималды  қуаттың  50%  құрайды.  Бір 

трансформаторға  (немесе  ЛЭП  және  т.с.с.)    жүктеменің  жартысын  (қалыпты 

режим) ашу керек екенін ескеру қажет. 

Тізбекке мыналар кіреді: 

1.  тізбектің басында (МКП-230-20У1630-) тарату құрылғы  (РУ-230кВ) -                

майлы сөндіргіш бар; 

2.  ұзындығы 6,3 км, әуе желісі (ЛЭП); 

3.  айырғышы бар (РНД3,2-230-1000У1)РУ-230кВ-ті; 

4.  екі  орамды  трансформаторы  бастапқы  төмендеткіш  қосалқы      

станциясының (ТДН-40000-230/10); 

5.  РУ-6  кВ-ғы  енгізу  ажыратқышымен  (ВМПЭ-10-3150-31,5У3), 

секциялықпен  (ВМПЭ-10-1600-20У3)  және  алыстаған  желісімен(ВМПЭ-10-

630-203);    

6.  кабель желілері(ААШв-10-(3*95)) ұзындығы 300м; 

7.  цехтың қосалқы станциясы(ТМЗ-1000-10/0,4); 

8.  енгізу және секциялық автоматтар (ВА75-45); осыдан алыстаған ШР-            

11-73701-250(ВА51-35); 

9.   бөліп тұратын құрылғы (РУ-10кВ); 

10. кабель желісі (ААШв-0,4-(3*185)+(1*95)) ұзындығы 50м;  

11. сақтандырғыш ПН2-400; 

12. сым түрі (АПВ4(1*95)); 

13. алыстаған электрқабылдағыш ЭҚ №21(құрылғы ВЧ); 

 

ВЛ -230 кВ:    АС-70; L=6,3км; Ro= 0.43 Ом/км;  Xo= 0,44 Ом/км; 

Rл = 0,43 х 6,3 = 2,709 Ом;   Xл = 0,44 х 6,3 =2,772 Ом; 

ВЛ арқылы өтетін қуаты: 

Рмах = 50927 кВт; Q мах = 12775,8 квар; 

Рмin = 25463,6 кВт; Qмin = 6387,9 квар; 

 

ГПП-і трансформаторы: 

Рмах = 50714,68 кВт; Q мах = 12775,8 квар; 

 

 

Рмin = 25357,3 кВт; Qмin = 6387,9 квар; 

Трансформатор орамасының активті кедергісі:  

                                            

2

3

2

1

10

H

H

K

T

S

U

P

R









,                                        (3.5) 

мұндағы ΔР

К

- қысқа тұйықталу режимінде активті қуаттың шығыны,кВт 

              U

H1 

- трансформатордың номиналды бірінші кернеуі, кВ 

              S

H

 – трансформатордың номиналды қуаттылығы, кВА

 

 

62

,

5

40000

10

230

170

2

3

2









T

R

Ом. 

 

Трансформатор орамасының реактивті кедергісі: 

                                          

%

10

%

2

1

K

H

H

K

T

U

S

U

U

X









,                             (3.6) 

8

,

16

40000

10

230

7

,

12

3

2









T

X

Ом. 

 

КЛ  -10  кВ:  ААШв-10-(3х70);  L=1,1  км;  Ro=0.326  Ом/км;    Xo=0,078 

Ом/км; 

Rкл = 0,326 х 1,1 = 0.35 Ом;   Xкл = 0,078 х 1,1 =0,08 Ом; 

КБ арқылы өтетін қуаттылық: 

Рмах = 4825 кВт; Q мах = 481 квар; 

Рмin = 2412,5 кВт; Qмin = 240 квар. 

 

ТП2:    

Рмах = 425,2 кВт; Q мах = 401,7 квар; 

Рмin = 212,6 кВт; Q мin = 200,8 квар; 

Rтп =  1,43 Ом;   Xтп = 6,17 Ом. 

Сондықтан    электр  жүктемелерінің  шамалары  күштік  трансформатор 

үшін 0,4/0,23 кВ жағына берілген,оларды жоғарғы кернеу жағына ертіп әкелу 

қажет. Сол үшін трансформатор қуатының шығынын анықтаймыз. 

Қуаттың активті шығыны  ΔР

Т

= ΔР

0

+К

З

2 

х ΔР

К,

 кВт. 

Қуаттың реактивті шығыны ΔQ

Т

= ΔQ

0

+К

З

2 

х ΔQ

К,

 квар. 

мұндағы  ΔР

0

, ΔР

К

- қуаттың активті шығынының бос жүріс және қысқа 

тұйықталуы,  

                ΔQ

0

,  ΔQ

К

  -  қуаттың  реактивті  шығынының  бос  жүріс  және 

қысқа тұйықталуы.  

 

ΔQ

0

, ΔQ

К

 - ΔQ

0

=

14

1000

100

4

.

1

100

0





HT

S

I

квар, 

ΔQ

К

=

53

1000

100

5

,

5

100





HT

K

S

U

квар, 

мұндағы I

0 

– трансформатордың бос жүріс тоғы, % 

 

 

               U

K 

–  қысқа тұйықталу кернеуі, % 

               К

З

= S/ S

H Т 

- трансформатор коэффициентінің жүктелуі; 

               S- трансформатордың нақты жүктемесі, кВА, 

               S

HТ 

– трансформатордың нақты қуаты, кВА. 

 

Трансформатор шығыны екі режим үшін есептелінеді: 

ΔР

Т

/

, ΔQ

Т

/

 - барынша көп жүктеме үшін режим  

ΔР

Т

//

, ΔQ

Т

//

 - ең аз жүктеме үшін режим.  

 

             









6

.

0

1000

1000

7

,

401

425

1000

2

2

2

max

2

max

/















HT

З

S

Q

Р

К

о.е, 

 

ΔР

/

Т

=2,45+0,6

2.

11= 6,41 кВт, 

ΔQ

Т

/

=14+0,6

2.

53=33 квар, 

 









3

,

0

1000

1000

8

,

200

6

,

212

1000

2

2

2

min

2

min

//















HT

З

S

Q

Р

К

 о.е. 

 

ΔР

Т

//

=2,45+0,3

2.

 11=3,4 кВт, 

ΔQ

Т

//

=14+0,3

2.

53=16,12 квар. 

 

  Трансформатор  кірісінде  жүктеменің  дұрыс  шамасы  максималды 

жүктемесі. 

 

Р

/

= Р

max

+ΔР'т=425,2+6,41=431,61 кВт, 

Q

/

= Q

max

+ΔQ'т=401,7+33=434,7 квар, 

 

- ең аз жүктеме 

Р

//

= Р

min

+ΔР''т=212,6+3,4=216 кВт, 

Q

//

= Q

min

+ΔQ''т=200,8+16,12=216,92 квар, 

 

КЛ -0,4 кВ:         ААШв-0,4-(3х120)+(1х70); L=0,05 км; 

Ro=0.75 Ом/км; Xo=0,06 Ом/км; 

Rкл = 0,75 х 0,05 = 0,04 Ом;   Xкл = 0,06 х 0,05 =0,003 Ом; 

КБ арқылы өтетін қуаттылық: 

Рмах = 51,6 кВт; Q мах = 53,1 квар; 

Рмin = 25,8 кВт; Qмin = 26,6 квар; 

 

ШР1 - ЭП №21: Сым түрі АПВ4(1х16)  ; L=0,008 км;  

Ro=0.329 Ом/км;  Xo=0,2 Ом/км; 

Rпров = 0,329 х 0,008 = 0,003 Ом;    

Xпров = 0,2 х 0,008 =0,002Ом; 

Сым арқылы өтетін қуаттылық: 

 

 

Рмах = 16,9 кВт; Q мах = 19,8 квар; 

Рмin = 8,4 кВт; Qмin = 9,9 квар. 

 

жүктеу/скачать 2,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: