Тілі орыс бөлімдері студенттеріне арналған

Кел (-іңіз) танысайык.
Кел  (-іңіз) танысалық.
Менің атым...
Кешіріңіз,  атым  кім дедіңіз?
Мен сені (Сізді) өзімнің 
досыммен,  (ағаммен,  ініммен, 
апаммен, сіңліммен, 
кұрбыммен) таныстырғым 
келеді.
Сені  (Сізді) менің 
жолдасыммен таныстыруға 
рұқсат етіңіз.
Таныс (танысыңыздар)
Өте жақсы!
Сізбен танысқаныма 
қуаныштымын.
Біз бұрын  кездескенбіз.
Мен Сізді бұрын бір жерде 
көрген  сияқтымын.
Мен Сізді бұрын бір жерде 
кездестірген сияқтымын.
Сіз туралы (кеп) естігенім бар.
Давай  (-те)  познакомимся? 
Давай  (-те)  знакомиться.
Меня зовут  ...
Простите, как Вас зовут?
Я хочу тебя (Вас) познакомить 
с моим другом (с моим братом, 
с моей  подругой).
Разрешите Вас (тебя) 
познакомить с моим 
товарищем.
Познакомься (познакомьтесь), 
пожалуйста.
Очень приятно!
Я рад(-а) с Вами 
познакомиться.
Мы уже встречались.
Я  Вас раньше где-то видел(-а).
Я Вас раньше где-то встречап(-а).
Я о Вас  (много) слышал(-а).
ақкөңіл -  добродушный 
апалы-сіңлілі -  сестры
аққүба -  светлокожий 
астаналық -  столичный
2-тапсырма
Мынадай бір жагдай болды делік:
Хат  арқылы  өзге  облыстагы  бір  құрбыңызбен  танысып 
достастьщыз.  Бүгін ол - сіздің отбасыңыздың қонағы.
Танысумен  байланысты  қандай  сөздер  мен  сөз  тіркестерін 
қолданасыз?
15

I I деңген
Төмендегі  сөз тіркестерін  сәйкестендіріңіз
Сіңлімнің құрбылары, 
сымбатты қыз,  үлкен әулет, 
жақын  туысқан, тату- 
тэтті, әскери қызметкер, 
турмыска шығу
Близкие родственники, 
большая  семья, стройная 
девушка,  военнослужащий, 
жить дружно, выйти 
(выходить) замуж,  подруги 
сестры__________________
I деңгей
Қүрамында  қазақ  тіліне  тэн  дыбыстар  бар  сөздерді 
катыстыра отырып, екеуара сөйлесу құрастырып  келіңіз.
Үлгі:
-  Біздің үйге әке-шешеммен бірге қонақка келесіздер ме?
-  Әрине,  келеміз.
-  Сэрсенбі күні ме?
-  Иә,  бізбен  бірге  қүрдасымыз Гүлжиһан да келеді.
Қосымша
1-тапсырма
Төмендегі  жағдайларды  колдана  отырып,  сұхбат  кұрыңыз. 
Қазақ тіліне тән дыбыстарды дүрыс айтуға дағдыланыңыз.
Таныстырыңыз:
1)  Сізге қонаққа келген  қыз бен  жігітті жанұяңызбен;
2) Жаңа қызметкерді  мекеме директорымен;
3)  Жаңа журналисті газеттің редакторымен
2-тапсырма
Төмендегі 
сөз 
тіркестерін 
пайдалануға 
болатын 
жағдайларды ойлап табыңыз.
Аялдамадан  түсу,  қалауыңыз  білсін,  таныс  болайық, 
бүрыннан таныспыз.
3-тапсырма
Төмендегі жагдайларды  пайдалана отырып,  сұхбат қүрыңыз.
1.  Қонақ  ауыз  үйге  кіріп,  киімін  шешті.  Сіз  оны  қонақ бөлмеге 
калай  шакырасыз?
іб

2.  Біреулер  есікті  қағып  тұр.  Үй  иесінің  колы  тимей  жатыр. 
Ол есіктің ашық тұрғанын  біледі.  Ол  қонаққа не деуі тиіс?
4-тапсырма
Танысумен 
байланысты 
қолданылатын 
сөйлемдерді 
сәйкестендіріңіз.______________ ________________________
1.  Жанұяңда қанша жан  бар?
1 У тебя (у Вас) большая
2.  Сенің (сіздің) неше аға-іні,
семья?
апа-қарындасың
2. Где живут твои  (Ваши)
(қарындасыңыз) бар?
родители?
3.  Сенің (сіздің) жанүяң
3. Кто ты (Вы) по
(жанүяңыз) үлкен бе?
национальности?
4.  Ата-анаң(-ыз) қайда
4.  Какое у тебя  (у Вас)
түрады?
образование?
5.  Үлтың(-ыз) кім?
5. Сколько человек у Вас в
6.  Білімің(-із) қандай?
семье?
6.  Сколько у тебя  (у Вас)
братьев и сестер?
Үндестік заңы, буын үндестігі
(закон сингармонизма)
Қазақ  тілінде  сөздің  жасалуы  мен  өзгеруі  үндестік  заңына 
бағынады.
Түбір 
мен 
қосымшаның 
жэне 
сөз 
аралығындағы 
дыбыстардың  бір-біріне  ықпал  жасап,  өзара  үйлесіп  айтылуын 
үндестік  зацы   дейміз  (в  казахском  языке  образованием  слов  и 
словоизменением 
управляет 
закон 
сингармонизма. 
Закон 
сингармонизма  -   закон  созвучия  (гармонии)  звуков  основного 
слова 
и 
аффиксов. 
Заимствованные, 
а 
также 
имена 
суи{ествителъные  в  творительном  падеже  не  следуют  этому 
правилу).  Мысалы:  бала-мен  (с  ребенком)  мұ-га-лім  (учитель), 
кітап (книга) и т.д.
Үндестік заңы екі түрлі болады:
Оньщ  бірі  -   буын  үндестігі,  екіншісі  -   дыбыс  үндестігі 
(закон  сингармонизма  бывает  двух  видов:  созвучие  слогов  и 
созвучие звуков).
17

Буын үндестігі
(созвучие (согласие) слогов)
Сөздің  соңғы  буынының  жуан  немесе  жіңішкелігіне  карай 
қосымшалардың  да  жуан  немесе  жіңішке  болып  жалғану 
заңдылығы  буын  үндестігі  деп  аталады  (в  казахском  языке  в 
корневых  и  производных  основах  могут  сочетаться  только 
твердые  ила  только мягкие  гчасные.  Отсюда  в  казахском  языке 
слова  делятся  на  твердые  и  мягкие.  Следовательно,  если 
последний  слог  основы  твердый,  то  к  нему  присоединяется 
твердый  аффикс,  если последний  слог  основы  мягкий,  то  к нему 
присоединяется мягкий аффикс).
Түбірдің соңғы буыны
(последний слог основы)
Мысалдар (примеры)
Егер  сөздің  алдыңғы  буыны 
жуан  болса,  келесі  буын  да 
жуан  болады
Ана
Отан
Сұңқар
Егер  түбірдің  соңғы  буыны 
жуан  болса,  қосымша  да  жуан 
болады  (если  последний  слог 
корня 
основы 
твердый 
(с 
твердыми 
гласными), 
то 
прибавляются 
твердый 
суффикс  и  твердое  окончание 
(с твердыми гласными))
Ана + га 
Отан  + ды 
Сұңқар + ды
Егер  сөздің  алдыңғы  буыны 
жіңішке  болса,  келесі  буыны  да 
жіңішке болады.
(если  первый  слог  слова  мягкий, 
то  и  следующие  слоги  бывают 
мягкими)
Эке
Бейбіт
Мемлекет
Егер  түбірдің  соңгы  буыны 
жіңішке 
дыбысқа 
(жіңішке 
дауыстыларға)  бітсе,  қосымша 
да жіңішке болып келеді.
(если  последний  слог  основы 
мягкий  (с  мягкими  гласными), 
то 
прибавляются 
мягкий 
суффикс и мягкое окончание)
эке -  нің 
Бейбіт -  ке 
Мемлекет -  ке
18

Түбірдің 
соңғы 
буынының
жуан,  жіңішкелігіне  қарамай,  өз
қалпын 
сақтап 
тіркесетін
қосымшалар
(окончания, 
не
изменяющие
свои 
формы,
независимо  от  последнего  слога
корня)
Г  - гер, -кер;
талап +  кер,  қалам+гер,  іс + кер
жіңішке 
+
- бен,-мен,
бор + мен
(мягк)
- пен;
кыз + бен
- дікі,  -НІКІ,
бала + нікі
- тікі;
әкем + дікі
жуан (тверд) +
- дар;
білім+дар
- паз;
онер + паз, талғам + паз
- хана;
ем + хана,  баспа + хана
кор;
еңбек + қор,  пара + кор
X 
әрпіне 
біткен 
сөздерге цех + қа
жалғанатын
қосымша 
эр тарих + тан
уақытта жуан  болады  (к словам, цех + та
оканчивающимся  на  букву  X,
всегда  прибавляется  твердый
суффикс 
или 
твердое
окончание).
III деңгей
Төмендегі сызба бойынша мысал  келтіріңіз
1.  Жуан  буын + жуан буын
2.  Жуан  буын + жуан қосымша
3.  Жіңішке буын  + жіңішке буын
4.  Жіңішке буын  + жіңішке қосымша
II деңгей
Төмендегі  сұрақтарды  ары  қарай  жалғастырып,  жауап 
беріңіз.
1.  Егер түбірдің соңгы буыны жуан болса,  .  ..
2.  Егер сөздің алдыңғы буыны жіңішке болса,  .  .  .
3.  Егер сөздің алдыңғы буыны жуан б олса,. . .
4.  Егер түбірдің соңгы буыны жіңішке дыбысқа б ітсе,. . .
19

I деңгей
Төмендегі  мақал-мэтелдерді  сәйкестендіріңіз.  Тиісті  кезде 
қолдана  біліңіз.  Түбір  мен  қосымшаның  және  сөз  аралығындағы 
дыбыстардың  бір-біріне  ықпал  жасап,  өзара  үйлесіп  айтылуына 
назар аударыңыз.
1.  Жалған достан  жау артық.
1. Бросивший друга без 
друзей остается.
2.  Әкесі  құрдастың баласы
2. Цену кусочка хлеба в
құрдас.
голод узнаешь, цену
3.  Жолдасын тастаған жолда
настоящей дружбе в беде
қалар.
узнаешь.
4.  Тістем  нанның қадірін
3. О джигите судят по его
тарыққанда білерсің,
друзьям.
Анық достың кадірін
4. Сила птицы -  в крыльях,
зарыққанда білерсің.
сила человека -  в дружбе.
5.  Құс-қанатымен. ер -
5. Другу неразлучному не
жолдасымен.
говори слов разлучающих.
6.  Жігіт жолдасынан  белгілі.
6. У настоящих друзей и
7.  Айырылмастай досыңа
дети дружны
қайырылмастай сөз айтпа.
7. Явный  враг лучше тайного 
недруга
Менің  қүрдастарым, достарым, жолдастарым
Құрдас  -   бір  жылы  туған  адамдар.  Құрдастар  бір-бірімен 
қатты  қалжыңдасады.  Тіпті  құрдасы  сол  жерде  жоқ  болса  да, 
сыртынан  қалжың  сөз  айтып  отырады.  Олардың  әйелдері  де 
бірін-бірі  құрдас  деп  есептеп,  олардың  аттарын  атамай  «құрдас» 
деп  жүреді.
Дос  -   екі  адамның  бір-бірінен  сыр  жасырмай,  сыйласып, 
қиын  сәтте  қол  ұшын  беріп,  пікірі  мен  мақсаттары,  арман- 
мүдделері  бір  жерден  шығып  жатса,  оларды  «дос»  дейді. 
Достықтың  белгісі  қол  беріп,  төс  тақасу.  Адал  достықты  арман 
ету  керек.  Жақсы  досың  болмай,  адам  ретінде  жетіле  алмайсың. 
Жаңа  дос  тапсаң,  ескі  достарыңның  да  ойын  айқын  аңғарасың. 
Достыққа ұмтыл, жақсы досқа қол соз.
Жолдас  -   бұрын  сапарлас,  барар  бағыты  бір  адамдарды 
жолы  бір  «жолдас»  десе,  казір  мағынасы  кеңейіп  қолданылып
20

жүр.  Өзара  сыйлас  адамдар.  кейде  әйелін  де  басқаға  жолдасым 
деп таныстырады.
III деңгей
Бірінің сөзін екіншісі құптамайтын сұхбатты жалғастырыңыз.
-  «Құрдас»,  «дос» деген ұғымдар синоним  сөздер.
- Жоқ қүрбым,  «құрдас»,  «дос» деген  мағынасы басқа сөздер.
-  Қүрдасым шешесіне тіпті ұқсамайды.
-  Ой, қойыңызшы,  оның көзі тура шешесінің көзіндей.
- Досым,  қазір әшекейлі  сэнді бұйымдарды ешкім тақпайды.
-  Сенің  о  не  дегенің?  Керісінше,  қазір  моншақ  пен  сырға  тағу 
сәнге айналған гой.
II деңгей
«Құрдасыңыздың  қатты  қалжыңын  көтере  аласыз  ба,  өзіңіз 
қүрдасыңызбен  қалжыңдаса  аласыз  ба?»  деген  тақырыпта 
пікірталас ұйымдастырыңыз.
Iдеңгей
«Шынайы дос» тақырыбына эссе жазыңыз.
Қосымша
1-тапсырма
«Менің құрдас-достарым» деген тақырыпқа эңгіме жазьщыз.
2-тапсырма
Сіздің  құрдастарыңыздың, 
достарыңыздың 
мамандыгы 
Қандай? Әңгімелеп беріңіз.
құрдас -  ровесник 
жолдас -  товарищ,  спутник 
қалжыңдау -  шутить 
мақсат -  цель,  намерение, 
желание, задача 
арман -  мечта
достык -  дружба
аңғару -  понимать
ұмтылу -  стремиться  вперед
сапар -  путь,  поездка,
путешествие
белгі -  знак,  символ
21

Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар
(окончания,  не изменяющие свои формы)
Түбірдің  соңғы  буынының  жуан,  жіңішкелігіне  қарамай,  өз 
қалпын 
сақтап 
тіркесетін 
қосымшалар 
буын 
үндестігіне 
бағынбайтын 
қосымшалар 
деп 
аталады 
(окончания 
не 
изменяющие свои формы независимо от последнего слога корня).
жіңішке (мягк)
- гер, -кер;
Сауда+гер (торговец) 
Айла+кер (хитрец)
-бен,-мен,-пен;
Қол+мен  (рукой)
-дікі,-нікі,-тікі;
апам+дікі (моей сестры)
■
< -дар;
бала+нікі  (ребенка)
- паз;
білім+дар (знаток)
жуан  (тверд)
- хана;
енер+паз (искусный)
, -  кор;
ем+хана (поликлиника)
-  қой;
еңбек+қор (трудолюбивый)
пәле+қор (клеветник) 
сән+қой(модница) 
әуес+қой  (любитель)
1.  X  әрпіне  біткен  сөздерге  жалғанатын  қосымша  эр  уақытта 
жуан  болады  (к словам,  оканчивающимся на букву  X,  всегда 
прибавляются твердый суффикс или твердое окончание).
Мысалы:  Тарих + ты (историю)
Цех + қа (в цех)
Цех + та (в  цехе)
2.  Соңы  or,  уг,  рк,  рг,  нк,  нг,  кс,  кт,  ск,  лк,  нтк,  кль,  брь,  бль 
сияқты 
дыбыстар 
тіркесіне 
біткен 
кірме 
сөздерге 
жалғанатын  қосымша  эр  уақытта  жіңішке  болады  (если 
последний  слог  основы  заимствованных  слов заканчивается 
на  ог,  уг,  рк,  рг,  нк,  нг,  кс,  кт,  ск,  лк,  нкт,  клъ,  брь,  бль  то 
прибавляются  мягкий  суффикс  и  мягкое  окончание). 
Мысалы:  педагог -  ті  (педагога),  ринг -  те  (на  ринге),  банк- 
ке (в банк), хирург -  тен  (с хирурга).

III деңгей
Берілген  сөздерден  сөз  тіркесін  немесе  сөйлем  құраңыз. 
Баланікі, білімдар, еңбекқор, өнерпаз, саудагер, тарихты.
II деңгей
Соңы  ог,  уг,  рк,  рг,  нк,  нг,  кс,  кт,  ск,  лк,  нкт,  кль,  брь,  бль 
сияқты  дыбыстар  тіркесіне  біткен  кірме  сөздерге  қосымша 
жалгаңыз.
Білім ордасы. ЖОО
Барлық  халықтардың  өз  ана  тілінде  дүние  танымдық  білім 
алуына  болады.  Алматыда  Қазақ  мемлекеттік  педагогика 
институты 
(1928 
ж.), 
Зоомалдәрігерлік 
(1929 
ж.), 
ауыл 
шаруашылығы  (1930  ж.),  медицина  (1931  ж),  политехникалық 
(1932  ж)  институттары  ашылды.  Орал  педагогика 
институты 
1932 жылы құрылды.
1932  жылы  Қазақстанда  жогары  оқу  орындары  түңғыш  рет 
288  маман  даярлап  шығарды.  Қазақ  мемлекеттік  университеті 
1934  жылы  ашылды.  Алғашқы  жогары  оқу  орындары  осылар 
болып табылады.
Жоғары  оқу  орындарының  арасында  елімізде  институт, 
жоғары  білім  беру  мектептері,  университет  жэне  академиялар 
жұмыс істейді.
Қазақстанның жогары оку  жүйесі  1992 жылдан  батыс елінің 
үлгісімен  төрт  жыл  оқытып  — бакаларв  және  қосымша  екі  жыл 
оқытып -  магистр дәрежесін  береді.
Жогары  оқу орнына түсу үшін  міндетті түрде сол оқуга түсу 
алдындагы сынақтан  өту керек.
Тегін  жоғары  білімді  Үлттық  бірыңғай  тесттен  өткен 
талапкерлер  гана  ала  алады.  Басқа  жагдайларда  оқу  негізінен 
ақылы.
Жогары  оқу орындарының түлектері  терең  кэсіптік даярлық 
пен  азаматтық кэмелеттілікті  үштастырады.  Бүгінгі  маман  қазіргі 
экономикалық ойлауды  басқару  және ұнымдастыру  жүмысының 
дағдыларын жан-жақты биік  мәдениетті  игеруі  және  шет тілдерін 
білуі қажет.
дәреже -  степень 
азаматтық -  гражданство,
жогары -  высший 
гражданский
білім -  знание 
міндетті -  обязан, должен
таны м ды қ- познавательный
23

таным -  познание,  понимание 
сапа -  качество 
азаматтық  кәмелеттік -  
гражданская зрелость 
дағды -  навык 
экономикалық ойлау -  
экономическое мышление
түлектер -   выпускники 
басқару -  управление 
жан-жақты биік мэдениет -  
разносторонная  высокая 
культура
адамгершілік -  человечность 
ұйымдастыру -  организовать
III деңгей
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
1.  Сіз қай  жоғары оқу орнында оқисыз?
2.  Сіздің отбасыңызда жоғары білімді  кім бар?
3.  Біздің қаламызда неше университет бар?
4.  Қазақстанда 
1920-30 
жылдарда 
қандай 
жоғары 
оқу 
орындары ашылған?
5.  Жогары  білімді  мамандар  қандай  болуы керек?
II деңгей
«Қазақстанда  жоғары 
оку  орындары» 
атты  сызбаны 
толықтырыңыз.
Үлгі:  педагог -  ті
I деңгей
1 -тапсырма
Әл-Фараби 
атындағы 
Қазақ 
улттық 
мемлекеттік 
университеті,  Қазақ  қыздар  педагогика  институты  туралы 
қысқаша эңгіме айтып  беріңіз.
2-тапсырма
Төменде 
көрсетілген 
жағдайға 
байланысты 
сұхбат 
құрастырыңыз.
Сіз  жазгы  демалыста  Ақтөбе  каласына  туысқандарынызға 
кыдырып  бардыныз.  Ақтөбе  қаласындагы  Сіздің  немере  ініңіз
1928
1929
1931
1932
24

11  сыныпта  оқитындықтан,  Орал  қаласындағы  жоғары  оқу 
орындары жайында сүрады.
Қосымша
1 -тапсырма
Төмендегі мақал-мәтелдердің мэнін түсініп, есте сақтаңыз.
Білімнің  басы  -  бейнет,  соңы  -  зейнет.  Білімді  өлсе,  қагазға 
аты  қалар,  ұста  өлсе,  істеген  заты  қалар.  Оқусыз  білім  жоқ.  Білім
-   ырыс  қазығы.  Жаста  оқыған  оқуың  -   тасқа  жазганмен  бірдей, 
егде тартқанда оқыған  оқуың -  мұзға жазғанмен бірдей.
2-тапсырма
Өзің  оқитын  жоғары  оку  орнын  толық  біліңіз  жэне  зерттеу 
жүргізіңіз.  Шығарма жазыңыз.
Дыбыс үндестігі, ілгерінді ықпал
(созвучие звуков)
Түбір  мен  қосымша  немесе  сөз  тіркесіндегі 
сөздер 
аралығында  қатар  келген  дыбыстардың  бір-біріне  ықпал  етіп, 
өзара  үндесіп  айтылуы  дыбыс  үндестігі  немесе  ассимиляция
деп  аталады  (ассиліиляция  —  это  уподобление  звуков  по 
артикуляции в пределах слова гаи между основой и аффиксом).
Дыбыс  үндестігінің  3  түрі  бар  (существует  3  вида 
ассимиляции звуков):
1.  Ілгерінді ықпал  (прогрессивная ассимиляция)
2.  Кейінді  ықпал (регрессивная ассимиляция)
3.  Тоғыспалы ықпал  (прогрессивно-регрессивная ассимиляция)
Түбір  мен  қосымша немесе сөз  тіркесіндегі  сөздер  аралығында 
келген дыбыстардың  алдыңғысының кейінгі дыбысқа  ықпал етіп, 
үндесуі 
ілгерінді 
ы қпал 
деп 
аталады 
(прогрессивная 
ассимиляция 
-  
это 
уподобление 
последующего 
звука 
предыдущему).
25

Ілгерінді ықпал
(прогрессивная ассимиляция)
Түбірдің соңғы буыны
(последний слог слова)
Мысалдар (примеры)
Сөз 
қатаң 
дауыссыздарға 
немесе 
б, 
в, 
г, 
д 
дауыссыздарының  біріне  бітсе, 
қосымша  қатаңнан  басталады 
(если  слова  оканчиваются  на 
глухие  или  звонкие  согласные 
б,  в,  г,  д  то  прибавляемый 
к  слову  суффикс  или  окончание 
начинаются 
с 
глухого 
согласного).
Педагог +  пен 
Клуб +  қа 
Дос + тан 
Маратов + қа
Сөз  дауыстыга 
немесе  үнді 
мен  үяңның  (б,  в,  г,  д  басқа) 
біріне  бітсе,  қосымша  не  үнді, 
не  ұяңнан  басталып  жалғанады 
(если 
последний  звук  слова 
звонкий  согласный  (кроме  б,  в, 
г,  д)  сонорный  и  гласный,  то 
прибавляемый 
суффикс 
или 
окончание 
начинаются 
со 
звонкого 
согласного 
ш и 
сонорного).
Бала + га 
Бала + мен 
Қол + ды 
Қол + мен 
Қыз + га 
Тэж + ді
Сөз  ш   дыбысына  аяқталып, 
қосымша 
с 
дыбысынан 
басталса, 
с 
дыбысы 
ш 
дыбысына  айналады.  Бірақ  ол 
жазуда ескерілмейді  (если слова 
оканчиваются  на  звук  ш,  а 
прибавляемый  к  слову  суффикс 
или  окончание  начинаются  со 
звука  с,  то  при  произношении 
слова  звук  с  превращается  в 
звук ш)
ш 
+ 
с. 
= 
ш +
қаш +  са = қаш + ша
ІШ 
+ СІН  = ІШ + ШІН
Алдыңғы 
сөз 
ңатаңга 
аякталып.  кейінгі  сөз  үяң  6 
дыбысынан  басталса. ол  қатаң п
Қатаң (глухой)  + б . . .  = 
Қатаң (глухой)  + п . . .
26

дыбысына 
айналады. 
Бірақ 
жазуда 
ескерілмейді 
(если 
передний  слог  оканчивается  на 
глухой  звук,  а  следующий  слог 
начинается  на  звонкий  б,  то 
при 
произношении 
звук 
б 
превращается в п)
А) Біріккен  сөздер аралығында: 
(между смежными словами) 
Ә) 
Сөз 
тіркесі 
сыңарлары 
аралығында:  (между словами)
Айт+бай  = Айт+пай 
Жүніс + бек = Жүніс +  пек
Сөздер  аралығында  алдыңғы 
сыңары дауысты, уяң
 
не үндіге 
аяқтапып,  кейінгі  сыңары  қатаң 
ц,  к
 
дыбыстарынан  басталса, 
олар  үяңдап
 
кетеді  (между 
слогами, 
если 
слог 
оканчивается 
на 
гласный, 
звонкий 
или 
сонорный, 
а 
следующий  слог  начинается  на 
глухие 
ц 
и 
к, 
то 
при 
произношении  глухие  к,  и  к 
превращаются в звонкие г и г )
а) Біріккен сөздер аралығында: 
Қара + көз = Қара + гөз 
Талды  +  қорған  =  Тапды  + 
ғорған
Бір + қатар = Бір + ғатар
э) 
Сөз 
тіркесі 
сыңарлары
аралығында:
күз келді = күз гелді
жау қайда = жау ғайда

жүктеу/скачать 6,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: