Issn 2308-0590 Индекс 74661 редакциялық кеңес мағауин Мұхтар Қазақстанның халық жазушысы Ғарифолла Есім

63
Узбекской ССР, Институтом русской литературы
АН СССР, Институтом литературы и искусства
им. М.О.Ауэзова, Институтом языкознания АН
КазССР, музеем Ф.М.Достоевского в г. Москва,
Центральным  го сударственным  музеем
Казахстана,  редакторами  журнала  «Дружба
народов»  в  г.  Москва  и  Казахской  советской
энциклопедии.
Размещенные в книге фотографии Каюма
Мухамедханова    свидетельствуют  об  его
активной  и  разносторонней  деятельности,  о
знакомстве со многими известными деятелями
науки,  литературы  и  искусства.  На  них  он
запечатлен  с  Жумагали  Саиным  (в  1939  г.),
Мухтаром  Ауэзовым  (в  1940  г.),  Салкеном
Субханбердиным  (в  1940  г.),  Курманбеком
Жандарбековым и Таиром Жароковым (в 1942
г.),  Всеволодом  Ивановым  (в  1948  г.),  Гали
Ормано вым  (в  1957  г.),  Кабдыкаримом
Идрисовым (в 1962 г.), Сабитом Мукановым (в
1972 г.), Дмитрием Снегиным (в 1987 г.), Зоей
Кедриной (в 1987 г.), Аждаром Ибрагимовым (в
1987  г.),  Акселеу  Сейдимбековым  (в  1990  г.),
Шота Уалихановым (в 1990 г.), Ади Шариповым
(в 1991 г.), Абишем Кекилбаевым и Кабдешем
Жумадиловым  (в  1991  г.),  Зейноллой
Кабдоловым  (в  1991  г.),  Акимом  Тарази  и
Саином  Муратбековым  (в  1992  г.),  Нурланом
Оразалиным (в 1995 г.), Габбасом Кабышевым
(в  1996 г.),  Касымом Кайсеновым,  Азилханом
Нуршаиховым и другими. Со  многими из них
К.Мухамедханов  переписывался,  эти  письма
включены в книгу.
К.Мухамедханов пользовался уважением
среди  коллег  и  друзей.  С  их  письмами-
поздравлениями также можно познакомиться в
книге.
Автор  предисловия,  профессор  Кинаят
Шаяхметулы  считает,  что   «эпистолярно е
наследие Каюма Мухамедханова представляется
особо актуальным в наше время». Книга будет
интересна  музейным  сотрудникам,  педагогам,
школьникам,  студентам  и  широкому  кругу
читателей.
Презентация 
 
книги 
«Қайым
Мұхамедханов:  Хаттар  сөйлейді.  Каюм
Мухамедханов: Письма говорят» состоялась в
декабре прошлого года в Алматы в Центральном
государственном музее Республики Казахстан.
«Всю свою жизнь Каюм Мухамедханов посвятил
творчеству Абая Кунанбаева. В преддверии 150-
летнего  юбилея  Абая  он  был  приглашен  в
Институт  литературы  и  искусства  им.
М.О.Ауэзова  в  связи  с  подготовкой  нового
издания двухтомного академического собрания
сочинений  великого  поэта  Абая.  Он  принял
активное участие в подготовке текстологической
части  этого  издания,  а  также  в  составлении
первой казахской персональной энциклопедии
«Абай».  Годы  деятельности  ученого  в  нашем
институте 
о казались 
пло дотворными.
К.Мухамедхановым были составлены и изданы
с  его  обширными  предисловиями  «Поэты  –
ученики Абая» в четырех книгах, а также вышло
в  свет его исследование «Наследники Абая» о
духовных  преемниках  Абая  –  А.Букейханове,
А.Байтурсынове,  М.Жумабаеве,  Ж.Аймаутове,
М.Дулатове»  –  сказал  заведующий  отделом
абаеведения и литературы новой эпохи ИЛИ им.
М.О.Ауэзова,  кандидат  филологических  наук,
доцент Серикказы Корабай.
Научным 
исследованиям 
Каюма
Мухамедхано ва 
творческо го 
наследия
незаслуженно репрессированных в  начале ХХ
столетия  алашо рдынцев  посвятила  свое
выступление  главный  научный  сотрудник
отдела абаеведения и литературы новой эпохи
ИЛИ им. М.О.Ауэзова, доктор филологических
наук, профессор Айгуль Исмакова. Она поведала,
что К.Мухамедханов на себе испытал репрессии,
так как в 1951 году был осужден, прошел через
тюрьмы и Карлаг.
Директор  общественной  организации
«Центр  образования  и  культуры  им.  Каюма
Мухамедханова»  Дина  Мухамедхан,  отметив
бережное  и  аккуратное  отношение  её  отца  к
документам,  считает,  что  «его  переписка  с
архивами  может  послужить  примером  для
современных  исследо вателей». 
Среди
неофициальной  переписки  она  обратила
внимание  на  интересно е  письмо  Гульнар
Дулатовой  –  дочери  Мыржакыпа  Дулатова,
написанное в 1989 году Каюму Мухамедханову.
В нем она выражает благодарность за статью в
«Семей таңы» и радуется тому, что в газетах и
журналах 
публикуются 
статьи 
о
ҚАЙЫМ МҰХАМЕДХАНҰЛЫ - 100 ЖАС
2016  №1  (30)

64
реабилитированных  жертвах  политических
репрессий.  В  своем  обстоятельном  письме
Г.Дулатова  пишет  о  своем  отце,  его  друзьях
А.Байтурсынове,  С.Садвакасове,  Е.Омарове,
С.Кадырбаеве,  А.Юсупо ве,  М.Мурзине,
И.Байзакове,  уделяя  особое  внимание  дружбе
отца  с  Мухтаром  Ауэзовым,  Жусипбеком
Аймауытовым и отцом Каюма – Мухамедханом.
Следует упомянуть, что Мухамедхан Сейткулов
был образованным человеком, в его доме была
прекрасная библиотека, у него собирались для
общения  литераторы,  театральные  и
общественные  деятели  того времени.  В  1917-
1918 годах он был одним из меценатов журнала
«Абай». Д.Мухамедхан считает, что Мухамедхан
Сейткулов,  а  затем  и  его  сын  Каюм  «своими
по ступками 
утверждали 
значимо сть
нравственных приоритетов».
О  своем  наставнике  и  о   его   книге
рассказал  Ербол  Иргебай  –  директор  средней
школы № 40 г.Астана, составитель «Избранных
произведений К.Мухамедханова» в 10-ти томах.
В  презентуемой  книге  собрано  около  200
официальных  и  неофициальных  писем  на
казахском и русском языках. Е.Иргебай обратил
внимание  на  то,  что  К.Мухамедханов  был
первым  директором  Го сударственного
литературно-мемориального  музея  Абая  в
г.Семипалатинске, первым автором монографии
по  текстологии  произведений  Абая,  первым
исследователем,  защитившем  кандидатскую
диссертацию  по  творчеству  Абая,  а  также
первым автором текста Государственного гимна
Казахской  ССР,  который  был  утвержден
Президиумом Верховного Совета Республики в
1945 году.
О 
переводческо й 
деятельно сти
К.Мухамедханова  говорил  писатель-сатирик
Габбас 
Кабышулы. 
Как 
известно,
К.Мухамедханов  осуществил  художественный
перевод  в  стихотворном  варианте  известного
произведения Н.М.Карамзина «Бедная Лиза» -
«Сормаңдай Лиза». Им переведена на казахский
язык комедии «Аршин мал алан» У.Гаджибекова
и  «Хаджи  Эфенди  женится»  Ш.Камала.
Г.Кабышулы упомянул об издании пятитомника
К.Мухамедханова  «Абайдың  ақын  шәкірттері»
Республиканским фондом Абая в 1995 году.
Воспоминаниями 
о 
Каюме
Мухамедханове поделился писатель, переводчик
Уахап  Кыдырханулы.  По   мнению  по эт а,
переводчика  Ауэзхана  Кодара,  Каюм
Мухамедханов «явился тем человеком, который
связал  нас  с  Абаем,  с  алашордынцами,  он
сохранил  связь  поколений  казахской
интеллигенции».
Эписто лярное 
наследие 
Каюма
Мухамедханова,  а  именно  книга  «Қайым
Мұхамедханов:  Хаттар  сөйлейді.  Каюм
Мухамедханов:  Письма  говорят»,      может
по служить  объектом  исследования  для
литературоведов, абаеведов, историков.
Мақалада  жақында  жарыққа  шыққан  «Қайым  Мұхамедханов:  Хаттар  сөйлейді.  Каюм
Мухамедханов:  Письма  говорят»  атты  жинағы  қарастырылады.  Онда  Қ.Мұхамедхановтың
ғылыми мекемелермен, кітапханалармен, музейлермен, баспалармен, достары және туыстарымен
хат жазысып тұрғаны баяндалған.
Резюме
Resume
The article is devoted to the recently published book "Kayim Mukhamedhanov: Khattar soileydі.
Kayum Mukhamedkhanov: Letters say".  It presents K.Muhamedkhanov's correspondence with scientific
organizations, libraries, museums, publishers, friends and relatives.
ҚАЙЫМ МҰХАМЕДХАНҰЛЫ - 100 ЖАС
2016  №1  (30)

65
Қ.МҰХАМЕДХАНҰЛЫ ЖӘНЕ КӨКБАЙТАНУ
Ж.ӘУБӘКІР, филология ғылымдарының кандидаты, доцент
«Әзірет  Сұлтан»  мемлекеттік  тарихи-мәдени  қорық-мұражайының
директоры
Түркістан қаласы
ҚАЙЫМ МҰХАМЕДХАНҰЛЫ - 100 ЖАС
2016  №1  (30)
ӘОЖ 821.512.122
Заманымыздың  заңғар жазушысы, ғұлама
ғалым М.О.Әуезов: «Абай жөніндегі ең қызықты,
ең соны және әдебиеттік прогрестік ретіндегі ірі
мәселе – Абайдың ақын шәкірттері» деген еді.
Шындығында  да  бұл  тақырыптың  өзектілігін,
өміршеңдігін    уақыт  көші  озған  сайын  айқын
аңғарудамыз.  1936-37  жылдары  Абайдың
туғанына  95  жыл  толу  қарсаңында,  әрі  жүз
жылдық  тойға  даярлық  жұмыстарын  жасау
барысында Абай мұрасын жан-жақты қамтып,
тереңдете зерттеуге  бағытталған «қазақ жазба
әдебиетінің    негізін  салушы  –  қазақтың
данышпан  ақыны  Абай  Құнанбаев  туралы
био графиялық 
тезистік 
жоспарында»
көрсетілген  күрделі мәселелер мен тақырыптар
30  жылдардан  бастап  оны  зерттеу  нысанына
алған М.О.Әуезовтің алдағы уақытта жазар сан-
салалы  еңбектерінің  бағыт-бағдары  еді.  Осы
еңбектің жетінші бөлімі «Абайдың классикалық
әдеби мектебі» деп аталып, Ақылбай, Мағауия,
Көкбай, Әріп, Әубәкір, Тұрағұл сынды ақындар
ғалым жоспарына енеді.
Кешенді болашақ жұмыстарды  жоспарлай
жүріп  ғұлама  ғалым  абайтанудағы  «Абайдың
ақындық,  әдеби  мектебі»  сынды  күрделі,
зерттеушілердің  назарына  ілінбеген  тың
тақырыпты  жас,  білімді  шәкірті  Қайым
Мұхамедханұлына сеніп тапсырады.
Қ.Мұхамедханұлы  1938  жылдың  мамыр
айында Жамбылдың ақындық қызметіне 75 жыл
толуына орай өткен  мерейтойға келген кезінде
ұcтазына  жолыққанын,  араларында  болған
әңгімені, М.О.Әуезовтің ақыл-кеңесін былайша
өрбітеді: «Абайдың ақын шәкірттері Ақылбайдың,
Мағауияның,  Көкбайдың,  Тұрағұлдың,  тағы
басқаларының өлең-жырлары, дастандары түгел
жинақталған  жоқ.  Осыларды  жинап,  зерттеп,
жазу жұмысын қолға алуың керек», -деп, тағы
басқа істелуге тиісті жұмыстарды нақтылап атап-
атап айтты».
Қ.Мұхамедханұлы М.Әуезов тапсырмасын
бұлжытпай орындайды. 1939 жылы Алматыда
өткен Қазақстан жазушыларының  екінші съезіне
Семейден  делегат  болып  барғанда  ұстазына
өзінің  бір 
жылдың 
ішінде 
жинаған
материалдарын көрсетеді. Бұл жөнінде Қайым
аға: «Бұл жолы құр қол келгем жоқ. Көкбайдың
он шақты өлеңін, «Сабалақ» атты, Абылай хан
туралы дастанын және Әріп ақынның көп өлеңін
ала келген едім. Мен әкелген өлеңдермен Мұхтар
бұрын  таныс  емес  екен.  Бірге  оқып  шықтық.
Мұхаң қатты риза болып, көңілденіп: «Бәрекелді,
міне,  жақсы  жұмыс  бастапсың.  Осы  бетіңмен
жинай бер. Абай шәкірттерінің шығармаларын
біршама  жинақтап  алған  со ң,  о лардың
өмірбаянын  жазып,  шығармаларына  әдеби
талдау жасау қажет...» дей келіп, «Абай мектебі»
деген  ұғымның  мән-мағынасын  түсіндіріп
берді»,-деген еді.
Міне  Қ.Мұхамедханұлының  зерттеу
Мақалада  автор  Қ.Мұхамедханұлының  Көкбай  Жанатайұлы  мұрасын  жинап,  алғашқы
танытушыларының, зерттеушілернің бірі болғандығы жөнінде айтады.
Тірек сөздер: Көкбай Жанатайұлы, Қайым Мұхамедханұлы, шәкірт, мұра, Абай мектебі.

66
ҚАЙЫМ МҰХАМЕДХАНҰЛЫ - 100 ЖАС
2016  №1  (30)
нысанына    алғашқы    бо лып  Көкбай
Жанатайұлының  ілінгендігін,  Әуезов  сөзімен
айтсақ «толық мағынадағы шәкірттерінің» ішінде
ақындық  мұрасын  жинап,  зерттеу  қажеттілігі
өзекті  болып  табылған  ақындар  қатарында
Көкбай тұрғандығын айқын аңғарамыз.
Ең  алдымен  Абай  шәкірттерінің,  оның
ішінде өзі «Көкбай – Абайдың ең талантты ақын,
әрі  әнші  шәкірттерінің  бірі»  деп  жоғары  баға
берген  К.Жанатайұлының  өлең-жырларын,
қисса-дастандарын ел аузынан жинай бастады,
бар  мен  жоқты  таразылап,  қолжазбаларды
шұқылай оқуға кірісті. Зерттеушінің Абайдың өзге
шәкірттерімен қоса Көкбай жайындағы білері көп
еді. Көкбай медресесінде оқыған шәкірттерімен
жолыға  жүре  ғалым  көптеген  деректерді
жинады.  Ақын  өлең-жырларын  жинау  ғана
ісімен  емес  олардың  жүйелеп  зерттеу,  жан-
жақты саралау ісін де назарынан тыс қалған жоқ.
Қ.Мұхамедханұлының  Абай  мектебінен
үлгі-өнеге алып, ақындық өнер жолына түскен
ұлы  Абай  дәстүрін  жалғастырушы  шәкірттері
жөніндегі  бір  мақаласы  1940  жылы  Семей
қаласындағы «Екпінді» газетінде жарық көрсе,
«Абайдың  әдебиет  мектебі»  атты  көлемді
мақаласы 1945 жылы жарияланады. Бұл ретте
1934 жылдан бастап М.О.Әуезовтің «Абайдың
ақындық  мектебі»  тақырыбына  байланысты
көтерген  мәселесінің  ғылыми  шешімін  берген
1951  жылдың  7  сәуірінде  Қазақстан  Ғылым
академиясының  ғылыми  кеңесінде  үлкен
тартыспен 
қорғалған 
кандидаттық
диссертациясын тағы да құрметпен атап кетуіміз
ләзім. Ғылыми еңбегінде ғалым К.Жанатайұлын
Абайдың ақындық дәстүрін жалғастырушылар,
дамытушылар,  артына  әдеби  мұра  қалдырып,
Абай  мектебінің  өрісін  кеңейткен,  әрі  Абай
өлеңдерін  халыққа  таратушы  талантты  ақын
шәкірттері  қатарында  қарастыруы  заңды
құбылыс еді.
Осы  еңбекті  қорғау  барысында  сөйлеген
профессор  Қ.Жұмалиевтің  диссертантқа
соқтығар ең үлкен себебі Көкбайдың Кенесары
турасында  жазғандығы  және  оны  Қайымның
дәріптеуі еді. Қажымның сөздері Көкбай жолына
қойылар  то сқауылдардың  алғашқысы  еді.
Қ.Жұмалиев Көкбай Кенесары туралы жазса, ол
біздің қоғамға жат, ендеше оны Абай шәкірті деп
атауға  болмайды  деген  ойын  ашық  білдіреді.
Абайды  Кенесары  мен  Көкбайдан  алыстату
мақсатымен,  М.Әуезовті  қайраңға  батыруды
ойлап:  «Откуда  идет  легенда,  что  Кокбай
написал  эту  поэму по  поручению  Абая»...  деп
тисе жөнеледі. Осы «Абайдың әдебиет мектебі»
атты кандидаттық диссертациясының қорғалуы
М.Әуезов үшін де, Қ.Мұхамедханұлы үшін де,
Абай  шәкірттері  үшін  де  үлкен  қиындықпен
келген жеңіс болды.
Қ.Мұхамедханұлы  Абайдан  тәлім  алған
талантты  ақын  шәкірттерінің  шығармаларын
жинап,  зерттеуімен  қатар,  оларды  жинақ  етіп
шығару  үшін  жан  аямай  еңбек  етті.  Бірақ  сол
жылдары  өзінің  ойлаған  арманына  жете
алмағандығы баршамызға аян. Қазақ әдебиетінде
Қайым Мұхамедханұлының «Абайдың әдебиет
мектебі» атты кандидаттық диссертациясының
қорғаулымен қатар, осы тақырыпта айтыс өршіп
кетеді. Енді-енді зерттеліп, әдеби мұралары әділ
бағаларын ала бастаған Көкбай ақынның қазақ
әдебиетіндегі  алар  орны  тұманданып,  тарих
сахнасынан уақытша шыға тұруына тура келеді.
Сол  кездері  Абайдың  ақындық  мектебінің
өкілдері туралы жазылған әр мақаланың тисер
адамы  да  Көкбай  болғаны  даусыз.  Ақынның
Ленин туралы жазғаны, бай-болыстарды аяусыз
сынға алғандығы ауызға ілінбей, тек оның сол
заманға  жат  жақтары  әшкерелене  бастады.
Шындығында  да,  социалистік  қо ғамның
коммунистік идеологиясы тұрғысынан қарасақ,
Көкбайды  ақтап  шығу  мүмкін  де  еместей.
Біріншіден, қажы болып мешіт-медресе ұстаған
молда болса, екіншіден, дін жолдарын уағыздап
діни  өлеңдер  жазса,  үшіншіден,  қазақтың  ескі
тарихын  айту  ұлтшылдық  болып  қалыптасып
жатқан  кезде  ақынның  Абылай  туралы  жыры
бар  бо лып  шықса,  төртіншіден,  бірде
мадақталып,  енді  бірде  қараланып  жүрген
Кенесары  туралы  шығарма  жазса,    бұлардың
барлығы ақын бағытын күңгірттендіре отырып,
тас қапасқа айналдырары сөзсіз.
Қазақ  КСР  Ғылым  Академиясының
президумы  мен  Қазақстан  Жазушылар
Одағының  президуымында  қарастырылған
«Қазақ әдебиетінің классигі Абай Құнанбаевтың
өмірі мен шығармашылығын ғылыми жолмен
зерттеу жөніндегі айтыстың» қорытындысында

67
«Абай мектебі» тарихи шындыққа ешбір қатысы
жоқ  және  буржуазиялық-объективтік  жалған
концепция  болып  айыпталуына  Көкбай
ақынның сол дәуір үддесінен шықпауының әсері
болғандығы белгілі.
Алматыда  қабылданып  жатқан  қаулылар
ықпалы аз уақыт өтпей Семей де келіп жетеді.
Мысалға, Семей облыстық партия комитетінің
1951 жылғы қараша айының 2-3 күндері өткен
пленумы «Қазақстан КП Орталық комитеті VІІІ
пленумының республика партия ұйымдарында
идеологиялық  жұмыстың  жәйі  және  оны
жақсарту  шаралары  туралы»  қаулысын  жүзеге
асыру  туралы»  деген  бағытта  мәселе
қарастырады. 
Онда 
Семейдегі 
Абай
мұражайының, 
оның 
басшысы
Қ.Мұхамедханұлының қызметін сынға алып, әр
түрлі  айыптар  тағады.  «Қ.Мұхамедханов
пединститутта «Абайдың ақындық мектебі» деп
аталатын  диссертациясымағының  негізінде
лекция  оқып,  буржуазиялық  ұлтшылдар
творчествосын уағыздады» деген кінә тағылған
заман да өтті.
Со л 
кездері 
М.Әуезовтің,
Қ.Мұхамедханұлының  еңбектері  жазылған
күйінде  қалып,  ал  жарық  көрген  дүниелері
үлкен-үлкен өзгерістерге ұшырады. Бұл тарихи
кезең қазақ әдебиеті тарихында өзінің айқын ізін
қалдырып  кетті.  Ғалымдардың  сотталуымен,
қуғындалуымен  қатар,  Көкбайдың  өлең-
дастандарын  айтуға,  дәріптеуге  қатаң  тыйым
салынды.  Жаппай  қудалау  кезеңінде  Көкбай
медресесінде  оқыған  адамдар  да  қуғынға
ұшырады. Қазақ әдебиеті тарихында Көкбайдың
орны ойсырап қалды. Оған елдің ілтипаты өте
зор болғанымен, Көкбай ақын мұрасы жабулы
қазан күйінде қала берді. Енді-енді ғана зерттеу
объектісі  болып  келе  жатқан  шығармалары,
ғұмырнамасы  қайта  қамалып,  әділет  тарих
қойнауына беттеді. 1951 жылғы айтыстан кейін
ақын  туралы  жазылған  ешбір  ғылыми  еңбек
бо лмады.  Ал,  1959  жылы  жарық  көрген
Қ.Мұхамедхановтың «Поэты абаевской поры»
деп аталатын ғылым кандидаты атағын алу үшін
даярланған авторефератында Көкбай туралы еш
дүние  айтылмайды.  Ақылбай,  Мағауия,  Әсет,
Әріп  шығармашылығын  қарастырған  бұл
еңбектен  «Көкбай»  деген  бір  ауыз  сөзді  де
ке здестіре  алмаймыз.  Абайдың  ақындық
мектебінің  көрнекті  өкілі,  жазба  әдебиет
талаптары мен суырып салмалық өнерді жетік
меңгерген,  қазақ халқының  өткен тарихы  мен
жан-жақты  өнерін  көп  білетін  және  өзіндік
көзқарасы бар білікті ақын - Көкбайдың артына
қалдырған  мол  мұрасының  бұл  еңбекте
талданбауы  замана  билігінің  үстемдігінде  еді.
Коммунистік саясаттың жан-жақты жеңісінің бір
ұшқыны да осында. Әйтпесе, Абайдың ең сүйікті
шәкірті  болған  Көкбай  қай  қырымен  болса  да
көрініс табушы еді. Бұл еңбекке кірмей қалуымен
қатар, Көкбай ақын еш зерттелінбей де қалды.
Не  ХІХ  ғасырдағы,  не  ХХ  ғасыр  басындағы
әдебиет өкілдері қатарынан көрінбеді. Өлеңдері
мен  айтыс-қағыстары,  қисса-дастандары,
жырлары  жарияланбай,  жиналғандары
зерттелінбей, ширек ғасырдай архив сөресінде
жатып қалды.
«Уақыттың  құдіретті  қасиеттерінің  бірі
жылдар өткен соң көп нәрсені өзі екшеп, ақ пен
қараны,  жақсы  мен  жаманды  айырады.  Қара
қылды қақ жарған үкім-уақыт үкімі. Қоғамдық
құбылыстар, өнер мұралары, әдеби шығармалар,
дара тұлғалар жайлы  түптің түбіндегі әділ қазы-
уақыт»,- деп ғалым Рымғали Нұрғали айтқандай,
уақыт өзі төреші болып Көкбай мұралары соңғы
жылдары  қайта  халқымен  қауышты.  Кеңес
заманында жиналған азғантай өлеңдері, сүзгіден
өткен  шығармалары  қайыра  ел  аузынан
жиналып жариялана бастады. Бұл бағытта ақын
жиені 
Төкен 
Мұртазиннен 
бастап,
С.Қарамендин,  М.Түңлікбаев,  М.Бейсенбаев,
Ш.Қалиасқаровтардың    жан  аямай  үлес
қосқандығын  айта  кеткен  артық  болмас.  1990
жылдардың 
ішіндегі 
Абайтанудағы,
Көкбайт ануда 
ең 
үлкен 
жеңіс 
-
Қ.Мұхамедхановтың 1951 жылдары қуғындауға
ұшыраған, енді кітап болып шыққалы тұрғанда
қатты  сынға  алынып,  жарық  көрмей  қалған
еңбегінің қайта жарық көруі еді. Көкбай мұрасы
туралы 1983 жылдары «Қазақ әдебиетінде» бір
айтқан Қ.Мұхамедханұлы, 1993 жылы «Семей
таңы» газетінде өз еңбегін алғаш жариялайды.
Қ.Мұхамедханұлының осы зерттеуі 1994 жылы
«Абайдың  ақын  шәкірттері»  атты  жинағында
тағы да жарық көреді.
Сонымен 
қатар 
К.Жанатайұлы
ҚАЙЫМ МҰХАМЕДХАНҰЛЫ - 100 ЖАС

жүктеу/скачать 2,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: