Ауа тазарту және желдету жүйелерін есептеу

3.2 

Ауа тазарту және желдету жүйелерін есептеу 

 

Ауа  тазартуға  арналған  жылыту  және  ылғалдылық  теңестігін  құрау 

үшін  желдету  техникасында  қабылданған  жалпыға  мәлім  әдістермен 

шығарылады.  Ғимараттағы  ауа  орта  күйін  өзгертуіне  әсер  етуші  барлық 

факторлар есепке алынуы тиіс. Ғимарат ішіне тағайындалуы әртүрлі ғимарат 

сыртындағы  жылу  әсер  етеді.  Сыртқы  жылу  жүктемесі  келесі 

құрастырушылардан  тұрады:  сырттағы  және  іштегі  температуралардың 

айырымы  нәтижесінде  ғимарат  қабырғалары,  едені  және  терезелері  мен 

есіктері  арқылы  болатын  жылу  кіріс;  ғимарат  сыртында  және  ішіндегі 

температуралардың  айырымы  жазда  оң  болады,  сондықтан  ғимарат  ішіне 

сырттан  ауа  кіреді  және  керісінше,  қыста  бұл  айырым  теріс  болады  және 

жылу бағытының ағыны өзгереді. Сыртқы жылу жүктемесі әртүрлі күйге ие 

болады. Яғни ол жыл мезгіліне және тәулік уақытына байланысты оң болуы 

мүмкін. Үй, офис немесе ғимараттардағы қызмет көрсету саласына жататын 

ішкі жылу жүктемесі жылудан тұрады: 

−

 

адамнан бөлінетін; 

−

 

шамдардан 

және 

жарықтандыратын 

электротұрмыстық 

құралдарынан бөлінетін; 

−

 

компьютерлерден, фотокөшіргіш машиналардан және т.б. 

Өндірістік 

және 

әртүрлі 

тағайындалудағы 

технологиялық 

ғимараттардағы  қосымша  жылу  көздеріне  келесілерді  жатқызады:  қызған 

өндірістік  құралдар,  ыстық  материалдар,  жану  өнімдері  және  химиялық 

реакциялар. 

Өндірістік  орын  42х12х9  метр  болатын  көлемі  4536  м3.  Өндірістік 

орындағы  микроклиматты  бақылау  жүйесі  қызметкерлердің  денсаулығына, 

 

 

еңбек  шарттарын  оптималды  ұстап  тұруға,  еңбек  өнімділігі  мен 

ыңғайлылығын арттыруға мүмкіндік береді.  

 

3.2  кесте  –  Өндірістік  орындағы  микроклиматты  бақылау  жүйесінің 

ауырлығы орташа жұмысына арналған нормасы 

Жыл 

ауысымы 

Температура, С



 

Оптималды 

ылғалдылық, % 

Ауа қозғалыс 

жылдамдығы, м/с 

Оптим.  Ұйғарым.  Оптим.  Ұйғарым.  Оптим. 

Ұйғарым. 

Суық 

18-20 

17-23 

40-60 

75 

0,2 

0,1 көп емес 

Жылы 

21-23 

18-27 

40-60 

65 

0,3 

0,2-0,4 

Бөлмедегі  оптималды  микроклимат  желдету  көмегімен  қалыпқа 

келтіріп  отырады.  Төменде  оптималды  микроклиматты  қамтамасыз  етуге 

қажет құрылғымен толық есептеу жүргізілген.  

Есептеу  барысында  желдету  жүйесі  үшін  бөлменің  ішіндегі  зиянды 

факторлардан, яғни артық жылу, ылғалдылық, бу, шаңнан тазалау қажет.  

Температуралардың  әртүрлі  болу  нәтижесінде  бөлмеге  келетін  жылу 

мөлшері келесі өрнек бойынша анықталады:  

 

 

 

   

   

        

 

   

 

  , 

                          

(3.7) 

 

мұндағы    V

бөл

 = 42х12х9 = 4536 м

3

 – бөлме көлемі;  

 = 0,42 Вт/м

3



С – меншікті жылу сипаттамасы; 

 

t

Н

  =  27,6



С  –  жылы  жыл  ауысымындағы  сыртқы 

температура;  

t

Н

 = -10



С – суық жыл ауысымындағы сыртқы температура; 

t

В

 = 22



С – жылы жыл ауысымындағы ішкі температура; 

t

В

 = 19



С – суық жыл ауысымындағы ішкі температура. 

Сонда жылы жыл ауысымы үшін келіп түсетін жылу: 

 

 

                                      (Вт). 

 

Ал суық жыл ауысымы үшін келіп түсетін жылу: 

 

 

                                      (Вт). 

 

Терезе  арқылы  түсетін  күн  сәулесінің  жылуы.  Күн  сәулесінің  артық 

жылуы  бөлмеде  орналасқан  терезенің  типіне  байланысты  90%-на  дейін 

жұтады,  қалғаны    сәуле  болып  түседе.  Максималды  жылу  сәуленің 

максималды  деңгейінде  болады.  Сәулелену  қарқындылығы  бөлменің  еніне, 

жыл мезгіліне, уақытына байланысты болады.   

 

 

 

 

Адамнан бөлінетін жылу кірісі. Адамнан бөлінетін жылу келуі істелген 

жұмыстың  қарқындылығына  және  айналадағы  орта  ауасының  көрсеткішіне 

тәуелді. Адамнан бөлінетін жылу сезілетіннен (айқыннан), яғни тері бетіндегі 

және  өкпедегі  ылғалды  буландыруға  жұмсалатын  ағындық  жолмен  және 

сәуле бөлінуімен, көрінбейтін жылудың бөлме ауасына берілуінен құралады. 

 

3.3 кесте – Адамнан ішкі ортаға бөлінетін жылу, Вт 

Ішкі орта 

температурасы, 



С 

Тұрған қалпы немесе жеңіл қимыл 

айқын 

көрінбейтін 

жалпы 

22 

84 

48 

132 

 

3.3  кестенің  талдауынан  көретініміз,  айналадағы  ортаның  жоғарғы 

температурасына қарағанда төменгі температурасында жалпы жылу мөлшері 

жоғары;  айналадағы  ортаның  төменгі  температурасында  көрінбейтін 

жылудың  көрсеткіштерінен  айқын  жылудың  мәні  едәуір  жоғары,  жоғары 

температурады көрінбейтін жылудың бөлінуі болады.  t=22



С температурада 

4  адам  жұмыс  істейді.  t=22



С  температурада  бір  адамнан  бөлінетін  айқын 

жылу 84Вт, ал жалпы 132Вт.  

 

Бөлмедегі адамнан айқын жылудың бөлінуі: 

 

336

4

84







а

Q

(Вт). 

 

Жалпы жылу: 

528

4

132







а

Q

 (Вт). 

 

Жарықтандыру құралынан, оргтехникадан және жабдықтардан болатын  

жылу кірісі келесідей өрнектермен есептелінеді.  

Шамнан болатын жылу кірісі мына өрнек бойынша анықталады: 

 

 

   

 



   

   

   

    

  (Вт).   

 

 

(3.8) 

 

Электр энергиясынан жылуға өту коэффициенті:  

 



0.5 0.6



. 

 

Орнатылған шамның қуаттылығы: 

 

 

   

          

 

. 

 

Еден ауданы:                          

 

    

                  

 

 . 

 

Сонда:                             

 

   

                            . 

 

 

3.2.1.  Желдеткішті таңдау 

Жалпы  максималды  жылу  кірісі  бойынша  қарастырылып  отырған 

өндірістік орын үшін суыққа төзімді өнімділігі үшін желдеткішті таңдаймыз. 

Жыл  бойы  қызмет  ететін  желдеткіш  ретінде  DELONGHI  фирмасының 

құрылғысын  аламыз.  Себебі  бұл  фирманың  желдеткіштері  суық  жыл 

ауысымында  жақсы  жұмыс  жасайды.  Желдеткіш  DELONGHI  фирмасының 

СР сериясы Италиядан шығарылған, 230/1/50. 

3.4 кесте – Delonghi фирмасының желдеткішінің техникалық сипаттамасы 

Модель 

СР 40 

Эл.қорек көзі, В/ф/Гц 

230/1/50 

Өнімділігі, суыққа төзімділігі, Вт 

5 073 

Қолданылатын электр қуаты, Вт 

1 603 

Қолданылатын тоқ, А 

6,9 

Ылғалды жою (max), л/4 

2,2 

Жылу өнімділігі, Вт 

5 542 

Ішкі блок 

Ауа шығыны (max), м

3

/сағ 

640 

Өлшемі, м: 

−

 

ұзындығы 

−

 

биіктігі 

−

 

тереңдігі 

 

967 

300 

195 

Сыртқы блок 

Ауа шығыны (max), м

3

/ч 

2 200 

Өлшемі, м: 

−

 

ұзындығы 

−

 

биіктігі 

−

 

тереңдігі 

 

800 

640 

280 

 

DELONGHI    желдеткіштері  сыртқы  ауасы  төмен  температурасында  да 

(t

н

 = -20



С дейін) жұмыс жасауға мүмкіндік береді.  

 

3.3 Өрт қауіпсіздігі 

 

Өрт  дегеніміз  –  бұл  адамның  өмірі  мен  денсаулығына,  қоғам  мен 

мемлекетке  зиянын  тигізетін,  қоршаған  ортаға  үлкен  материалдық  зақым 

келтіретін,  қоршаған  ортадағы  заттардың  бақылаусыз  жануы.  Өрт  үлкен 

материалдық  шығын  әкеледі  және  кейбір  жағдайларда  адам  өліміне  де 

әкеледі.  Сондықтан  өрттен  қорғау  қоғамның  әрбір  мүшесінің  маңызды 

міндеттерінің  бірі  болып  саналады.  Ең  күрделі,  зиян  тигізетін  өрттер  өртке 

қауіпті  объектілерде  және  басқа  да  зақымдау  бар  объектілерде 

болады.  Сонымен бірге, адамдардың көп шоғырланған жерлерде де өрт шығу 

қауіпі бар. 

 

 

Өрт  салдарлары  зақымдау  факторларының  әрекеттеріне  байланысты 

болады. Оларға жататындар: 

1)

 

жанған затқа оттың тікелей әсері; 

2)

 

сәулелер  есебінен  жоғары  температуралы  заттар  мен  объектілерге 

қашықтықтық әсері; 

3)

 

жану зонасында иісті газбен улану; 

4)

 

жану кезіндегі токсинді өнімдерден улану; 

5)

 

құрылыстардың  конструктивті  бөліктерінің  бұзылып  құлауынан 

адамдардың жарақат алуы немесе қаза болуы. 

Өндірістегі  өрттердің  негізгі  себептеріне  құрал-жабдықтардың 

технологиялық  жұмыс  тәртібінің  бұзылуы,  электр  жабдықтарының 

ақаулылығы,  жабдықтардың  жөндеу  жұмыстарына  нашар  дайындылығы, 

әртүрлі материалдардың өздігінен жануы жатады. 

Жарылыс  кезінде  өртті  болдырмау  үшін  ыстық  жанғыш,  жарылысқа 

қауіпті  ортаның  пайда  болуына  мүмкіндік  бермей,  оталдыру  көзінің  пайда 

болуына  кедергі жасау керек. 

Өрттен  қорғанудың  мақсаты  өрттердің  aлдын  алу  үшін  ең  тиімді, 

эконoмикалық жағынан пайдалы, техникалық  жағынан дәлелденген тәсілдер 

мен  құралдaрды  іздестіру  және  өрт  сөндірудің  техникалық  құралдары  мен 

күштерді тиімді пайдалана отырып, өртті аз шығынмен тоқтату. 

Өрт  қaуіпсіздігі  –  бұл  өрт  болу  мүмкіндігін  болдырмау  және  оның 

пайда болған кезінде адaмдарға, құрылыс және материалдық құндылықтарға 

өрттің  қауіпті  факторлaрының  жағымсыз  әсерлерін  жою  үшін  қажетті 

шараларды қолдану болып саналады. 

Өрт  қауіпсіздігі  өрттің  алдын  алу  шаралары  мен  белсенді  өрт 

қорғанысымен  қамтамaсыз  етіледі.  Өрт  профилактикасы  болып  өртті 

болдырмау  немесе  оның  сaлдaрлaрын  азайтуға  бағытталған  іс-шаралардың 

кешені  саналады.   Белсенді  өрт  қорғанысы  –  бұл  өрт  немесе  жарылысқа 

қауіпті жағдайларымен белсенді күресуді қамтамасыз ету шаралары. 

Құрылыстық – жобалау шаралары ғимараттар мен құрылыстардың отқа 

төзімділігімен  анықталады  (конструкция  материалдары  жанғыш,  қиын 

жанатын,  жанбайтын  болып  бөлінеді).   Отқа  төзімділік  шегі  дегеніміз  –  бұл 

оттың  әсерінен  құрылыс  конструкцияларының бірінші  сызат  пайда  болғанға 

дейінгі шыдайтын уақыт интервалы. Барлық құрылыс конструкциялары отқа 

төзімділік шегі бойынша 8 деңгейге бөлінеді. Ғимараттардың отқа төзімділік 

деңгейіне  байланысты  өрт  кезінде  эвакуациялау  үшін  шығатын  жерлерге 

дейінгі қашықтықтар белгіленеді. 

Техникалық шараларына мыналар кіреді: 

1)

 

өмірге  қажетті  жүйелерді  (жылу,  жарықтандыру,  желдеткіш  т.б.) 

орнатқан кездерде өрт қауіпсіздігі нормаларын сақтау; 

2)

 

құрал-жабдықтар  жұмысының  тәртібі  мен  технологиялық  үрдістер 

параметрлерін сақтау; 

3)

 

әртүрлі қорғану жүйелерін пайдалану. 

 

 

Ұйымдастырушылық  шаралар құрамына  өрт  қауіпсіздігі  бойынша  оқу 

өткізу, өрт қауіпсіздігі шараларының сақталуын тексеру кіреді. 

Өрт сөндірудің келесі тәсілдері қарастырылады: 

1)

 

ыстық  жанғыш затты тотықтырғыштан бөлектеу; 

2)

 

ауадағы оттегі концентрациясын азайту; 

3)

 

ыстық  жанғыш  заттың  температурасын  оталдыру  температурасынан 

төмендету. 

Өрт  сөндіру  заттары  ретінде  су,  құм,  көпіршіктер,  ұнтақтар,  өрт 

тудырмайтын газ тәріздес заттар, инертті газдар, булар қолданылады. 

Өрт сөндіру құралдары 2-ге бөлінеді: 

1)

 

қол  көмегімен  жұмыс  істейтін  құралдар  (құм  салынған  жәшіктер, 

асбест  жабындары,  өртке  қарсы  құрал-саймандары  бар  тақталар,  химиялық 

көпіршікті 

отсөндіргіштер, 

ұнтақты 

отсөндіргіштер, 

көміроттекті 

отсөндіргіштер, хладонды отсөндіргіштер, құрама отсөндіргіштер); 

2)

 

өртке  қарсы  жүйелер  (сумен  жабдықтау  жүйелері,  көпіршікті 

генераторлар, автоматты сигнал беру құралдарын қолдану арқылы автоматты 

өрт сөндіру жүйелері). 

Кез  келген  объектілерді  эксплуатациялауды  бекітілген  нормативті 

құжаттар талаптарына сай қатаң түрде жүзеге асыру қажет. 

Барлық  қоғамдық  және  өндірістік  ғимараттарда  нақты  көрсетілген 

кедергісіз  тез  шығуға  кепіл  беретін  апатты  жағдайларда  шығатын  жерлер 

болуы  тиіс.  Есіктер  іш  жағынан  ашылуы  керек.  Бұл  жерлерде  кедергі 

келтіретін бөгде заттар мен отқа жанғыш материалдар болмауы керек. Бұдан 

басқа да құтқару жолдары қарастырылуы жөн.  

 

4 бөлім. Техника – экономикалық бөлімі 

 

4.1 

Жоба мазмұны 

 

Микропроцессорлық 

технологиялардың 

көбеюі, 

олардың 

эксплуатациондық  параметрлерінің  көтерілуі  мен  сымсыз  шешімінің 

бағасының  тұрақты  төмендеуі  бақылау,  диагностика  және  ақпарат  алмасу 

жүйесіндегі  сым  және  сымды  желілерден  бас  тартуға  мүмкіндік  жасайды. 

Сымсыз желілердің олардан айырмашылығы құрылымы икемді, орнатуы мен 

қызмет  көрсетуі  аз  шығынды  талап  етеді.  Маңызды  аспектісі  басқа 

өндірушілердің  өнімімен  өлшенетін  жүйенің  сәйкес  және  ашық  болатындай 

ететін,  мәліметтерді  жіберу  протоколының  стандартизациясы  болып 

табылады.  Қазіргі  уақытта  өнеркәсіптік  телеметрия  мен  үй  автоматизация 

жүйесінің  маңызды  мәселесі  аз  қашықтықтағы  мәліметтерді  жіберу. 

Өндірушілер 

жиі 

диагностикадағы 

қондырғылардың 

мобильділігін 

қамтамасыз ету және монтаж жасау кезінде шығынның аз кетуін қажет ететін  

талаптармен  соқтығысады.  Бұл  мәселені  шешуге  ZigBee  жаңа  сымсыз 

мәліметтер  жіберу  технологиясын  қолданады.  Ол  автономды  құрылғы  мен 

қолданушы қондырғы арасындағы байланысты ұйымдастырады.  

 

 

ZigBee  спецификациясы  802.15.4  ғаламдық  бірлік  стандартқа 

негізделген,  жіберу  жылдамдығы  250  Кбит/с,  аз  энергия  қолданатын, 

ақпаратты  қорғау  мен  жүйе  сенімділігін  қамтамасыз  ететін  сымсыз  желілік 

шешімдерді  жасауға  мүмкіндік  береді.  Стандарт  көпұяшықты  топологиялық 

желі құрады, соған орай қуаттылық күшейткішінде көптеген түйіндерді және 

байланыс  қашықтығын  ұзарта  отырып  қосымша  шығынсыз  қызмет  етеді. 

ZigBee  технологиясы  Wi-Fi  немесе  Bluetooth  сияқты  үлкен  көлемді 

мәліметтерді жіберуге арналмаған. Бірақ ондаған байттардан аспайтын, үлкен 

жылдамдықты  қажет  етпейтін  датчик  көрсеткіштерін  жіберуге  қолдануға 

болады.  Бұл  жағдайда  энергиятұтыну  көрсеткіші,  бағасы  және  сенімділігі 

жоғары  болуы  міндетті.  ZigBee  спецификациясы  аз  көлемді  мәліметтерді 

жіберуге  қолданатын  төмен  энергиятұтынылатын  арзан  сымсыз  желілерді 

құру үшін жасалынған. Мұндай желілерді қолданатын аймақтар: 

−

 

ZigBee  технологиясы  температура,  ылғалдылық,  жарық  датчиктерін 

және  т.б.  байланыстыру  үшін  автоматтандырылған  коммерциялық 

ғимараттарда қолданылады; 

−

 

өнеркәсіптік бақылау жүйесі, өндірістік үрдістерді автоматтандыру; 

−

 

үй автоматизациясы және «Умный дом» жүйесі; 

−

 

күзет және өртке қарсы жүйесі. 

Бұл  жобаның  мақсаты  ZigВee  сымсыз  технологиясын  өндірістік 

орынның  бақылау  жүйесі  үшін  қолдану  мүмкіндігі  болып  табылады.  Бұл 

жұмыс  негізі  теореялық  есептеу  болғандықтан,  жүйені  жасауға  кететін 

шығын  есептеледі.  Олар:  комплекттелген  материалдардың  бағасын  есептеу, 

транспорттық қызметтер, желіні жөндеу және т.б. 

 

4.2 

Өндірістік жоспар 

 

Бұл  кезеңде  жүйені  орнату  үшін  негізгі  өндірістік  қорлар,  еңбек 

ресурстары  және  финанстық  қажеттіліктер  көлемі  анықталады.  Жүйені 

пайдалану  үшін  бірқатар  жұмыстар  жасалады.  Одан  кейін  алынған 

мәліметтерді  есептеп,  керек  құрылғылар  алынады,  оларды  орнатады  және 

жұмысқа қабілеттілігі мен жүйе сенімділігін тексеру үшін тәжірибе өткізіледі. 

Соңында жоба пайдалануға беріледі.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.1 кесте – Желіні ұйымдастыру кезеңдері 

Кезең

№ 

Кезең атаулары 

Орындалу 

уақыты, ай. 

1 

Жобаны жасау 

0,3 

2 

Техникалық документін жасау 

0,3 

3 

Құрылғыны таңдау 

0,1 

4 

Құрылғыны қою  

0,9 

5 

Монтаж, орнату, жөндеу және құрылғыны сынақтан 

өткізу 

0,5 

6 

Толық жүйені сынақтан өткізу 

0,3 

7 

Пайдалануға қосу  

0,3 

 

Барлығы: 

3,2 

 

4.3 

Инвестициялық шығынды есептеу 

 

Сымсыз  технологияларды  қолданып,  өндірістік  орынның  бақылау 

жүйесін құруға қажет құрылғыларды алу үшін инвестицияны талап етеді. Бұл 

жүйе жаңадан ойлап табылмаған, ол қазір қолданып жатқан бақылау жүйесіне 

сымсыз Zigbee  модулімен толықтырылып жаңартылады. Техникалық қызмет 

пен желі мониторингін жергілікті кадрлар жүргізеді. 

Бұл жүйені жүзеге асыру үшін жалпы бағасы 202512 тг болатын қажет 

құрылғылар алынады (4.2 және 4.3 кестелер). 

Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыздандыру тізімі құрылғыны 

істеп  шығару  үшін  қажет,  және  олардың  бағалары  келесі  4.2  және  4.3 

кестелерде көрсетілген.  

 

4.2 кесте – Желіні бақылау құрылғылары 

Атауы 

Сипаттамасы 

Бағасы,  теңге 

1 Жүйелік блок  DualCore  2.5/  2048/  500Gb/  DVD-

RW 

54600 

2 Монитор 

19’’ LG 1910S TFT 16 ms 

24422 

3 Пернетақта 

Logytech Keyboard PS/2 

768 

4 Тышқан 

Genius  NetScroll  120  Optical  Mouse 

USB 

822 

5 Принтер 

HP LaserJet P1005 A4 

23552 

6 Модем 

Billion BIPAC 5200S  ADSL 

7684 

Барлығы: 

 

111848 

 

 

 

 

4.3 кесте – Желіні жүзеге асыруға қажет құрылғылар 

Атауы 

Сипаттамасы 

Бағасы, 

теңге 

1 Құрылғы 

комплекті 

Maxstream  

XBee Series 2 

(XB24-BPDK PBF) 

XBee  Series  2  -  5  модулді  және  RS-

232  интерфейсімен  5  өтпелі  плата 

және  USB. Комплектте бағдарлама-

лық қамтамасыздандыруымен.  

73164 

2. Датчиктер 

Түтін,  температура,  газ  сымсыз 

датчиктері (5 дана) 

17500 

Барлығы: 

 

90664 

 

Күрделі  қаржы  салу  құрылғының  бағасын,  монтаждық  жұмыстарды 

және транспорттық қызметтерді қамтиды. Капиталды шығындардың көлемін 

анықтау үшін құрылғыны алу туралы смета жасалады.  

Жалпы күрделі қаржы салу келесі формуламен есептеледі:  

 

К= К

о

  + К

м

 + К

тр

 + ЖЖ ,                                    (4.1) 

 

 

 

мұндағы     К

о

 – құрылғыны алуға кететін күрделі қаржы салу, теңге; 

К

м

  –  монтаждық  жұмыстарға  кететін  күрделі  қаржы  салу, 

теңге; 

К

тр

  –  транспорттық  шығындарға  кететін  күрделі  қаржы 

салу, теңге; 

ЖЖ  –  жоспар  алдындағы  жұмыстарға  кететін  күрделі 

қаржы  салу,  (маркетинг  жұмысы,  қызметкерлердің 

жалақысы) теңге.  

 

Құрылғыны  орнату  кезіндегі  монтаждық  жұмыстарға  кететін  шығын 

инсталляционды 

жұмыстардың 

барлық 

түрі, 

модульдерді 

орнату, 

контроллерлерді баптаумен қоса есептеледі.  

Құрылғының монтаждық бағасы қабылданған норма бойынша құрылғы 

бағасының  5-10  %  құрайды.  Транспорттық  шығындар  «Казпочта» 

поштасының  тарифы  бойынша  есептеледі.  Құрылғы  салмағы  5  кг  Ресейден 

алынатын болғандықтан, оның қызмет бағасы 7105 теңге.  

Монтажға кететін шығын:  

 

К

м

= 5% ∙ К

о

, 

                                 

(4.2) 

 

К

м

 = 0,05∙ 202512= 10126 тг. 

 

Транспорттық шығыны: К

тр

= 7105 тг. 

Алынған мәндерді кестеге шығарсақ: 

 

 

4.4 кесте – Бақылау жүйесін жүзеге асыруға кететін капиталдық шығындар 

Көрсеткіштер атауы 

Көрсеткіштер мәні, теңге 

Құрылғы  

202512 

Тасымалдау  

7105 

Монтаж  

10126 

Жоспар алдындағы жұмыс  

25200 

Барлығы 

244943 

 

Осыған  орай,  өндірістік  орынның  бақылау  жүйелерін  жасау  үшін 

244943  тг  қаржы  салу  керек.  Енді  ZigBee  технологиясын  Wi-Fi 

технологиясымен салыстырамыз.  

Бұл жүйені жүзеге асыру үшін жалпы бағасы 202692 тг болатын қажет 

құрылғылар алынады (4.2 және 4.5 кестелер). 

Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыздандыру тізімі құрылғыны 

істеп  шығару  үшін  қажет,  және  олардың  бағалары  келесі  4.2  және  4.5 

кестелерде көрсетілген.  

 

4.5 кесте – Желіні жүзеге асыруға қажет құрылғылар 

Атауы 

Сипаттамасы 

Бағасы, теңге 

1 Құрылғы  

Wi–Fi роутер 

Mikrotik RB2011UiAS-2HnD-IN 

73344 

2. Датчиктер  Түтін, температура датчиктері (5 дана) 

17500 

Барлығы: 

 

90844 

 

Күрделі  қаржы  салу  құрылғының  бағасын,  монтаждық  жұмыстарды 

және транспорттық қызметтерді қамтиды. Капиталды шығындардың көлемін 

анықтау үшін құрылғыны алу туралы смета жасалады.  

Жалпы күрделі қаржы салу келесі формуламен есептеледі:  

 

К= К

о

  + К

м

 + К

тр

 + ЖЖ ,                                             (4.3) 

 

 

 

мұндағы     К

о

 – құрылғыны алуға кететін күрделі қаржы салу, теңге; 

К

м

  –  монтаждық  жұмыстарға  кететін  күрделі  қаржы  салу, 

теңге; 

К

тр

  –  транспорттық  шығындарға  кететін  күрделі  қаржы 

салу, теңге; 

ЖЖ  –  жоспар  алдындағы  жұмыстарға  кететін  күрделі 

қаржы  салу,  (маркетинг  жұмысы,  қызметкерлердің 

жалақысы) теңге.  

 

Құрылғыны  орнату  кезіндегі  монтаждық  жұмыстарға  кететін  шығын 

инсталляционды 

жұмыстардың 

барлық 

түрі, 

модульдерді 

орнату, 

контроллерлерді баптаумен қоса есептеледі.  

 

 

Құрылғының монтаждық бағасы қабылданған норма бойынша құрылғы 

бағасының  5-10  %  құрайды.  Транспорттық  шығындар  «Казпочта» 

поштасының  тарифы  бойынша  есептеледі.  Құрылғы  салмағы  5  кг  Ресейден 

алынатын болғандықтан, оның қызмет бағасы 7105 теңге.  

Монтажға кететін шығын:  

 

К

м

= 5% ∙ К

о

, 

                                 

(4.4) 

 

К

м

 = 0,05∙ 202692= 10135 тг. 

 

Транспорттық шығыны: К

тр

= 7105 тг. 

 

Алынған мәндерді кестеге шығарсақ: 

 

4.6 кесте – Бақылау жүйесін жүзеге асыруға кететін капиталдық шығындар 

Көрсеткіштер атауы 

Көрсеткіштер мәні, теңге 

Құрылғы  

202692 

Тасымалдау  

7105 

Монтаж  

10135 

Жоспар алдындағы жұмыс  

25200 

Барлығы 

245132 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды 

 

Дипломдық  жобаның  тақырыбы  өндірістік  орынның  параметрлерін 

бақылау  жүйесін  жасау  болып  табылады.  Мұнда  келесі  қойылған  есептер 

шешілді: 

1)

 

өндірістік 

орынның 

бақыланатын 

параметрлері 

анықталды: 

температура,    салыстырмалы  ылғалдылық,  желдеткіш  жүйесі  және  өрт 

қауіпсіздігі; 

2)

 

сигналдарды  жіберудің  сымсыз  технологияларының  талдауы 

жасалынып,  ZigBee технологиясы таңдалды; 

3)

 

параметрлерді  өлшеу  құрылғылары:  SUN  TH  температура  датчигі 

мен  салыстырмалы  ылғалдылық  датчигі  және  М-501  түтін  датчигі 

таңдалынды; 

4)

 

NI  LabVIEW  2011графикалық  бағдарламалау  ортасында  өндірістік 

орынның параметрлерін бақылау жүйесінің интерфейсі жасалды. 

Өміртіршілік  қауіпсіздік  бөлімінде  жарықтандыру,  ауаны  тазарту  мен 

желдету  жүйесінің  есептері  жүргізіліп,  өрт  қауіпсіздігі  қарастырылды. 

Өндірістік    орынды  жарықтандыруды  есептеу  барысында  қабырғадан  4  м 

қашықтықта  шамдар  орналастырылды.  Шамдардың  жалпы  саны  12  және 

олардың бір – бірінен арақашықтығы 8 м болды. Ауаны тазарту және желдету 

жүйесінде  ішкі  ортада  жылу  бөліну  есептелініп,  алынған  мәндерге  сәйкес 

Delonghi фирмасының  желдеткіші таңдалды.  

Техника – экономикалық бөлімде капиталдық шығындар есептелді. 

Өндірістік орынның параметрлерін бақылау жүйесіне 244943 тг жұмсалды. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер  

 

1.

 

Панфилов Д. Введение в беспроводную технологию Zigbee стандарта 

802.15.4 // Электронные компоненты. – 2004. – №12. – 73 – 79 б. 

2.

 

Соколов  М.  Программно-аппаратное  обеспечение  беспроводных 

сетей  на  основе  технологии    Zigbee/802.15.4  //  Электронные  компоненты.  - 

№12. – 2004. – 80 – 87 б. 

3.

 

Баранова  Е.  IEEE  802.15.4  и  его  программная  надстройка  ZigBee.  - 

Интернет-журнал 

по 

широкополосным 

сетям 

и 

мультимедийным 

технологиям; http://www.telemultimedia.ru/art.php?id=292  

4.

 

Семенов  Ю.А.  Беспроводные  сети  ZigBee  и  IEEE  802.15.4.:  Михаил 

Крикун; http://book.itep.ru/4/41/zigbee.htm 

5.

 

Дмитриев В. Технология Zigbee// Компоненты и технологии. – 2004.– 

№1. – 1 – 4 б. 

6.

 

ZigBee/802.15.4.  –  Компоненты  беспроводных  технологий:  сайт 

компании «Компел»; http://www.compel.ru/catalog/wireless/zigbee  

7.

 

Кирпичики для построения сети ZigBee. – Сайт компании «Контракт 

электроника»;  http://www.contractelectronica.ru/info/articles/tech/zigbee/  

8.

 

Панфилов  Д.  Система  пожарной  сигнализации  с  радиоканалом// 

Электронные компоненты.– 2003. – №9. – 80 – 86 б. 

9.

 

Estimating  ZigBee  transmission  range  in  the  ISM  band.  –  Electronic 

Design  Strategy:  Мартин  Савери;  http://www.edn-europe.com/estimatingzigbee 

transmissionrangeintheismband+ article+1608+Europe.html  

10.

 

Базылов  К.Б.,  Алибаева  С.А.,  Бабич  А.А.  Методические  указания 

для экономической части выпускной работы. – Алматы, 2009. – 20 б. 

11.

 

Баклашов  Н.И.,  Китаева  Н.Ж.,  Терехов  Б.Д.  Охрана  труда  на 

предприятиях связи и охрана окружающей среды. – М.: Радио и связь, 1989. – 

286 б. 

12.

 

Дюсебаев  М.  К.  Безопасность  жизнедеятельности.  Методические 

указания  к  выполнению  раздела  в  дипломных  проектах.  Алматы:  АИЭС, 

2001. – 40 б.  

13.

 

Джангозин  А.  Д.  /  ФИРМЕННЫЙ  СТАНДАРТ:  Работы  учебные.  – 

Алматы: АИЭС, 2002. – 34 б. 

14.

 

Лупов  С.Ю.,  Муякшин  С.И.,  Шарков  В.В.  LabVIEW  в  примерах  и 

задачах.– Нижний Новгород 2007. – 99б