А. Ж. Асамбаев криптография негіздері

 
7 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ  
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
А.Ж. Асамбаев 
 
 
 
КРИПТОГРАФИЯ  НЕГІЗДЕРІ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ПАВЛОДАР
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
8 
УДК 004.056.55 
 
Баспаға Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтының 
Ғылыми кеңесі шешімімен ұсынылған 
 
 
Пікір жазғандар: 
техника ғылымының кандидаты, профессор – А.Д. Тастенов 
педагогика ғылымының кандидаты, доцент – Ж.Ғ. Мұқанова  
 
 
 
 
 
 
 
Асамбаев А.Ж. 
Криптография негіздері. Оқу құралы. – Павлодар, 2012. – 173 бет. 
 
 
Криптография  барлық  ақпараттық  қауіпсіздіктің  негізінде  жатыр.  Бұл 
оқулық  қазіргі  криптографиялық  әдістерге  кіріспе  болып  саналады. 
Криптографияның теориялық негіздерін жүйелі баяндауына және ақпаратты 
қорғау үшін олардың қосымшаларын пайдалануына осы оқулық арналған.  
Теориялық  материалдар  мысалдармен  түсіндірілген,  әр  бөлмде 
пысықтау сұрақтар, жаттығулар берілген. 
Оқу  құралы  информатика  және  математика  мамандықтарында  оқитын 
студенттерге  арналған,  сонымен  қатар  оны  оқытушыларға  да  ұсынуға 
болады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Асамбаев А.Ж., 2012 
© Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты 
 
 
 
 
 

 
9 
МАЗМҰНЫ 
 
КІРІСПЕ ........................................................................................................... 
3 
1 КРИПТОГРАФИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ ................................ 
8 
1.1 Криптографияның пәні мен міндеттері ................................................... 
8 
1.2 Негізгі анықтамалар .................................................................................. 
10 
1.3 Ақпаратты қорғаудың криптографиялық жүйесіне қойылатын талаптар   
11 
1.4 Криптографиялық әдістерді жүзеге асыру ............................................. 
12 
1.5 Криптография тарихынан мәліметтер ..................................................... 
12 
1.6 Криптографиялық шабуылдар ................................................................. 
14 
1.7 Шифр мысалы ........................................................................................... 
16 
1.8 Криптографиялық протокол  ................................................................... 
19 
Негізгі терминдер ........................................................................................... 
20 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
22 
Жаттығулар ...................................................................................................... 
22 
2 ЖАБЫҚ КІЛТІ БАР ШИФРЛАУДЫҢ ҚАРАПАЙЫМ ӘДІСТЕРІ 
23 
2.1 Симметриялық шифрлаудың жалпы схемасы  ....................................... 
23 
2.2 Орнына қою әдістер  ................................................................................. 
25 
2.3 Орын ауыстыру әдістер  ........................................................................... 
35 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
39 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
40 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
40 
3 ЖАБЫҚ КІЛТІ БАР БЛОКТЫ ШИФРЛАРДЫ ҚҰРУ ПРИНЦИПТЕРІ  
44 
3.1 Композициялық шифрдың ұғымы  .......................................................... 
44 
3.2 Симметриялық шифрлаудың блокты алгоритмында пайдаланатын операциялар  
45 
3.3 Симметриялық шифрлаудың блокты алгоритмының құрылымы  ....... 
48 
3.4 Блокты шифрлау алгоритмға қойылатын талаптар  .............................. 
49 
3.5 Фейштель желісі  ....................................................................................... 
50 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
51 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
51 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
52 
4 DES ЖӘНЕ AES ШИФРЛАУ АЛГОРИТМДАРЫ  ............................. 
53 
4.1 Негізгі мәліметтер  .................................................................................... 
53 
4.2 Екі еселі DES және «ортада кездесу» шабуыл  ...................................... 
57 
4.3 Үш еселі DES  ............................................................................................ 
58 
4.4 Rijndael алгоритмы   .................................................................................. 
59 
4.5 Блокты алгоритмдердің жұмыс тәртіптері  ............................................ 
60 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
61 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
62 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
63 
5 ДЕРЕКТЕРДІ КРИПТОГРАФИЯЛЫҚ ТҮРЛЕНДІРУ ГОСТ 28147-89 
АЛГОРИТМЫ  ............................................................................. 
 
64 
5.1 Негізгі мәліметтер  .................................................................................... 
64 
5.2 ГОСТ 28147-89 раундының құрылысы  .................................................. 
64 
5.3 Шифрлаудың негізгі тәртіптері  .............................................................. 
67 
5.4 ГОСТ 28147-89 және DES шифрлау алгоритмдарының айырмашылығы  
68 

 
10 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
69 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
69 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
70 
6 КРИПТОГРАФИЯЛЫҚ ХЕШ-ФУНКЦИЯЛАР  ................................ 
71 
6.1 Хеш-функция ұғымы  ............................................................................... 
71 
6.2 Хеш-функцияны құрастыру үшін шифрлау блокты алгоритмды пайдалану  
72 
6.3 Хеш-функцияны құрастыру алгоритмдарды шолу  ............................... 
74 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
75 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
75 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
76 
7 АҒЫНДЫ ШИФРЛАР ЖӘНЕ КЕЗДЕЙСОҚ ТӘРІЗДЕС САНДАРДЫҢ 
ГЕНЕРАТОРЛАРЫ. 1 бөлім  .......................................... 
 
77 
7.1 Ағынды шифрлар  ..................................................................................... 
77 
7.2 Ағынды шифрлауда псевдокездейсоқ сандар генераторларды пайдалану 
принциптері  .................................................................................. 
 
79 
7.3 Псевдокездейсоқ сандардың сызықты конгруэнтті генераторы .......... 
80 
7.4 Кешігуі бар Фибоначчи әдісі  ................................................................... 
81 
7.5 BBS алгоритм негізіндегі кездейсоқ сандар генераторы ...................... 
82 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
84 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
84 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
85 
8 АҒЫНДЫ ШИФРЛАР ЖӘНЕ ПСЕВДОКЕЗДЕЙСОҚ САНДАРДЫҢ 
ГЕНЕРАТОРЛАРЫ. 2 бөлім   ......................................... 
 
86 
8.1 Ығысу регистрге негізделген кері байланысы бар псевдокездейсоқ сандар 
генераторлары  .................................................................................... 
 
86 
8.2 Псевдокездейсоқ сандарды алу үшін блокты шифрлардың OFB және CTR 
тәртіптерін пайдалану  ........................................................................... 
 
88 
8.3 RC4 алгоритмы   ........................................................................................ 
89 
8.4 Криптографиядағы нағыз кездейсоқ сандар генераторлары  ................ 
94 
8.5 Құпиялы кілттерді басқару  ...................................................................... 
95 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
97 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
98 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
98 
9 АШЫҚ КІЛТІ БАР КРИПТОГРАФИЯҒА КІРІСПЕ  ........................ 
99 
9.1 Ашық кілті бар шифрлау әдістерінің жасау алғышарттары және негізгі 
анықтамалар  ........................................................................................ 
 
99 
9.2 Бір жақты функциялар  ............................................................................. 
100 
9.3 Ассиметриялық алгоритмдерді шифрлау үшін пайдалану  .................. 
100 
9.4 Ашық кілті бар алгоритмның негізінде цифрлық қол қою  .................. 
102 
9.5 Ассиметриялық алгоритмдерді пайдаланып құпиялы кілтті құрастыру  
105 
9.6 Ашық кілті бар шифрлау алгоритмге қойылатын талаптар  ................. 
106 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
107 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
108 
10 АШЫҚ КІЛТІ БАР КРИПТОГРАФИЯДА ПАЙДАЛАНАТЫН САНДАР 
ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ  ....................... 
 
109 
10.1 Жай және құрама сандар  ....................................................................... 
109 

 
11 
10.2 Арифметиканың негізгі теоремасы ....................................................... 
110 
10.3 Өзара жай сандар және Эйлер функциясы ........................................... 
110 
10.4 Қалдықтар арифметикасы және салыстыру теориясы  ........................ 
112 
10.5 Ферманың кіші теоремасы ..................................................................... 
113 
10.6 Ең үлкен ортақ бөлгіш  ........................................................................... 
114 
10.7 Евклидтың жалпыланған алгоритмы  .................................................... 
114 
10.8 Модулі m бойынша инверсия  ................................................................ 
115 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
116 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
117 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
117 
11 АШЫҚ КІЛТІ БАР КРИПТОГРАФИЯЛЫҚ АЛГОРИТМДЕР ЖӘНЕ 
ОЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ ............................................................... 
 
118 
11.1 RSA алгоритмы   ...................................................................................... 
118 
11.2 Алгоритм бойынша есептеу алгоритмы ................................................ 
119 
11.3 RSA алгоритмның тәжірибелік пайдалануының сұрақтары ............... 
120 
11.4 Диффи-Хеллман алгоритмы ................................................................... 
121 
11.5 Алгоритм бойынша есептеу мысалы  .................................................... 
123 
11.6 Диффи-Хеллман алгоритмның тәжірибелік пайдалануының сұрақтары  
123 
11.7 Эль-Гамаль алгоритмы ........................................................................... 
124 
11.8 Эллиптикалық қисықтарға негізделген криптографиялық жүйелер .. 
126 
11.9 Ассиметриялық шифрлау алгоритмды пайдалануда мүмкін болатын шабуылдар    128 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
130 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
130 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
131 
12 ЭЛЕКТРОНДЫҚ ЦИФРЛЫҚ ҚОЛ  .................................................... 
132 
12.1 RSA алгоритмға негізделген электрондық қол  ................................... 
132 
12.2 Эль-Гамаль алгоритмға негізделген цифрлық қол  ............................. 
133 
12.3 Цифрлық қолды есептеу және тексеру мысалы ................................... 
134 
12.4 Цифрлық қол алгоритмдарының стандарттары ................................... 
135 
12.5 Цифрлық қолдың ГОСТ Р34.10-94 стандарты  .................................... 
136 
12.6 ГОСТ Р34.10-94 стандарты бойынша қолды жасау және тексеру мысалы  
137 
12.7 ЭЦҚ жаңа стандарты  .............................................................................. 
138 
12.8 Симметриялық немесе асимметриялық криптография ма?  ............... 
139 
12.9 Ашық кілттерді басқару .......................................................................... 
140 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
142 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
142 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
143 
13 ӘБДЕН ҚҰПИЯЛЫ ЖҮЙЕЛЕР ........................................................... 
144 
13.1 Ақпаратты өлшеуге негізгі жолдар ....................................................... 
144 
13.2 Энтропия және белгісіздік  ..................................................................... 
146 
13.3 Тіл нормасы және хабардың артықтығы   ............................................. 
147 
13.4 Әбден құпиялы жүйе ұғымы .................................................................. 
148 
13.5 Жалғыздық қашықтығы  ......................................................................... 
149 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
151 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
151 

 
12 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
152 
14 ШИФРЛАУ, БӨГЕУІЛГЕ ТҰРАҚТЫ КОДТАУ ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫ 
СЫҒУ  .................................................................................. 
 
153 
14.1 Ақпаратты беру проблемалар және оларды комплекстік шешу  ........ 
153 
14.2 Бөгеуілге тұрақты кодтау ....................................................................... 
154 
14.3 Деректерді сығу принциптері  ............................................................... 
158 
Негізгі терминдер  ........................................................................................... 
162 
Сұрақтар  .......................................................................................................... 
163 
Жаттығулар  ..................................................................................................... 
163 
Қорытынды  ................................................................................................... 
164 
Қолданылған әдебиеттер  ............................................................................... 
165 
ГЛОССАРИЙ........................................................................................................ 
166 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
13 
КІРІСПЕ 
 
Ақпаратты қорғауға қазіргі заманда көп назар аударылады. Телекоммуникациялық 
жүйелер  қазіргі  ғаламдық  ақпараттық  жүйелердің  күретамырлары  болып  табылады. 
Осындай  жүйелерде  айналып  жүретің  ақпарат  бағалы  болу  мүмкін,  сондықтан  оны 
қаскүнемдер  ұрлауға,  рұқсатсыз  пайдалануға,  өзгертуге  тырысады.  Сол  себептен  соңғы 
жылдары ақпаратты қорғау проблемасы өте маңызды болды. 
Қазіргі уақытта бұл проблеманын шешуін ақпаратты қорғаудың мамандары іздейді. 
Ақпаратты қорғаудың түрлі тәсілдерінің арасында криптографиялық әдістер ерекше орын 
алады.  Бір  жағынан,  ақпаратты  қорғаудың  криптографиялық  тәсілдері  адамдарға 
бұрыннан белгілі болып ойдағыдай қолданылады. Басқа жағынан, криптографиянын жаңа 
жетістіктері  рұқсатсыз  қатынаудан  деректерді  қорғауды  классикалық  есебін  ғана  емес, 
басқа  көп  есептерді  де  шешуге  мүмкіндік  береді.  Осынын  қатарында  ақпараттық 
жүйелерде пайдаланушылардың аутентификациясы, электронды құжаттарға цифрлық қол 
қою проблемасы, және электронды ақшаны пайдалану мүмкіндіктері.  
Көп  уақыт  криптографиялық  теорияның  дамуы  аса  қарқынды  болмаған  еді,  бірақ 
ХХ  ғасырда  математиканың  жетістіктеріне  байланысты  криптография  саласында  кенет 
өзгеру  пайда  болды.  Соңғы  жылдары  түрлі  алгоритмдар  мен  протоколдарды  пайдалану 
тәжірибесінің жиналуы өте тез өтіп жатыр, сондықтан криптографиялық қорғау әдістеріне 
арналған әдебиеттер ұзақ уақыт толық болалмайды.  
Осы  оқу  құралының  жазу  мақсаты  берілген  уақытқа  дейін  құрастырылған  негізгі 
әдістерді  және  алынған  нәтижелерді  түсінікті  баяндау.  Оқу  құралында  классикалық 
криптографиялық алгоритмдар және қазіргі криптографтардың табыстары қарастырылған.  
«Криптография  негіздері»  курсты  оқып  үйрену  үшін  студенттерде  «Математика», 
«Информатика»,  «Ақпарат  теориясы»,  «Математикалық  логика  және  алгоритмдар 
теориясы» пәндерінен білім болу керек. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
14 
1 
КРИПТОГРАФИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
 
 
Бұл  бөлімде  криптографияның  пәні  мен  міндеттері  анықталады,  курс  негізін 
салушы  анықтамалар  және  ақпаратты  қорғау  криптографиялық  жүйелерге  қойылатын 
талаптар  тұжырымдалынады,  криптография  ғылымының  негізгі  даму  кезеңдері  туралы 
тарихи  анықтама  беріледі.  Және  де  тұжырымдалған  ұғымдар  мен  тезистер  қарапайым 
шифрдің мысалы арқылы түсіндіріледі. 
Бөлім мақсаты: студентті криптографияның негізгі ұғымдарымен таныстыру.  
 
1.1 Криптографияның пәні мен міндеттері 
Абонент  арасында  ақпаратты  беру  кезіндегі  оны  қорғау  проблемасын  адамдар 
бұрыннан шешуге тырысатын. Адамзат берілетін хабардың мағынасын жаудан жасыруға 
мүмкіндік беретін көп тәсілдерді  ойлап тапқан. Тәжірибеде құпиялы хабарды қорғайтын 
бірнеше қорғау әдістер тобы жасалынған. Кейбіреуін, криптографиялық сияқты баяғыдан 
пайдаланатын, атап кетейік.  
Бірінші  тәсіл  ақпараттың  материалдық  тасушысын  жаудан  физикалық  қорғау. 
Мәліметтерді  тасушы  ретінде  қағаз,  компьютерлік  тасушы  (DVD-диск,  флэш-карта, 
магнитті диск, қатқыл диск және т.б.) болу мүмкін. Осы тәсілді жүзеге асыру үшін сенімді 
байланыс  арнасы  қажет.  Бұрыңғы  заманда  ол  үшін  пошта  көгершіндері,  арнайы 
курьерлер,  құпиялы  жиілікте  радиохабарлар  пайдаланылатын.  Ақпараттың  физикалық 
қорғау  әдістері  қәзіргі  мәліметтерді  өңдеу  автоматтандырылған  жүйелерде  де 
пайдалынады.  Мысалы,  ақпаратты  қорғау  құрама  жүйелерге  қоршау  жүйелер  мен 
физикалық оқшаулау кіреді және күзет жүйелері. 
Ақпаратты қорғаудың бұрыннан белгілі екінші тәсілі – стеганографиялық қорғау. 
Бұл қорғаудың негізінде қарсыласқа керекті ақпаратты жасыру әрекеті. Стеганографиялық  
қорғау  әдісте  жаудан  мәліметтердің  физикалық  тасушысын  жасырады  немесе  құпиялы 
хабарды құпиялы емес, ашық ақпараттын арасында бүркейді. Осындай тәсілдерге жатады, 
мысалы,  құпиялы  ақпараты  бар  микрофотоларды  құпиясыз  жерде  «тығу»:  пошта 
конвертінің маркасының астында, кітаптың тыс астында және т.б.   
Стеганографияға  және  белгілі  тәсілдерде  жатады:  құпиялы  хабарды  түймеге,  аяқ 
киімнің  өкшесіне,  тіс  пломбасына  және  т.б.  «тығып  жасыру».  Ежелгі  заманда,  мысалы, 
гректер  құлдың  бас  шашін  қырып  алып  хабарды  басқа  жазатың.  Сосын  шаші  қайтадан 
өскеннен кейін оны хабарды жеткізуге жіберетін. Алушы құлдың басын шаштан босатып, 
хабарды  оқитын.  Бірақ,  осы  тісілге  ұзақ  уақыт  кетеді.  Кейіннен  химиялық  сиялар  кең 
пайдаланатын  болатын.  Құпиясыз  хабардың  жолдарының  арасында  осындай  сиямен 
жазылған  мәтін  көрінбейді.  Оны  оқу  үшін  арнайы  технология  қолдану  керек,  мысалы 
қағазды қыздыру.    
Қазір  жаңа  стеганографиялық  тәсілдер  пайда  болады.  Мысалы,  құпиялы  хабар 
графикалық  файлдың  ішінде  жасырылады.  Осы  тәсілді  пайдаланғанда  бейненің  әрбір 
пикселінің  кіші  байты  хабардың  битімен  ауыстырылады.  Бастапқы  хабарды  биттерге 
бөліп  және  осы  биттерді  бүкіл  графикалық  файл  бойынша  орналастырып,  біз 
бүркемеленген  хабары  бар  бейнені  алушыға  жібереміз.  Бұл  кезде  графикалық  бейне  аса 
қатты  өзгермейді,  әсіресе  егер  көп  түсті  тәртіп  (мысалы,  түстің  тереңдігі  24  бит  бір 
пикселге) пайдаланатын болса. Себебі, адамның көзі сондай көп түстерді айыра алмайды. 
Сонымен,  32х32  нүктесі  бар  суретке  ұзындығы  1024  бит  (128  байт)  құпиялы  хабарды 
сыйғызуға болады.  
Ақпаратты  қорғаудың  үшінші  тәсілі  –  ең  берікті  және  қәзіргі  уақытта  кеңінен 
таралған  –  криптографиялық.  Бұл  әдісте  жаудан  (қаскүнемнен)  ақпараттың  мағынасын 
жасыру  үшін  оны  түрлендіру  қажет.  Криптография  грек  тілінен  «құпия  жазу»  деп 
аударылады. Қазір криптография ақпаратты түрлендірудің математикалық әдістерін іздеп 
зерттейді. 

 
15 
Криптографиямен  қатар  дамиды  және  жетілдіріледі  криптоталдау  –  бұл 
ақпараттың  криптографиялық  қорғауын  жеңіп  өту  туралы  ғылым.  Криптоталдаушылар 
кілттерді  білмей  ақпараттың  шифрын  ашу  мүмкінідігін  зерттейді.  Табысты  өткізілген 
криптоталдау шифрлау кілтті, немесе ашық мәтінді, немесе екеуінде бірге алуға мүмкіндік 
береді. Кейде криптографиямен криптоталдауды бір ғылымға біріктіреді  – криптология 
(kryptos  -  құпиялы,  logos  -  ғылым).  Оның  негізгі  міндеттері  –  рұқсатсыз  қатынаудан 
ақпаратты қорғау үшін ақпаратты қайтымды түрлендіру сұрақтары, шифрлау жүйелердің 
сенімділігін бағалау және шифрдың беріктігін талдау.    
Қазіргі  ақпараттандырылған  қоғамда  криптографияның  кейбір  қолдану  салаларын 
келтірейік: 
 
ашық  байланыс  арна  арқылы  берген  кезде  деректерді  шифрлау  (мысалы, 
Интернетте  сатып  алу  кезіндегі  мекен  жайы,  телефон,  кредит  картанын  нөмірі 
сияқты мағлұматтар шифрланады); 
 
банк пластикалық карточкаларға қызмет көрсету; 
 
желі ішінде пайдаланушылардың парольдерін сақтау және өңдеу; 
 
алысталған байланыс арна арқылы бухгалтерлік есептерді өткізу; 
 
жергілікті және ғаламдық желі арқылы кәсіпорындарға банктік қызмет ету; 
 
рұқсат етілмеген қатынаудан деректерді компьютердің қатқыл дискісінде (мысалы, 
Windows  операциялық  жүйеде  арнайы  термин  бар  –  файлдық  шифрланған  жүйе 
EFS) қауіпсіз сақтау. 
ХХ ғасырға дейін криптографиялық әдістер тек рұқсатсыз қатынаудан қорғау үшін 
деректерді  шифрлауға  ғана қолданылатын. ХХ ғасырда жаңа криптографиялық  әдістерін 
жасағандықтан  криптографияның  міндеттерінің  спектрі  де  кеңейді.  Қазіргі  уақытта 
криптография келесі міндеттерді шешуге арналған: 
 
рұқсатсыз қатынаудан қорғау үшін деректерді шифрлау; 
 
хабарлардың дұрысын (тап өзін) тексеру: хабарды алушы оның шығу көзін тексере 
алады; 
 
берілетін  деректердің  бүтіндігін  тексеру:  жіберу  барысында  хабар  өзгерді  ме  не 
ауыстырылды ма алушы тексере алады; 
 
бас  тартудан  мүмкін  еместігін  қамтамасыз  ету,  яғни  алушыға  да  берушіге  де 
жіберуден бас тартудын мүмкін еместігі. 
Шифрлау жүйелері өте қарапайымнан өте күрделіге дейін болу мүмкін. Біріншілері 
ешқандай математикалық  танымдарды талап  етпейді, ал соңғыларында математика және 
информатика  салаларынан  аса  белгілі  емес  арнайы  ұғымдар  пайдаланылады. 
Криптографиялық әдістерді пайдалану кезінде ақпаратты қорғауға және шабуыл әдістерді 
жүзеге асыруға жұмсалған шығындар еске алыну керек. Тәжірибеде шифрлаудың бағасы 
мен қауіпсіздіктің қажетті деңгейінің арасындағы ымыраға жетуіне тырысады.    
Біздің  оқу  құралымызда  «компьютерге  дейін»  бұрыннан  танымалы  қарапайым 
және XXI ғасырда ойлап тапқан осы заманғы шифрлау жүйелер қарастырылады.