Бағдарламасы «Қазақстан халқы Ассамблеясы қоғамдағы тұрақтылық пен келісімнің сенімді, берік іргетасына айналды»
«Сакральді Қазақстан» жобасы аясындағы тарихи-мәдени ескерткіштерді анықтап
жүктеу/скачать 2,08 Mb. Pdf көрінісі
|
тарих билет жауаптары
| 24. «Сакральді Қазақстан» жобасы аясындағы тарихи-мәдени ескерткіштерді анықтап,
олардың ерекшеліктерін сипаттаңыз. Жауабы: Киелі орындар – Қазақстан халқы арасында кеңінен танымал мәдени мұра объектілері, табиғи орындар, сондай-ақ елдің саяси оқиғаларына байланысты ескерткіштер. Қазақстанда олардың саны көп, олардың барлығы бір-бірінен ерекшеленеді және олардың барлығы ерекше. Киелі орындар Қазақстанның киелі картасында әртүрлі: мәдени, тарихи, табиғи. Жалпыұлттық киелі нысандардың тізімі алты санатқа бөлінген: ерекше қастерлі табиғи мұра ескерткіштері; археологиялық және архитектуралық ескерткіштер; Қазақ хандығының ірі ортағасырлық қалалық орталықтары мен астаналары; ғибадат ету орындары болып табылатын діни және ғибадат объектілері; тарихи тұлғалармен байланысты киелі орындар; тарихи және саяси оқиғалармен байланысты орындар. Тізімде Ақмешіт тауы (Ұлытау), Хан Тәңірі шыңы, Белуха тауы (Алтай), Шарын каньоны, Боралдай және Есік сақ қорғандары, Ботай қонысы, Сарайшық, Сығанақ, Сауран қалашықтары, Х. А. Ясауи кесенелері, Арыстан - Баб, Айша бибі, Қабанбай батыр, қорымдар мен жерасты мешіттері бар Маңғыстау, Абылай хан алаңқайы, "Астана-Бәйтерек" монументтері, Вознесен соборы Тарихи-мәдени мұра бізге ата-бабаларымыз қалдырған құндылықтардың жиынтығы ретінде адам мен табиғаттың бірлескен туындыларында, адамдардың өмір салтында, әдет- ғұрыптарында, дағдыларында, рухани-мәдени құбылыстарында бейнеленген. Дәуірдің белгілі бір кезеңінде құрылған кез-келген Мәдени мұра объектісі әрқашан нақты тарихи болып табылады. Сондықтан "Мәдени мұра" және "тарихи-мәдени мұра" терминдерінің өзара байланысы бар, бір-бірімен тығыз байланысты және интерпретацияларда, адамдар үшін құндылығы бар және сақтауға, осы мұраны болашақ ұрпаққа беруге деген ұмтылысты тудыратын рефлексияларда қиылысуы кездейсоқ емес. Мәдени мұра "рухани өмірдің, өмірдің, өмір салтының, бұрынғы ұрпақтардан мұраға қалған, бұрынғы ұрпақтардан алынған құбылысты" білдіреді. "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" бағдарламалық мақаласында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан жұртшылығының алдында тұрған міндеттерді айқындады: "бізге" Қазақстанның рухани храмдары "жобасы немесе ғалымдардың айтуынша,"Қазақстанның қасиетті географиясы" жобасы қажет. Басқаша айтқанда-қасиетті, бұл адамды ата-бабалардың мәдени және рухани мұрасымен байланыстыратын және байланыстыратын барлық нәрсе. Қазақстанның киелі нысандарының ежелгі тарихы бар. Олардың ішінде діни сәулет құрылыстары, қалашықтар, елді мекендер, қорғандар, қорымдар, қасиетті орындар, жартастағы суреттер, тарихи ландшафттар бар. Қазақ халқының мәдениетін зерттеу тарихы қасиетті деп атауға болатын географияның бірегей және көп қырлы екенін көрсетеді. Қазақстанның кеңдігінде көптеген тарихи және табиғи ескерткіштер қасиетті болды. Олар ғасырлар бойы халыққа ғажайыптар сыйлап, ерекше қасиеттерін көрсетті. Қазіргі уақытта бұл нысандар ғибадат ету және қажылық орындарына айналды. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі "Әзірет Сұлтан" мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығының аумағында орналасқан. Кесене 2003 жылы ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра тізіміне енгізілген. Бұл аумақта жиырмаға жуық қазақ хандары, оның ішінде Абылай, Есім, Тәуке, сондай-ақ белгілі қазақ билері мен батырлары жерленген. Сыртқы жағынан симметриялы ,актам жоспарға қазандықтың бұрыштарынан созылып, бөлмені сегіз блок-бөлікке бөлетін өткелдермен, баспалдақтармен және дәліздермен қосылған 35-ке дейін бөлме кіреді. Бекет Ата жерасты мешіті Маңғыстау облысында орналасқан. Бекет ата әулие болып саналады. Басқа жұмыстармен қатар ол жүйке ауруларын емдеумен айналысып, мүгедектерге көмектесті. Мешіттің жанында Әулие қолданған емдік бұлақ бар, ал қазір оның суы азап шеккендерге ем әкеледі. Бекет атаға дұға мен аурудан арылуға, өміршеңдік беруге үміт артылады. Маңғыстау қорығында Шопан ата-Ұлы сопылық ғалым және мистик, Қожа Ахмет Ясауи шәкірті және Бекет ата рухани тәлімгері жерленген. Ежелгі ғибадатхана жұмсақ тау жыныстарында жартаста ойылған. Екі мешіт те Республикалық маңызы бар ескерткіштер тізіміне енгізілген және оларды мемлекет қорғайды. Шопан-Али өмірінде және қайтыс болғаннан кейін көптеген кереметтер жасаумен танымал болды. Қажылар мешіттің жанындағы құдықтан қасиетті су алуға тырысады. Мұнда өсетін 800 жылдық тұт ағашы да емдік болып саналады. Оны құшақтап, қастерлі тілек айту керек. Шымкент маңында әулие Арыстанбаб кесенесі орналасқан. Ол Мұхаммед пайғамбардың серігі болып саналады. Аңыз бойынша, ол 900 жыл өмір сүрді, табиғаттан тыс күштерге ие болды, Қожа Ахмет Ясауидің рухани тәлімгері болды. Әулиеге табыну оған жүгінетіндердің көпшілігін емдейді. Қажылар кесененің жанындағы құдықтан тірі су алады. Ол тұзды дәмімен ерекшеленеді, бірақ психикалық және физикалық жараларды емдейді, оның емдік қасиеттері асқазан-ішек ауруларын емдеуде танылады. Қоңыр әулие жерасты көлі Абай облысына тар, аласа үңгірде орналасқан Қоңыр әулие жерасты көліне қажылар ағылады. Зерттеушілер Елена Слепнева мен Михаил Лопатиннің айтуынша, бұл Солтүстік Қазақстан аймағындағы экологиялық туризмнің орны. Көлге тақталардан жаяу жүргіншілер жолы төселген. Су қоймасындағы су өте таза, мөлдір, суық-4 °C-тан аспайды. Олардың кейбіреулері үңгірде түнейді. Сауран Қалашығы Жазбаша дереккөздерде Сауран туралы алғашқы ескерту X ғасырдың бірінші жартысына жатады. Бекіністегі өмір XVIII ғасырдың ортасына дейін жалғасты. XVII ғасырға қарай ол қазірдің өзінде жойылып кеткен қала болды және бүгінде оның үнсіз қабырғалары ғана Сауран бір кездері біздің ата-бабаларымыздың бекінісі мен сауда орталығы болғанын айтады. Арнайы әдебиеттегі алғашқы археологиялық зерттеуден бастап Сауран сопақ тәрізді және салыстырмалы түрде жақсы сақталған крепостнойлармен қоршалған жеке қалашық ретінде түсініледі және сипатталады. Жаркент мешіті-Жаркент қаласының орталық мешіті, XIX ғасырдағы сәулет ескерткіші. Мешіт 1895 жылы қытайлық сәулетші Хон Пиктің жобасымен салынған. Мешіт Орта Азия сәулет стилінде салынған. 1969 жылы ғибадатхананың жандануы басталды, инженерлік зерттеулер жүргізілді, Құрылыс конструкциялары мен декорларының ерекшеліктері зерттелді. Жаманшин-Ақтөбе облысыргыз ауданындағы геоморфологиялық метеорит кратері. Диаметрі бойынша кратер 10 шақырымға жетеді, сонымен қатар аз айқын сыртқы сақина бар. Радиологиялық әдіспен есептелген жас 12 миллион жыл. Ғалымдар метеориттің құрамы бойынша тас болған деп болжайды, өйткені кратер мен округте метеорит темірінің қалдықтары табылған жоқ. Қасиетті орындар қазақтар арасында әрқашан құрметтелді. Бірақ бұл әсіресе соңғы жылдары айқын көрінді, деп жазады тарих профессоры Елена Ларина. Әсіресе емделетін жерлерге қажылық кеңейіп келеді. Тарихи ескерткіштерге табыну замандастарына рухани байытуды әкеледі. Олардың кейбіреулері аурулардан арылту, салауатты өмір бақытын беру арқылы шұғыл пайда әкеледі. жүктеу/скачать 2,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|