Мемлекет және қуқықі теориясы Оцу ццралы
Биліктің тармақтарға бөлінуі қүқықтық мемлекеттің
жүктеу/скачать 7,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2. Биліктің тармақтарға бөлінуі қүқықтық мемлекеттің
кағидасы ретінде. Бүл кағиданы алғаш рет Д.Локк пен Ш.Мон тескье ұсынған болатын. Қағиданың басты талабы - саяси бос- тандықты бекіту, заңдылықты қамтамасыз ету жэне белгілі бір әлеуметтік топтың, мекеменің немесе жеке тұлғаның билікті асыра гіайдалануын болдырмау үшін мемлекеттік билікті заң шыгару- шылык (халық сайлайтын және қогамды дамытуды заңдар ка- былдау жолымен жүзеге асыруға бағытталған), аткарушылык (бп- ліктің өқілдік органы тағайындайтын және зандар мен оралым- дық-шаруашылық қызметті жүзеге асырумен айналысатын) және сот (бұзылған қүқықтарды калгіына келтірудің, кінэлілерді әділетті түрде жазалаудың кепілі болып табылатын) биліктері деп 34 бөлу қажет. Жэне осы эр бір билік түрлері дербес жэне бір-бірін тежей отырып, өз функцияларын органдардың ерекше жүйесі арқылы және арнайы нысандарда жүзеге асыруы тиіс. Констиуцияда бекітілген «тепе-теңдік және тежемелік жүйесі» заң шығару, атқарушы, сот билігінің нақты бір билік түріне қатысты күқықтық шектеулерінің жиынтығын білдіреді. Мысалы, заң шыгару билігіне қатысты тежемелік жүйесінде ерекше рөлді Президент иеленген, ол заң шығарушыға қатысты вето күқыгын иеленеді; атқарушы билікке қатысты тежемелік сипатта болып президент өкілеттіктерінің мерзімі, импичмент, сенімсіздік воту мы, атқарушы органдардың жауапты қызметкерлеріне зандіығару- шылық кұрылымға сайлануға тыйым салу, коммерциялык қызмет- пен айналысу табылады; сот билігі үшін конституцияда көрініс тапкан құқықшектеуші қүралдар болып мынапар табылады: кінә- сіздік презумпциясы, қорғану құқығы, азаматтардың заң мен сот алдындағы теңдігі, іс жүргізудің жариялылығы мен жарыспалы- лығы, соттарға отвод жариялау және т.б. 3. жүктеу/скачать 7,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|