Мемлекет және қуқықі теориясы Оцу ццралы
Қүқықтық қатынастардың объектілері
жүктеу/скачать 7,78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 8. Субъективтік қүкыктар жэне зацды міндеттер.
| 7. Қүқықтық қатынастардың объектілері
- бүл қүқықтық қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттері бағыт- талған және осыған байланысты олар заңды байланысқа түсетін категория. Аталған категорияны түсінуде екі бағытты бөліп ка- растырады: олардың біріншісіне сәйкес, күқықтық қатынастың объектісі болып тек субъектілердің әрекеттері табылады; екінші көзқарасты көптеген ғалымдар жақтайды, оған сәйкес, объектілердің түрлері өте көп, олар: 1) материалдық игіліктер (заттар, қүндылықтар, мүлік жэне т.б.); 2) материалдық емес игіліктер (өмір, денсаулық, қадір-қасиет, абырой және т.б.); 3) рухани шығармашылық өнімдері (әдебиет, өнер, музыка, гылым туындылары және т.б.); 4) қүқықтық қатынастар қатысушыларының әрекеттерінің нә- тижелері (мысалы, тасымалдау шартының, мердігерлік шартының нэтижесінде туындайтын құқықтық қатынастар); 5) бағалы қағаздар мен қүжаттар (ақша, акциялар, диплом және т.б.). 8. Субъективтік қүкыктар жэне зацды міндеттер. Егер қо- гамдық қатынастар қүқықтық қатынастардың материалдық мазмүны болыи табылса, субъективтік құқықтар мен міндеттер субъективтік мазмұны болып табылады. Құқықтар мен міндеттер арқылы қүқықтық қатынастар қатысушыларының арасындағы занды байланыстар жүзеге асырылады. Субъективтік қүқық - бүл субъектінің өз мүдделерін қана- ғаттандыруға мүмкіндік беретін заңды мүмкін жүріс-тұрыс ша- масы. Занды м індет-бүл заңды қажет жүріс-түрыс шамасы. Міндет - бүл субъективтік қүқықтың жүзеге асырылуынын, кепілі. Субъективтік қүқық пен заңды міндеттің арасындағы айырма- шылықтар: егер субъективтік құқық түлғаның өз мүдделерін қанағаттан- дыруга бағытталса, занды міндет бөтен мүдделерді (мысалы, мемлекеттің, басқа тұлғалардың) қанағаттандыруға бағытталған; егер субъективтік құқық занды мүмкін жүріс-түрыс шамасы болып табылса, заңды міндет қажетті жүріс-түрыс шамасы болып табылады. 77 |