Алматы мектегь 1989
жүктеу/скачать 4,18 Mb. Pdf көрінісі
|
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik
| ш а н д о з
сө- з і н і ң өзі «әде мі , әс ем, с ұл у » д ег е н м а г ы н а д а г ы д и а л е к т и з м ( Қ а - з а қ с т а н н ы ң б а т ы с а й м а қ т а р ы н д а қ о л д а н ы л а т ы н ж е р г і л і к т і с э з ) . О с ы сөзді а қ ы н ш а н д о з д а п д ег е н е т і ст і к т ұ л г а с ы н д а д а қ о л д а - н а д ы : Қ а р а ғ а й ш а п т ы м ш а н д о з д а п , Хан қ а р а с ы н ж о я м деп ( « Қ а р а ғ а й ш а п т ы м ш а н д о з д а п » деп б а с т а л а т ы н ө л е ң і н д е ) . А қ ы н н ы ң ^с Та рл а ны м » а т ты /ц ы ғ а р м а с ы н ы ң т е к с ін д е : Т а у д а н м ұ н а р т ы п ұ ш қ а н тарл ан ым, С а ғ а н ү с ш і с а м қ о л ы м ж е т е р м е ? — д ег е н ж о л д а р б а р . М ұ н д а к о н те к с те көрі ні п т ұ р г а н д а й , тарлан д е п қ ұ с т ы а т а й д ы . Әрине, ж а й құс емес, қ о л ж е т п е й т і н б иі кт і м е к е н д е й т і н ( « т а у д а н м ұ н а р т ы п ұ ш а т ы н » ) е ркі н қ ұ с — И с а т а й - д ы ң п о р т р е т і н ж а с а й т ы н о б р а з д ы э л е м е н т т е р д і ң бірі. О с ы т ұ л ғ а - пы а қ ы н Б а й м а ғ а м б е т с ұ л т а н ғ а а й т қ а н с ә з і н д е ( I I I б ө л і г і н д е ) : Е д і л д і көрі п е мс е г е н , Ж а й ы қ т ы көрі п ж е м с е г е н , Т а у д а ғ ы тар л а н и і ү б а р біз е ді к деп, ш у б а р с өз і ме н т і р к е с т і р і п ж ә н е қ о л д а н а - ды. М ұ н д а д а б ұл а т а у — о б р а з , я ғ ни ә ң г і м е қ ұ с т ы ң езі т у р а л ы емес, бпікті, е р к і н д і к т і , а с қ а қ т ы қ т ы а ң с а у ж а й ы н д а . О с ы ш ы ғ а р - м а с ы н ы ң XI б ө л і г і н д е М а х а м б е т тарлан сөзін б ө р і с ә з і м е н тір- ке с т е ж ұ м с а й д ы : И с а т а й д ы ң б а р ы н д а , Екі тарлан б ө рі еді м. Ал « А л д и я р т а қ с ы р х а н ы м ы з » деп б а с т а л а т ы н ө л е ң т ек с і н д е : Т а б а - ны ж а л п а қ тарлан боз, Ш а б а р ы н д а есі нер деп тарлан с ә з і н ж ы л - қ ы ғ а ( ж ү й р і к к е , т ұ лг і а рғ а ) ж а н а с т ы р а қ о л д а н а д ы . Д е м е к , тар л а н — М а х а м б е т а қ ы н т е к с т е р і н д е « а с қ а н м ы қ т ы ( б и і к к е с а м - ғ а й т ы н н е ме с е ұ ш қ ы р ж ү й р і к ) » д е г е н мәнд ег і э п ит ет р е т і н д е к е л е д і . Т а р л а н — к е п м а ғ ы н а л ы сөз. М а х а м б е т т і ң бір ә л е ң і ^;Мең қ ұ с т а н т у г а н қ у м а й м ы н » д у й бас - т а л а ды. Б у л ж е р д е қ ү м а м ^ к л Т р а Г Г - у о нотгТТттен т у ғ а н мифо- л о г и я л ы қ о б р а з д е п т ү с і н д і р і л і п ж ү р . Ал қ ү м а й с ө з і ні ң одеттегі м а ғ ы н а с ы — Қ а з а қ тілі т ү с і н д і р м е с ә з д і г і н і ң көрс е т уі б о й ы н ш а , 1) т а з ы н ы ң е ң ж ү й р і к , а л ғ ы р т үрі ; 2) биік, т а у л ы ж е р л е р д і ме- к е н д е йт і н ірі ж ы р т қ ы ш қус. Қ а з а қ п о э з и я с ы н д а қ ү м а й сәзі уш- қ ы р л ы қ т ы ң , м ы қ т ы л ы қ т ы н , а л ғ ы р л ы қ т ы ң с и м в о л ы ре т і нд е қ о л - д а н ы л а т ы н п о э т и з м д е р д і ң бірі. М а х а м б е т осы д әс т ү р д і с а қ т а ғ а н . Ж а л п ы М а х а м б е т т е к с т е р і н д е қ ұ с (әрине, а л ғ ы р қ ы р а н ) — а са ж а ғ ы м д ы о б р а з д ы ң к ө р с е т к і ш і б о л ы п келеді . М ы с а л ы : М е н а қ с ү ң қ а р қүстың сойы едім, Ш а м ы р қ а н с а м т а ғ ы к е т е р м і н ( Б а й - м а г а м б е т с ұ л т а н ғ а а й т қ а н с ө з і ні ң V I I I б ө л і г і н д е ) ; М е н — жүктеу/скачать 4,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|