ХАЙЯМ, Әбу-л-Фатх Омар ибн Ибрахим әл-Хайям (шамамен 1048–?) — парсы математигі, астрономы, ақын,
философы. Жас кезінде жақсы отбасының тәрбиесінде
болған, әрі өлеңге құмартып өскен, оның кейбір өлеңдері
(
рубаилары ) осы күнге дейін жеткен. Нишапурда жұмыс
атқарған кезінде, сол кездегі оқымыстылармен бірлесіп сол
замандағы күнтізбеге өзгерістер енгізген.
ХАЛДУН, Әбу Зейд Әбдірахман ибн Мұхаммед Ибн Халдун әл-Хадрами әл-Эшбили (1332–1406) — араб-
мұсылман
философы,
тарихшы,
саяси
экономист,
әлеуметтік
ойшыл.
Шығармалары: «Өмірбаян»,
«Мухассалдың мәні», «Үлкен тарих», «Муккадима» және
т.б.
Басты идеялары: ол өз іліміндегі экономикалық
теориясында
жеке
меншік
проблемасын
әзірледі,
материалдық ынталандыру қажет деп есептеді, салық салу
проблемалары бойынша өте маңызды жобалар әзірледі. Әсіресе оның
өркениет туралы теориясына қосқан үлесі өте маңызды. Өркениеттердің
құлдырау және құру себептерін аша отырып, ол өркениет құриды, ал
мәдениет қалады деген қорытындыға келеді. Өркениет қандай да бір қоғам
дамуының жоғары сатысы болып табылады, бірақ одан соң, заңды түрде,
гүлденуден кейін күйреу басталады.
ХЕЙЗИНГА ,
Иохан Хейзинга (1872–1945) — нидерландық
философ, Голландия тарихшысы әрі мәдениет теоретигі.
«Ойын танымы» ұғымы н енгізді, оның пікірінше ойын-
дегеніміз «трансценденция тілі», сол дүниеде адамдық іс-
әрекет, қылық еркіндігі толық ашылады. Өнер арқылы
құбылатын ойын - бұл фәнилік пен бақилық, Адам мен
Құдай,
жердегі
мен
көктегінің
айтысы
кеңістігі.
