Дерге ескерткіш орнатуымыз керек

№21 (932) 

12.02.2013 жыл, 

сейсенбі

www.alashainasy.kz

2

e-mail: info@alashainasy.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

Уақытында аударылмай қалған зейнетақы 

жарнасы жайлы

ҚОҒАМ

Мен осы жылдың сәуір айында жасыма байланысты зейнеткерлікке шығамын. Соны 

ескеріп, құжаттарымды жинақтай бастаған едім. Үздіксіз жұмыс істеп келе жатсам да, кей 

айларға зейнетақы жарнасы аударылмай қалғаны анықталып отыр. Осы орайда менің білгім 

келгені, дер кезінде аударылмай қалған зейнетақы жарнасын енді аудару мүмкін бе? Ол үшін 

қайда барып шағымдануым қажет? 

Марат ТОҒАЙБАЕВ, Ақтөбе облысы

Заңгер маманның айтуына қарағанда, мiндеттi 

зейнетақы жарналарының уақтылы төленуін 

бақылауды Қазақстан Республикасының заңдарына 

сәйкес салық органдары жүзеге асырады. «Қазақ-

стан Республикасында зейнетақымен қамсыз дан-

дыру туралы» Қазақстан Республикасының 1997 

жылғы 20 маусымдағы № 136 Заңына сай мiндеттi 

зейнетақы жарналары толық және уақтылы ауда-

рылмаған жағдайда салық органдары мiндеттi 

зейнетақы жарналары бойынша жинақталып 

қалған берешек шегiндегi ақшаны агенттердiң 

банктегi шоттарынан өндiрiп алуға құқылы. Осыған 

орай, 10 пайызды міндетті зейнетақы жарнаңыздың 

толық және уақтылы аударылу мәселесі бойынша 

жергілікті салық органдарына өтініш беруіңізге 

кеңес береміз.

Соңғы кезде елімізде жасөспірімдер 

ара сында түрлі қылмыстар көбейіп, адам 

өлтіру, ату және суық қару қолдану, ұр-

лық-қарлық, зорлық-зомбылық жасау, 

мас күнемдік, нашақорлық тағы басқа заң-

ға қайшы әрекеттер азаймай тұр. Бас про-

куратураның мәліметтеріне қарағанда, 

жасөспірімдер қолымен жасалатын қыл-

мыс тардың басым көпшілігі Алматы қала-

сы мен Қарағанды, Қостанай және Жам-

был облыстарында орын алады екен. Десе 

де, республикамыздың өзге аймақтарында 

да жағдай мәз емес. Тек кей өңірлерде 

нақты жағдай жасырылып, жабулы қазан 

жабық қалып, барлық дерек жария бола 

бермейді.

Бақытжан ЖҰМАҒҰЛОВ, 

ҚР білім және ғылым министрі:

– Осыған сіздер ерекше көңіл бөлі-

ңіздер. Басқа облыстарда дегенмен көп 

нәрсе ашығымен сыртқа шығып жатады. 

Ал мына оңтүстік өңірлерде осыған кө-

ңіл бөлулеріңіз керек деп ойлаймын. 

Иә, Б.Жұмағұлов мырзаның сөзінің 

жаны бар. Өйткені жаңа оқу жылы бастал-

ғалы Оңтүстік Қазақстан облысында жас-

тар дың  қатысуымен  бірнеше  атыс-шабыс 

оқиға тіркелген болатын. Естеріңізге сал-

сақ, 1 қыркүйекте Арыс қаласында 17 

жасар студент 11-сынып оқушысына пы-

шақ салып, мерт қылған еді. Араға төрт 

күн салып Шымкент қаласында мектеп 

оқу шысы жасы өзімен тетелес студентті 

суық қарумен жайратып салған. Сол оқи-

ғадан соң, арада бір тәулік өткенде тағы 

да қос қылмыс орын алды. Күндізгі сағат 

11:30 шамасында Шымкент қаласында 

ор наласқан №15 мектеп ауласында оқ 

атылды. Оқиға салдарынан бір жасөспірім 

жарақаттанып, үш колледж студенті тұт-

қын далған. Дәл сол күні тағы бір қанды 

оқиға Шымкенттегі Көлік және коммуни-

кация колледжінің алдында орын алды. 

Білім ошағының ауласында тұрған 16-17 

жастағы үш жеткіншекке колледж алдына 

келіп тоқтаған көліктен белгісіз біреулер 

оқ жаудырған. Оқ тиіп, ауыр жарақат ал-

ған 17 жастағы жасөспірім ауруханаға жет-

пей жантәсілім еткен. Бұл – бір апта іш інде 

орын алған ауыр қылмыстар. Ал оның ар-

ғы жағында жастардың ұрлық жасау, ақ-

ша бопсалау, қарақшылықпен ұялы те ле-

фон тартып алу сияқты заңбұзушылық тар 

та сада қалып жатыр. Ол қылмыстардың бі рі 

ашылса, бірі ашылмаған күйі қалуда. Тіпті 

кей жағдайларда жәбірленушілер по ли-

ция ға шағымдана бермейді. Яғни нақты 

қыл мыс саны құқық қорғау органдарында 

тір келген ресми мәліметтен әлдеқайда 

көп.

Әлемдік статистикаға көз жүгіртер 

бол сақ, жастардың қатысуымен жасала-

тын қылмыс салдарынан Еуропада жыл 

сайын 15 мың адам өмірімен қошта сып, 

300 мыңдай адам түрлі тән жара қа тын 

алады екен. Олар жүргізген сарапта маға 

қарағанда, көп жағдайда қылмысқа бой 

алдыратындар күнкөрісі төмен отба сында 

өскен балалар мен ата-ана тәрбие сінен 

тыс қалған жастар көрінеді. Сарап шы лар 

жасалатын 10 ауыр қылмыстың то ғызы 

тұрғындарының күнкөріс жағдайы тө мен 

елдерге тиесілі екенін анықтаған. Тұр-

мысы төмен елдерде тұрмыс деңгейі жо-

ғары елдерге қарағанда жастар ара сын-

дағы қылмыс жеті есе көп орын алады 

екен. 

Еуразия аймағында жастар арасын да-

ғы қылмыс көшін Ресей бастап тұрса, Қа-

зақстан бұл тізімде Албаниядан кейінгі 

«жүл делі» үшінші орынды иеленіпті. Иә, 

кейде «шетелдік сарапшылар сандырақтай 

береді» деп сөгіп жататынымыз бар. Бірақ 

дәл бұл мәселеде өзіміздегі мәліметтер де 

көңіл көншітерлік емес. Құқық қорғау ор-

ган дарының мәліметтері бойынша, 2009 

жылдың 11 айында кәмелетке толмаған-

дар тарапынан жасалған 5000 қылмыс 

тір келген. Олардың 1,2 мыңы – ауыр және 

аса ауыр қылмыстар. Одан кейінгі жыл-

дары да жағдай оңала қоймаған. «Соңғы 

деректерге қарағанда, елімізде күнкөрісі 

төмен 13 мың шаңырақ тіркелген. Бұл от-

басыларда 20 мыңнан астам бала бар. 

Міне, осы жағдайы төмен шаңырақтан 

шық қан балалардың дені қылмысқа бе-

йім» дейді Білім және ғылым министр лігі 

мамандары.

«Болашағымыз – жастар» дейтін бол-

сақ, онда жастар тәрбиесіне «ата-ана мен 

мектеп мұғалімдері жауапты» деп қарап 

отырмай, қоғам болып кірісуіміз қажет. 

Құқық қорғау органдары қызметкерлері 

мен дәрігер-психологтер мектеп оқушы-

ла рымен ұдайы жүйелі жұмыс жүргізіп 

оты руы тиіс. Сондай-ақ спорт агенттігі 

жас тар дың бос жүрмей, спортпен айналы-

суына жағдай жасап, спорттық жарыстар-

дың жеңімпаздары мен мектеп оқушылары 

ТАЛҚЫ

Жастар қылмысы бойынша Еуразияда «жүлделі» үштіктеміз

Қалдар БЕРДІБЕКҰЛЫ

Мен ауылдық жердегі мектепте бас есепші болып жұмыс атқарып жүрмін. Таяуда тағы бір мектептің 

есепшілігін қоса жүргізе бастадым. Бір мектепте отырып, екі мектептің жұмысын толық атқарып отырмын. 

Осы орайда менің білгім келгені, екі жұмысты толық атқарып отырғаным ескеріліп, менің екі мектептен де 

толық жалақы алуға құқығым бар ма?

Шолпан ТАҢАТАРОВА, Оңтүстік Қазақстан облысы

Еңбекті нормалау және еңбекке ақы төлеу басқарма-

сының сарапшы маманының мәліметінше, Қазақстан Рес-

публикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 196- бабына 

сәйкес қызметкер өзi еңбек қатынастарында тұр ған бiр 

жұмыс берушiмен (негiзгi жұмыс орны бо йынша), сондай-

ақ бiрнеше жұмыс берушiмен де қоса ат қаратын жұмыс 

туралы еңбек шартын жасасуға құқылы. Қоса атқарылатын 

жұмыс – қызметкердiң негiзгi жұмысынан бос уақытында 

еңбек шарты жағдайында тұрақты, ақы төленетiн басқа 

жұмысты орындауы.

Негiзгi жұмыс орны бойынша және қоса атқаратын 

жұмысы бойынша күнделiктi жұмыстың жиынтық ұзақтығы 

Кодекстiң 82-бабында белгiленген күнделiктi жұмыс уақы-

тының нормасынан 4 сағаттан артық аспауға тиiс. Қоса 

атқаратын жұмыс туралы еңбек шартында жұмысты қоса 

атқару жөнiнде сiлтеме болуы мiндеттi. Уақыт бойынша 

еңбекақы төлеу жүйесiнде жұмыс атқарған уақыт есепке 

алынады, тиісінше, еңбекақы нақты атқарылған сағаттарға 

төленеді. Яғни сіз екі жұмыс орнынан бірдей толық еңбек-

ақы алуға құқылы емессіз.

Екі жұмыстан толық жалақы алуға құқығым бар ма?

ОЙТҮРТКІ

Отандық медицинаға серіктестік керек

Қазіргі таңда халықтың тең жартысы-

нан көбі мемлекеттік емес жекеменшік ем-

ханаларда емделгенді жөн көреді. Кәсіп-

керлердің айтуынша, бұған себеп – жаса-

латын ем-домның сапасы мен маман дар-

дың біліктілігі, сондай-ақ орталықтардың 

заманауи технологиямен жабдықталуы 

бо лып отыр. Шындығын айту керек, жеке-

меншік медициналық орталықтарда ем-

де луді кез келген азаматтың қалтасы көте-

ре бермейді. Кәсіпқой маманның алдына 

кіру үшін алдымен ең кемі 3000 теңге тө-

ле уің қажет. Бірақ бұл мәселеге де кәсіп-

керлердің айтар өз уәждері бар. Айтула-

рынша, елімізде қабылданып жатқан бағ-

дарламалар тек мемлекеттік мекемелер 

үшін ғана тиімді, тек мемлекеттік емхана-

лар дың ғана жағдайын жасап отыр. Ал 

жекеменшік ұйымдар өз күндерін өздері 

көріп, нақтырақ айтқанда, төрт қабыр ға-

ларын өздері көтеріп, ішін заманауи жаб-

дықтарға толтырып, мамандарын шетел-

дерде оқытып, дәрі-дәрмегін қамтып 

отыр ған жайлары бар. Сол себепті де «ша-

расыздықтан қызметтеріміздің құнын 

көте реміз, егер Үкімет жекеменшік меди-

ци наға да көз қырын сала жүрсе, әлбетте, 

төмендейді» дейді кәсіпкерлер.

Қуаныш КЕРІМҚҰЛОВ, 

«Қазақстандық медицина ұйымдары 

ассоциациясы» ЗТБ кеңесінің мүшесі, 

Алматы қаласындағы «Сұңқар ЕДО» 

ЖШС директоры:

– Мемлекет үшін халықтың денсау-

лы ғы әрдайым ең бірінші орында тұра-

тын мәселе болуы керек. Бірақ бізде, 

өкі нішке қарай, олай емес. Кәсіпкер лер-

дің көздегені ақша табу деп кім айт ты? 

Рас, жекеменшік медициналық орта-

лық тарда ем алудың бағасы арзанға 

түс пейді. Бірақ біз не істей аламыз? Қол-

дағы бар қаржыны осы кәсіпті дамыту 

үшін жұмсап, біріншіден, ғимарат тұр-

ғы замыз, ол белгілі бір уақыттан кейін 

мем лекеттің иелігіне өтеді, миллион да-

ған АҚШ долларына жабдық ала мыз, ол 

да мемлекетке тиесілі болып шы ға келе-

ді. Заң солай...

Бұл қалай болғаны? Біреу білсе, біреу 

біле бермес, еліміздегі заң талаптарына 

сәй кес жекеменшік медициналық ұйым-

дар ға мемлекет ең ұзағы 25-30 жыл ғана 

жұмыс істеуге рұқсат береді. Жоқ, бұл елі-

міздегі заңға қатысты қайшылық емес, 

мұн дай талаптар өзге де елдерде бар. Бел-

гілі межеге жеткен күні-ақ кез келген же-

ке меншік медициналық орталық ғима ра-

тымен, жабдығымен, түгелімен мемле кет-

тің иелігіне өтеді. Бірақ кәсіпкерлер «мұн-

дай талаппен жұмыс істеу мүмкін емес, 

бастапқыда бұл бизнеске салынған қар-

жысын өндіре алмай жатқандар да бар. 

Олар не істейді? Әрине, банкротқа ұшы-

рап, құрдымға кетеді. Одан да саны көп, 

сапасы жоқ мемлекеттік емханаларды жа-

уып, босаған ғимараттың барлығын жеке-

меншік орталықтарға берейік. Болмаса 

мемлекеттің аурухана тұрғызуға жетпей 

жатқан қаржысын жекеменшік емханалар 

төлесін, ғимаратты біз-ақ тұрғызайық, 

есесіне мемлекет тапсырыс берсін. Әйт-

песе денсаулық сақтау саласындағы күнде 

өзгеріп жатқан реформа халыққа тиімсіз, 

пайдасы жоқ. Батыстық жүйе біздің әле-

уетке сай емес» деп отыр. 

БІР МЫСАЛ

Араб елдерінің медицинасы қазіргі 

таң да әлемдік дәрежеге көтеріліп үлгерді. 

Осыдан бірер жыл бұрын бұл елде әр кә-

сіпкерге 99 жыл жекеменшік медицина 

кә сі бін жүргізуге рұқсат берілген. Бірақ ха-

лықтың наразылығынан кейін бұл шек теу 

де алынып тасталды. Қазір бұл жүйе өмір-

бақилыққа ауыстырылған. Және шет елдік 

сарапшылар жаңа жүйе енгізілгелі бері 

Әлемнің ешбір дамыған және дамушы елдерінде 

Қазақстандағыдай тегін медициналық қызмет көрсету жүйесі 

жоқ екен. Жуырда еліміздің бас дәрігері де отандық денсаулық 

сақтау жүйесінің біртіндеп ақылы жүйеге ауысатынымен 

халықты құлағдар етті. Десек те, жекеменшік медициналық 

ұйымдардың басшылары бұған сенбейді, тіпті бас көтеріп, 

«жетімнің» күйін кешіп отырмыз деп налиды...

ел дегі медицинаның даму қарқыны еселеп 

өскендігін байқаған.

Мамандардың айтуынша, жеке кәсіп-

керлерді қадағалау жүгенсіз кеткен мем-

лекеттік мекемелер мен қызметкерлерді 

қа дағалаудан анағұрлым оңай. Оның үс-

тіне бақталастық пен бәсекелестік бар 

жер де медициналық қызметтің де сапасы 

арта түседі. Ал қазіргі мемлекеттің қарама-

ғындағы ауруханалардың арасында бәсе-

келестік болмағандықтан, дәрігерлерді де 

тек сегіз сағаттық жұмыс күнін өткізу ғана 

тол ғандыратын  көрінеді.

ТАПСЫРЫС ТА, 

ТЕНДЕР ДЕ – ТЕК АРМАН...

Еліміздегі мемлекеттік немесе мемле-

кет тік емес медициналық ұйымдардың, 

жал пы емханалар мен ауруханалардың 

нақ ты саны жоқ. Себебі жекеменшік емха-

налар мемлекеттік емханалармен жарыса 

көбейіп келеді. Статистика агенттігі ма-

ман дарының 2013 жылдың 1 ақпанына 

де йінгі берген мағлұматтарына қарасақ, 

денсаулық сақтау саласы бойынша заңды 

тұлға ретіндегі тіркелген – 3401, ал мем-

лекеттік 1921 денсаулық сақтау ұйымы 

бар екен. Бірақ кәсіпкерлер «бұл ұйымдар-

дың жұмыстары ұзаққа бармауы да мүм-

кін» деп отыр. Себебі мемлекеттік тапсы-

рыс тан қағылып отырған олардың Ден-

сау лық сақтау министрлігіне деген өкпе-

лері қара қазандай.

Айжан САДЫҚОВА, «Ұлттық 

медициналық ассоциациясы» президенті:

– Мемлекет қазынасы баршаға ор тақ. 

Демек, азамат қандай жерде ем ал са да, 

қаржы бірдей-ақ бөлінуі тиіс. Же ке меншік 

медицина мемлекетпен бір дей-ақ халық-

қа қызмет етіп отыр емес пе? Сонда нелік-

тен жеке клиникалар мем лекеттік конкурс-

тардан тыс қалу лары керек? Кәсіпкерлер 

мемлекеттен тап сырыс алатын болса, елі-

міздің бюд жеті – 30, 50, тіпті 70 %-ға де-

йін қаржы үн ем дейтін еді. 1997 жылы қо-

сымша құн салығы 20 % болады дегенде 

шарқ ұрып шырылдап едік, Үкімет қол 

ұшын созды. Бірақ бүгінгі күнгі проблема 

одан да күрделірек болып отыр. Мемле-

кеттік тендерге қатысқанымызбен, Ден-

сау лық сақтау министрлігінің аяқтан шал-

уы  ты йы лар  емес.

Кәсіпкерлердің наразылығын тыңдап 

болғаннан кейін Денсаулық сақтау ми-

нистрлігіне хабарласып, мәселенің анық-

қанығын білуді жөн көрдік. Министрлік 

қыз 

меткерлерінің айтуынша, мемлекет 

меншік түріне қарамастан, тапсырысты на-

ғыз «жұмыс істеймін» дегендерге бөліп 

бе ріп отырған көрінеді.

Сандуғаш ӘЛІМЖАНОВА

Ел болашағы – жас тар. Сондықтан да жасөспі рімдер 

арасындағы қыл мыстың көбеюі – ел үшін, ұлт үшін алаңдарлық 

жағ дай. Елімізде кәмелетке толмағандарға қатысты қыл мыстар 

саны 2011 жыл ғымен салыстырғанда 2012 жылы 9 пайызға 

өскен. Бұл туралы Кәмелетке тол ма ғандардың ісі және олардың 

құқықтарын қор ғау жөніндегі ведом ство аралық комиссияның 

XI оты рысында сөз болды. Сон дай-ақ соңғы төрт жыл да 

жеткіншектерге қатысты қылмыс 76 пайызға артқан.

Данияр МЕҢІЛБЕКОВ, 

Денсаулық сақтау министрлігінің 

баспасөз хатшысы:

– Бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау 

жүйесі енгізілгелі бері бәсекелестік орта 

қалыптасты. Және барлық талаптарға 

сай келетін жекеменшік ұйымдар да қа-

зір гі таңда медициналық кез келген қыз-

мет түрлерін мемлекеттік ұйымдармен 

бірдей-ақ көрсетіп келеді. Соңғы жыл-

дары жекеменшік медициналық ұйым-

дар дың қатары күрт ұлғайды, олардың 

қазіргі үлесі 16 %-ды құрап отыр. Сон-

дықтан тендер мен мемлекеттік тапсы-

рыс қа қатысты арыз-шағымның барлы-

ғын белгілі бір себеппен тендерді ұта 

алмай қалғандардың сөзі деп түсінуге 

болады. Әйтпесе мемлекеттік тапсырыс 

меншік түріне қарамастан теңдей, әділ 

бөлінеді. Ал қалған заңнамаларға жа-

уап ты органдар бар. 

РЕНІШКЕ ТОЛЫ РЕФОРМА

Қит етсе батыстық тәжірибе деп алып-

ұшып бекитін Денсаулық сақтау саласын-

дағы реформалар соңғы кездері тағы да 

бірталай өзгеріске ұшырады. Ақылы жүйе 

сөз болғанымен, медициналық сақтанды-

руды әлі де түсіне алмай жүрген халқы-

мыз дың әлеуметтік жағдайына Еуропалық 

жүйе жайлы бола ма, белгісіз. Бірақ бұл 

саланың жілігін шағып, майын ішіп жүрген 

кәсіби мамандар «ақылы жүйе – нағыз бас 

ал десе шаш алатындардың ісі» деп отыр. 

Олардың мәлімдеуінше, Қазақстанға 

батыстық жүйе мүлдем келмейді. «Ең дұ-

ры сы – Жапония пен Түркияның ден сау-

лық сақтау жүйесі» дейді олар.

Мысалы, Жапония халқының денсау-

лығы 100 пайыз Үкіметпен сақтандырыла-

ды. Сол себепті ол елдің азаматтары үшін 

мем лекеттік емханада да, жекеменшік ем-

ха нада да емделу тегін. Және халық өзі 

таң дайды, медициналық қызметтің кез 

кел ген түрінің құны барлық жерде бірдей. 

Жапония бір адамға бір жылға 2000 АҚШ 

долларын аударады. Елдегі аурухана лар-

дың 62%-ын – жекеменшік, ал 38%-ын 

мемлекеттік медициналық ұйымдар құ-

рай ды екен. Еліміздегі жекеменшік меди-

ци налық ұйым басшыларының да айтып 

отырғаны – осы жүйе. «Бізде де жекемен-

шік және мемлекеттік медицина тығыз 

жұмыс істеп, серіктестік құрса» дейді олар. 

Әрине, Жапонияның әлеуметтік жағдайы 

бізден жақсырақ, десек те біз ұмтылған 

Еуропаның денсаулық сақтау саласындағы 

жүйе «кедейге – қапалы, байға – сапалы 

ем» дегенді ұстанады емес пе?! Ал адам 

құқығы кедейге де, байға да бір!

ара 

сында кездесулер ұйымдастырып 

отырса, құба-құп болар еді. Өйткені ҚР 

Спорт және дене шынықтыру істері агент-

тігінің баспасөз қызметі мәліметіне қара-

ғанда, бүгінгі таңда денешынықтырумен 

және спортпен шұғылданатын балалар 

мен жасөспірімдерді қамту балалардың 

және жасөспірімдердің жалпы санына 

шаққанда 11 пайызды ғана құрайды екен. 

Сондай-ақ қоғамдық ұйым өкілдері мен 

жергілікті билік өкілдері де жастарға 

арналған шаралар ұйымдастырып, үгіт-

насихат жұмыстарын дұрыс жолға қойып 

жатса, жағдайдың оң бағыт алуына ықпал 

еткен болар еді.

Алайда бүгінгі таңда бұл мәселеге аса 

мән бермей, жүрдім-бардым қарайтындар 

көп. Кейбір өкілетті органдардың аталмыш 

мәселеге қырын қарауына білім және ғы-

лым министрі Бақытжан Жұмағұлов: «Бұл 

жерде бес-алты министрдің орын басары, 

Адам құқықтары жөніндегі комиссия мү-

ше лері, Мәжіліс депутаттары отыр. Барлы-

ғымыз жиылып, мәселені шешудің қандай 

да болсын жолын іздеудеміз. Ал облыс 

әкі мі орынбасарының шараға қатысуға уа-

қыты жоқ. Бұл қалай?» – деп қынжылыс 

білдірді.

Жиында орталық және жергілікті атқа-

ру шы орган мамандары жастар қылмысы-

ның алдын алу мәселелерін талқылап, еу-

ропалық әріптестерінің тәжірибесіне үңі-

ліп, бұл бағыттағы қолға алынатын шара-

лар пысықталды. Отырыс қорытындысы 

бойынша Үкіметке ұсыныстар әзірленіп, 

орталық, жергілікті атқарушы органдарға 

нақты тапсырмалар берілді.

Ендігі жерде айтылған мәселелер қағаз 

бетінде қалмай, барлық орталық және жер-

гілікті атқарушы органдар тарапынан жү-

зе ге  асырылса  екен.  Өйткені  жастары мыз-

дың бүгіні бұлыңғырланып тұр, ал осылай 

кете берсе, ертеңі не болары бір Аллаға 

аян.

ОҚИҒА

жүктеу/скачать 10,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: