Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
www.аlashainasy.kz
e-mail: info@аlashainasy.kz
Б
А
С
Т
АМА
Есет ЕСЕНҒАРАЕВ:
– Меніңше, біз сырттан жүк тасыған «челнок» әйел-
дерге ескерткіш орнатуымыз керек. 90-жылдары үстіне
«ад идас» киіп алып, ала сөмкесін арқалап жүріп Қа-
зақ станды дағдарыстан құтқарған – осы әйелдер.
Еуразия кәсіпкерлер қауымдастығының басшысы
Жомарт Алдоңғаров бұл ой-пікірді қос қолдап құптап
отыр. Осыған орай ел Президенті Н.Назарбаевқа хат
дайындапты. Онда: «Кәсіпкерлер мемле кеттің эконо-
ми калық тұрақтылығын сақ тады, өздерінің отбасын
сақтады. Сол арқылы Қазақстанның дамуына зор үлес
қосты. Олар ондаған келілік ауыр қап тарды арқалай
жү ріп, алыпсатар (челнок) болып еңбек етті. Бүгіндері
сенім ді түрде «челноктар» елді тауар тапшылығынан
сақ тап қалды деп ашық айтуға болады. Олар сол
кезең де өздерін ғана нәпақамен қамтамасыз етіп қой-
ған жоқ, ел дамуына аса қомақты үлес қосты. Сонымен
бірге өздеріне жұмыс орындарын ашты…» делінген.
Ж.Ал
доңғаров 90-жыл
дардағы кәсіпкерлерге Қа-
рағандыда ғана емес, Астана, Алматыда да ескерткіш
қою ды сұрап отыр. Ал ел ішінде осыған байла нысты
сұрау жүргізілуде.
Айтқандай, мұндай ескерткіш Ресейдің Благо ве-
щенск қаласында орнатылыпты. Онда ер адам бейне-
ле нген. Қолында – ауыр сөмкесі, иығында – үлкен
қо рап. Белінде – ақша салуға арналған белбеуі. Ес-
керт кіштің көлемі – 2 тонна шамасында, қоладан
құйылған екен.
Қызғалдақ АЙТЖАНОВА,
Қарағанды
«Ала қапты», «адидасты»
анаға Қарағандыда
ескерткіш қойылмақ
ОЙ-КӨКПАР
Құрамына ірі кәсіпкерлерді тартпайынша, партиялар арасындағы бәсекеге қозғау сала аламыз ба?
МӘСЕЛЕ
Жалғасы 4-бетте
Жалғасы 4-бетте
Ежелден мал баққан қазақ халқы соңғы
жыл дары қолындағы төрт түлігінің санын си-
ретіп алғаны шындық. Бірақ кең-байтақ жері-
міз ауыл шаруашылығына қолайлы болған-
дық
тан арнайы мемлекеттік бағдарлама
қа бы лданып, болашақта ет экспорттаушы ірі
елдер дің қатарына кіру көзделген. Мақсат
дұрыс, алайда сол мақсатқа жетудің жолы бұ-
рыс таңдалғанға ұқсайды. Алдымен қазақтың
сиыр лары сүтсіз деп шықты, тағы біреулер етті
емес тігін алға тартты. Іздегенге сылтау көп, өзі-
міз дікін менсінбей, әрқайсысы төрт-бес мың
долларға бағаланған шетелдің сиырларын
с
атып алуға кірістік. Барлығы мемлекеттің
ақшасына келіп жатқан соң, бағасына бас
ауыртқан ешкім жоқ. Алдымен алыстан
арбаладық, мысалы, Канада сияқты мұхиттың
арғы жағындағы мемлекеттен ұшақпен
жеткіздік. Кейін жақыннан дорбаладық,
Германия, Австрия сияқты Еуропа құрлығының
елдерінен алдық. Тек бір жылдың өзінде
Солтүстік Қазақстан облысы он мың бастан
астам Зеңгібаба тұқымын сатып алыпты.
Ал ауыл шаруашылығы ғалымдары сырт-
тан сиыр сатып алғанша, ішкі селекциямен
айна лысқан қауіпсіз дегенді айтып отыр. Бірақ
бір неше тұқымды будандастыру арқылы сапа-
лы тұқым шығару – ондаған жылдарды қажет
ете тін іс. Сондықтан биліктегілер ғылымға
ақша салудың орнына, қымбат болса та шетел-
ден дайын өнімді сатып алу шаруаларға тиімді
деп ұйғарған. Тез әрі оңай жолы – осы.
Алматы
-4.. -6
о
-10.. -12
о
-10 .. -12
о
-18.. -20
о
Астана
ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ
ИƏ
ЖОҚ
АҢДАТПА
Мемлекеттік
қызметтің мәнін
кетіріп жүрген
жоқпыз ба?
Жастар қылмысы
бойынша Еуразияда
«жүлделі» үштіктеміз
Отандық
медицинаға
серіктестік керек
-бетте
-бетте
-бетте
2
2
3
АЙТӨБЕЛ-ДАТ!
Қауіпсіздігімізді
нығайту үшін шекара
аймағына қаражат
бөлуіміз керек
150,60
201,83
24,15
13992,97
1118,38
1666,80
4,99
1,33
1593,37
118,32
ДОЛЛАР
ЕВРО
РУБЛЬ
ЮАНЬ
EUR/USD
DJIA
KASE
RTSI
BRENT
GOLD
(ICE)
(NYMEX)
с
с
с
с
...дедім-ай, ау!
Ахметжан ЕСІМОВ,
Алматы қаласының әкімі:
– Құрметті жиын қонақтары! Мына
залды біз күрделі жөндеуден өткіздік.
Бүгін алғаш рет жиын өткізіліп жатыр.
Өздерің де көріп тұрған боларсыңдар,
айналамыз тап-таза. Сондықтан, құр-
мет ті аудан сотының төрағасы, отырған
же ріңізді сағызыңызбен былғамауды
өті немін. Бұл сөз басқа да, алдында
отыр ған адамдарға қатысты. Кімнің
қай жерде не істеп отырғанын білемін:
мен бәрін көріп отырмын.
(time.kz сайтынан)
Астана уақытымен сағат 18:00 бойынша
Ғылымға қимаған ақшаны
ауру сиырмен жерге көмдік
Сайын БОРБАСОВ,
саясаттанушы:
Есенжол АЛИЯРОВ,
Қазақстан гуманитарлық-саяси
конъюнктура орталығының
директоры:
бетте
6
«Толқымалы 90-жылдары сырттан тауар әкеліп,
өз отбасымен қатар, отандық экономиканы да
сақтап қалған сырт елден жүк тасушы (челнок)
әйелдерге ескерткіш қою керек!» Бұл ұсынысты
Қарағанды облыстық «Нұр Отан» ХДП филиалы
төрағасының орынбасары Есет Есенғараев
кәсіпкерлер бас қосқан дөңгелек үстелде жария
еткен-ді. Орынбасардың айтуынша, осы жолы
жіңішке қауымның ала қабы 90-жылдары елімізді
дағдарыстан аман алып шығыпты.
№ 21 (932)
12 ақпан, сейсенбі
2013 жыл
Банктерді біріктіріп сатқан тиімді ме?
Ең алдымен сөзімізді халық өкілдерінен
тұратын Мәжілістегі талқылаудан басталық.
Негізінен, аталған үш банктің жағдайы әртүрлі.
Сондықтан бұл арада қандай бір шешім
шығаруда қиындық туындап отырған көрінеді.
Мә селен, Темірбанк қайта құрылымдауға қа-
тыс ты мәселесін сәтті шешіп, артылған капита-
лы да бар екен. Ал Альянс банкі мен БТА банк-
тің жағдайы тұрақсыздау.Тіпті бүгіндері Альянс
банк қарапайым пруденциальдық норматив-
тер ді орындауға қауқарсыз. Демек, бұл банк-
тер ді біріктіруде Темірбанктің артылған ка-
пита лы есебінен операциялық шығындарды
ше геру арқылы барлығын аман алып қалу
мүм кіндігі бар. Бірақ одан кейінгі жағдай қа-
лай болады? Мәжілісмендердің көбі біріккен
банк ті жекенің қолына беру керек деген пікір-
де екен.
Тұрсынбек ӨМІРЗАҚОВ, Мәжіліс депутаты,
Қаржы және бюджет комитетінің мүшесі:
– Үш банкті бір арнаға шоғырландыру
үдері сін банк директорларының кеңесі, акцио-
нерлер, кредиторлар және «Самұрық-Қазы-
на» ҰӘҚ бақылауы тиіс. Бұл арада банктерді
бі ріктіру туралы түбегейлі шешім шығарыл ма-
ғанын баса айта кетейін. Әзірге Үкімет қайта
құ ры лымдауды жүзеге асырған екінші деңгей-
дегі банктерді ары қарай дамыту мәселесі жө-
нін дегі заңнамаға енгізілетін өзгерістерді әзір-
леуді тапсырды. Бізде талқыланып жатқаны
– сол өзгеріске ұшырайтын нормалардың жо-
басы ғана. Иә, онда банктерді біріктіру жайына
басым дық берілген. Егер осы заң жобасы қа-
былданатын болса, БТА банкі, Альянс банкі
және Темірбанк біріктіріледі және жеке инвес-
тор ға сатылады. Ондай жағдайда алдында
«құтқару» мақсатында Ұлттық қордан бөлінген
4 млрд долларды мемлекетке қайтару мүмкін
болады. Сол секілді, мәселен, бір Темірбанктің
өзін де шамамен 2,6 мың адам жұмыс істейді
екен. Осы жағынан алғанда, біріктіру идеясы
то лық тай қолдауға лайық деп ойлаймын.
Жалпы, қолданыстағы заңнамаға сәйкес,
біздегі банк екінші бір банктің акциясын сатып
алып, оны иемденуге құқығы жоқ. Сондықтан
бұл арадағы өзгеріс, негізінен, қайта құры -
лым далған банктерді тиімді біріктіруге кедергі
келтіретін осы норманы жоюға бағытталған.
Сондай-ақ қазіргі заңда банктерді біріктіру
туралы келісімшартқа кімнің қол қоюы керек-
тігі дөп басылып жазылмаған: акционерлер
ме, әлде банк басқармасы ма дегендей.
Өткен аптада Мемлекет басшысы отандық банк секто-
рына қатысты маңызды шешімін жариялады. Нақтырақ
айтқанда, Елбасы Үкіметке «Самұрық-Қазына»
ұлттық әл-ауқат қорын екінші деңгейлі үш банк: БТА
банкі, Альянс банкі және Темірбанк капи талдарынан
шығаруды тапсырды. Ал бұл шара қандай сипатта
жүзеге асырылады, бұл әзірге беймәлім. Өз кезегінде
Үкімет Мәжіліске аталған үш банкті біріктіріп, қайтадан
оны жекеменшікке сату туралы идеяны талқылауды
ұсынған екен. Мамандар болса «бірден үш банкті
біріктірген тиімсіз, бұл арада проблемалық несиелердің
басым бөлігі осы банктерде болғандықтан, осы мәселені
шешудің ұтымды жолын қарастыруға басымдық берілуі
тиіс» деген пікірде. Яғни екі банкті біріктіру арқылы
ондағы проблемалық несиелерді үшін шісіне шығару
арқылы бастапқысын таза әрі инвесторға тартым ды
етсек, «бір оқпен екі қоянды атар едік» дейді мамандар.
НҰРТАЙ САБИЛЬЯНОВ:
– Партиялардың бәсекесі – саяси мә-
селе. Ал кәсіпкерлерді саясатқа неге ара -
лас пайсың деп сөгу қате болар еді. Кәсіп-
кер ең алдымен өзінің кәсібін ойлайды.
Кә сіпкерлердің көбі «Нұр Отан» пар тиясы-
ның қатарында жүр. Мен айтар едім, бұл
– қалыпты жайт. Өзге партия
лар
дың
қатарында кәсіпкерлер, ірі кәсіп кер лер аз.
Қазір «Ақ жол» партиясы осы ба ғытта
жұмыс жасап жатқан болуы керек.
Кәсіпкерлер өздерінің көзқарастарына
сәйкес түрлі партияларға кіруге, қаржы-
лан дыруға құқылы. Бірақ ол үшін де се-
беп керек. Кәсіпкер – нақты пайда мен
та быс ты есептейтін адам. Ендеше, оған
артық шығынның не қажеті бар. Егер бел-
гілі бір партия күшейіп, билікке жету мүм-
кін дігі болса, оған кәсіпкерлер де оң қа-
бақ танытуы мүмкін еді. Қазіргі жағдай да
олай емес.
– Партияның қаржы мәселесі ше-
шілмейінше, оның дамуы да, алға қа рай
аяқ басуы да болмайтыны – түсінікті
жайт. Партия белгілі бір топтың мүддесін
қорғау үшін құрылады. Оны бір адам,
белгілі бір топ, шенеуніктердің немесе
кәсіпкерлердің тобы қаржылан
ды
руы
мүмкін. Партия сол адамдардың мүд десін
қорғап, көзқарасын заңды жол
мен
шешуге тырысады. Бұл – теория жү зіндегі
талап. Бізде партиялар арасын да бәсеке
дамымай жатқандығы осы тео рия ның
жүзеге аспай жатқанын көр се теді. Мыса-
лы, «Нұр Отан» – қазіргі би лік тің мүд десін
қорғап жатқан партия. Ал Ком му нис тік
партия жұмысшы ха лық ты қор ғ ай ды
делінген еді. Бірақ оны кім қар жы лан-
дырып жатқанын ешкім біл мейді. Алғаш-
қы кезде жұрт «Ақ жол» пар тиясы кү-
шейе ді деген көзқараста болды.
-бетте
3
Жуырда ғана сайлауларда аутсайдер саналып келген
«Руханият» партиясының жаңа төрағасы сайланды. Партия
басшылығына келген Серік Сұлтанғали – «ҚазТрансГаз»
АҚ-тың бас директоры. Кейбір сарапшылар бұл жағдайды
жағымды құбылыс ретінде бағалап отыр. Кәсіпкерлердің
партия ісіне араласуы саяси бәсекелестікке жол ашады
деп сенеді. Бұған дейін «Ақ жол» партиясы да өз
қатарына кәсіпкерлерді тартуға ниеттенгені белгілі.
Ал көрші Ресейдің тәжірибесінде аса ірі кәсіпкер
Михаил Прохоровтың «Азаматтық платформа»
партиясының төрағалығына келіп,
кәсіпкерлердің басын қоспақ болған ниеті көп
адамды үміттендіріп еді. Мұндай бастамалар
саяси партиялардың күшеюіне жеткізе ме,
бәсекелестік орната ала ма? Бұған да екі
түрлі көзқарас бар.
Соңғы жылдары мемлекеттің ақшасына
шетелден ірі қараны сатып алу сәнге айналға-
ны белгілі. Жеңілдің астымен, ауырдың
үстімен жүруге машықтанған шаруашылықтар
селекциялық жұмыстар жүргізу арқылы
өзімізде бар сиырлардың саны мен сапасын
арттырудың орнына шетелден тасығанды жөн
көрді. Енді, міне, танаулары тасқа соғылғанда
барып бір-ақ тоқтады. Еуропадан әкелінген ірі
қара көпшілік әлі тани қоймаған ауру түрімен
ауыратыны белгілі болды. Сырқат мал сырттан
сатып алынып жатқанда «ай қарап, жұлдыз
санап жүрген» еліміздің ветеринарлары енді
оянғандай, бұзауымен қосқанда мыңға жуық
басты жойғалы жатыр. Шекарадан еніп кеткен
бұл дерт ертең елдің малын түгел қырғызып
жүрмесе болғаны.
Ербақыт АМАНТАЙ
Кәмшат САТИЕВА
Абай ОМАРОВ (коллаж)
Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
e
e
e
e
e
--
-
-
-
m
m
m
m
m
m
a
a
aa
i
i
i
i
l:
:
::
:
:
ii
i
ii
n
n
n
nn
n
ff
f
f
f
o
o
o
oo
o
@
@
@
@
@
@
а
а
а
а
аа
ll
l
l
a
a
a
a
aa
ss
s
s
ss
hainasy.kz
Б
А
А
А
СС
С
С
С
С
ТТ
ТТ
Т
АМА
Есет ЕСЕНҒАРАЕВ:
– Меніңше, біз сырттан жүк тасыған «челнок» әйел-
дерге ескерткіш орнатуымыз керек. 90-жылдары үстіне
«ад идас» киіп алып, ала сөмкесін арқалап жүріп Қа-
зақ станды дағдарыстан құтқарған – осы әйелдер.
Еу
Еу
Еу
Еу
Еу
Еу
ра
р
р
ра
р
р
зи
зи
зи
зи
зи
зи
я
я
я
я
я
кә
кә
кә
кә
кә
к
сі
с
сс
пк
пк
пк
пк
ер
ер
ер
ер
р
ер
ле
ле
ле
ле
е
ле
р
р
р
р
р
қа
қа
қа
қа
қа
қа
уы
уы
уы
уы
уы
уы
мд
мд
мд
мд
ас
а
а
а
тығының басшысы
Жо
о
о
о
о
ма
ма
м
ма
ма
март
рт
рт
рт
рт А
А
А
А
А
лд
лд
лд
лд
оң
оң
оң
оң
оңға
ғ
ғ
ға
ға
ро
ро
ро
р
ро
о
в
в
в
в
в
бұ
бұ
б
бұ
б
б
л
л
л
ой
ой
ой
ой
ой
о
-п
-п
-п
-п
п
ік
ік
ік
ік
к
ір
ір
ір
р
ді қос қолдап құптап
отыр. Осыған орай ел Президенті Н.Назарбаевқа хат
дайындапты. Онда: «Кәсіпкерлер мемле кеттің эконо-
ми калық тұрақтылығын сақ тады, өздерінің отбасын
сақтады. Сол арқылы Қазақстанның дамуына зор үлес
қосты. Олар ондаған келілік ауыр
ыр
ыр
ыр
ыр
ыр
қ
қ
қ
қ
қ
қ
ап
а
а
а
а
тар
р
р
р
ды арқ
рқ
рқ
р
ал
ал
а
ал
ай
жү
жү
жү
жү
жү
жү
р
р
р
р
р
р
іп, алыпсатар (челнок) бол
ол
л
л
л
л
ып
ып
ып
ып
п
ып
е
е
е
е
е
ңб
ңб
ңб
ңб
ңб
ңб
ек
ек
ек
е
е
е
е
е
е
тт
тт
тт
тт
і.
і.
іі
Б
Бүг
үг
үг
үг
үг
үг
ін
ін
ін
ін
ін
і
де
де
де
е
де
рі
рі
рі
рі
рі
р
сенім ді түрде «челноктар» елді тауар тапшылығынан
сақ тап қалды деп ашық айтуға болады. Олар сол
кезең де өздерін ғана нәпақамен қамтамасыз етіп қой-
ған жоқ, ел дамуына аса қомақты үлес қосты. Сонымен
бірге өздеріне жұмыс орындарын ашты…» делінген.
Ж..Ал
Ал
Ал
Ал
Ал
л
д
д
д
д
д
д
оң
оң
ң
ң
ң
ң
ға
ға
ға
ға
ғ
а
ро
ро
ро
ро
ро
р
в
в
в
в
в
90
90
90
90
-ж
-ж
ж
-ж
-ж
-ж
ыл
ыл
ы
ыл
ы
д
д
д
д
д
д
ар
ар
ар
ар
ар
да
да
да
да
д
д
ғы
ы
ы
ы
кәсіпкерлерге Қа-
ра
а
а
а
ға
ға
ға
ға
а
ға
нд
нд
нд
нд
нд
ыд
ыд
ыд
ыд
ы
а
а
а
а
а
а
ға
ға
ға
а
а
на
на
на
н
н
е
е
е
е
ме
ме
е
е
е
е
с
с,
с
с
с
А
А
Аст
ст
ст
т
т
т
ан
а
ан
ан
ан
ан
а
а
а,
а
а
а
А
А
А
А
л
л
лм
л
атыда да ескерткіш
қою ды сұрап отыр. Ал ел ішінде осыған байла нысты
сұрау жүргізілуде.
Айтқандай, мұндай ескерткіш Ресейдің Благо ве-
щенск қаласында орнатылыпты. Онда ер адам бейне-
ле нген. Қолында – ауыр сөмкес
ес
ес
ес
ес
ес
і, и
и
и
и
и
и
ығында – үү
ү
ү
лк
л
л
л
л
л
ен
қо
қо
қо
қо
қо
қ
р
р
р
р
р
р
а
а
ап. Белінде – ақша салуғ
ғ
ғ
ғғ
ғ
а
а
а
а
а
а
ар
ар
ар
ар
ар
ар
на
на
на
на
на
а
лғ
лғ
лғ
л
л
л
ан
ан
ан
н
н
н
б
б
б
б
б
ел
ел
ел
ел
бе
бе
бе
бе
бе
е
уі
уі
уі
уі
у
у
..
Ес
Ес
Ес
Ес
Ес
Е
-
-
--
керт кіштің көлемі – 2 тонна шамасында, қоладан
құйылған екен.