Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму жөніндегі министрлігі
АНЫҚТАМА: ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК
жүктеу/скачать 1,64 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Технология- лық сұлбалар Артықшылықтар Кемшіліктер Оңтайлы қолданылу
- ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК
- 1.6. Тауар-жөнелтпе құжаттар 11
- Тауардың шығу тегі туралы құжат
- Басқа мемлекеттік органдармен бақылауды жүзеге асыру кезінде ұсынылатын құжаттар
- Темір жол бойынша жүк жөнелту үшін қажетті құжаттар
- 3. Темір жол көлігімен жүк тасымалын ұйымдастыру бойынша көліктік логистика
- 1. Парсы шығанағының елдері
- Әзірбайжанмен, Пәкістанмен, Түркиямен және Түркіменстанмен
АНЫҚТАМА: ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК 12
1980 жылдың 24 мамырындағы Халықаралық аралас жүк тасымалдары туралы БҰҰ конвенциясына сәйкес, халықаралық мультимодальді (аралас) тасымал – бұл жүктер аралас тасымал операторының құзырына түсетін бір елдегі жерден басқа елдегі шарттасқан екінші жерге аралас тасымалдау келісімшартының негізінде кем дегенде екі көлік түрімен жүзеге асырылатын жүктер тасымалы. Осы келісімшартта анықталғандай, тасымал келісімшартын орындау үшін тек бір көлік түрімен жүзеге асырылатын, жүктерді шығару және жеткізу бойынша операциялар халықаралық аралас тасымал болып саналмайды. Мультимодальді тасымалдың маңызды белгісі мультимодальді тасымал операторы тасымалды ұйымдастыру үшін жүк жөнелтушіге ұсынатын бірыңғай баға болып табылады. Осылайша, бірыңғай баға мултимодальді тізбекте қатысатын қалған тасымалдаушылармен (экспедиторлармен) келісілген тарифтер негізінде құрылады. Осылайша, мультимодальді тасымал белгілері болып табылады: • тасымалда бірнеше көлік түрін пайдалану; • жүктің бір көлік түрінен екіншісіне ауыстырылуын пайдалану (аудару жұмыстары); • тек бір
тасымалдаушымен (мультимодальді тасымал операторымен) ұйымдастырылады; • жүк тасымалы үшін толық жауапкершілік операторға жүктеледі; • оператор нақты тасымалдаушылармен және экспедиторлармен өз атынан келісімшарттар жасайды; • тасымал мультимодальді (аралас) тасымалды ұйымдастыру туралы бірыңғай келісімшарт бойынша жүзеге асырылады; • тасымал бірыңғай көлік құжатымен ресімделеді; • жүк жөнелтуші жеткізу құнын бір мәрте төлейді. Мультимодальді тасымалдардың көліктік құжатының құқықтық нормалары келесі материалдарда баяндалған: «UNCTAD/ICC ережелері» (1992ж.); «Электронды коносаменттерге арналған ереже» (Rule for electronic bills of lading); Халықаралық теңіз комитеті (1990ж.); «БИМКО» шарттары (Baltic and International Maritime Transport Council; 1995ж.); «Multiwaybill» бейайналымдық жүкқұжатының («Multimodal transport waybill»; 1995ж.) және «Multidoc» айналымдық консаментінің («Mul-timodal transport bill of lading»; 1995ж.) балама нысаны түрінде; FIATA экспедиторлық құжаттары: ПАРСЫ ШЫҒАНАҒЫ ЕЛДЕРІНІҢ (ИРАН, БАӘ), МОҢҒОЛИЯНЫҢ, АУҒАНСТАННЫҢ САУДАЛЫҚ-КӨЛІКТІК ЖЕЛІЛЕРІ 13 • FBL аралас тасымалдың мультимодальді айналымдық консаменті (negotiable FIATA Multimodal Transport Bill of Lading; 1992ж.);
• FWB бейайналымдық мультимодальді көліктік жүкқұжаты (non- negotiable FIATA Multimodal Transport Waybill; 1997ж.); • FCT экспедитордың айналымдық көліктік сертификаты (Forwarders Certificate of Transport; 1996ж.).
Клиентте кіреберіс жолдар
болған кезде вагондық жөнелтілім- дермен
тікелей темір жол тасымал- дары 10
1. Ең төмен меншікті тасымал құны; 2. «Есіктен есікке дейін» тасымалдау; 3. Қайта жүктеулер минимумы; 4. Тасымалдау үрдісінде жүкке шектеулі қол жетім ділік және оның сақталуы- ның жоғарырақ дәрежесі. Салыстырмалы төмен жүктерді тасымалдау құны, әсіресе жеке вагондармен тасымалдау кезінде.
Бір клиент мекенжайына жүктердің елеулі
топтамаларын тасымалдау. Тікелей автокөлік тасымал дары. 1. Жүктерді жеткізудің ең жоғары жылдамдығы; 2. Тасымал жолында асқын жүктемелер минимумы. 1. Үлкен қашықтықтарға тасымалдаудың ең жоғары құны (200 км астам); 2. Тасымалдау үрдісінде жүкке үлкен қол жетімділік. 1. Салыстыр- малы қысқа қашықтықтарға (500 км дейін) шағын жүк топтамаларын тасымалдау; 2. Жеткізу жылдамдығы. 10 Кіреберіс жолдар — торап желісінде орналасқан темір жол станциясын өнеркәсіптік кәсіпорынмен немесе басқа ұйыммен жалғайтын темір жолдар. ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК 14
лық сұлбалар Артықшылықтар Кемшіліктер Оңтайлы қолданылу салалары Клиентте кіреберіс жолдар
болмаған кезде
вагондық жөнелтілім- дермен тікелей темір жол тасымал- дары.
Автокөлікпен салыстырғанда, төменірек тасымал құны. 1. Салыстырмалы төмен жүктерді тасымалдау құны; 2. Жүкті темір жол станциясына жеткізу үшін басқа көлік түрін (автокөлікті) пайда лану және қосымша қайта жүктеулермен темір жол станция сынан жеткізу;
3. Қайта жүктеулер кезінде жүкті зақымдау немесе ішінара жоғалту қаупі. Бір клиенттің мекен-жайына дара вагондар- мен жүктің вагондық топтамаларын тасымалдау. Клиенттерде кіреберіс жолда контей нерлік терминал филиалы
болмаған кезде контей- нерлік темір жол тасымал- дары. 1. Автокөлікпен салыстырғанда, төменірек тасымал құны; 2. Бір көліктік бірлікте «Есіктен есікке дейін» жеткізу; 3. Тасымалдау үрдісінде жүкке шектеулі қол жетімділік; 4. Жүктеу-түсіру жұмыстарының жоғары дәрежесі және 1 тоннаға шаққандағы олардың құнын төмендету; 1. Салыстырмалы төмен жүктерді тасымалдау құны, әсіресе жеке вагондармен тасымалдау кезінде; 2. Көлік түрі өзгерген кездегі қосымша қайта жүктеулер. 3. Экспедиторлық қызметтерге қатысты елеулі қосымша шығындар кезінде тасымалдарды ұйымдастыру күрделілігі. Ұзақ
қашықтықтарға шағын жүк топтамаларын тасымалдау. ПАРСЫ ШЫҒАНАҒЫ ЕЛДЕРІНІҢ (ИРАН, БАӘ), МОҢҒОЛИЯНЫҢ, АУҒАНСТАННЫҢ САУДАЛЫҚ-КӨЛІКТІК ЖЕЛІЛЕРІ 15
5. Қайта жүктеу кезінде жылжымалы құрамның тұрып қалуын қысқарту; 6. Бірінші тараға және қаптамаға қатысты шығындарды үнемдеу.
Жүкпен ілесетін және тасымалды куәландыратын құжаттар жүк жөнелтушінің және жүк қабылдаушының деректемелерін, жүк туралы мәліметтерді қамтиды, шотқа қоса тіркеледі және келесі құжаттар тобын қамтиды: • Коммерциялық құжаттар 12 (түпнұсқалар) – тауардың құны, саны және сипаттамалары туралы ақпаратты қамтитын құжаттар, халықаралық стандарттарға сәйкес толтырылады. Тасымалды куәландыратын коммерциялық құжаттар туралы толыққанды ақпаратты келесі сілтеме бойынша таба аласыз: www. unece.org/fileadmin/DAM/cefact/recommendations/rec01/rec01_ ecetr270.pdf . • Көліктік құжаттар (түпнұсқалар) – коносамент, көліктік жүкқұжат немесе жүк тасымалдау келісімшартының болуын растайтын басқа құжат 13 ;
декларация) тағайындалған жерде тауардың импорты кезінде кедендік баждар бойынша жеңілдіктерді ұсыну үшін тауар шығарылған елді анықтайды (СЭҚ ТТ коды бойынша анықталады); 11 Барлық тасымал түрлеріне арналған тауар-жөнелтпе құжаттар туралы толыққанды ақпаратты 2013 ж. «Экспорт қадам-қадаммен» Нұсқамалық материалында қараңыз. ( http://export. gov.kz /ru/page-435-library_instruktivnie_materiali ). 12 Әдетте экспорттық жеткізілімді ресімдеу кезінде кедендік ресімдеу үшін шот-фактура және қаптау қағазы қажет, коммерциялық құжаттардың басқа түрлері жүк қабылдаушыға қажет болуы мүмкін. 13
пайдалану тәртібі туралы нұсқаулықта» көрсетілген жағдайларда, тауарларға декларация талап етілмейді, ал көліктік құжаттар декларация болуы мүмкін ( www.tsouz.ru/KTS/KTS16/Pages/P_263. aspx
). ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК 16 • Өнімдердің сәйкестігін куәландыратын құжаттар (сертификат немесе сәйкестік декларациясы) – өнімдердің техникалық регламенттермен, стандарттармен және т.б. белгіленген талаптарға сәйкестігінің растамасы (барлық талаптарға талап етілмейді, тізбе СЭҚ ТТ коды бойынша анықталады); • Басқа мемлекеттік органдармен бақылауды жүзеге асыру кезінде ұсынылатын құжаттар (кедендік органдардан басқа; тізбе СЭҚ ТТ коды бойынша анықталады). Темір жол бойынша жүк жөнелту үшін қажетті құжаттар: 1. Тауарға қатысты декларация (түпнұсқа) – 1 жинақ; 2. КТЖ, ТЖ немесе СМЖ (түпнұсқа) – 1 жинақ; 3. Инвойс (шот-фактура; түпнұсқа) – 4 дана; 4. Қаптау парағы (түпнұсқа) – 1 дана; 5. Тауардың шығу тегінің сертификаты – СТ-А нысаны (түпнұсқа); фитосанитарлық сертификат (өсімдіктерден өндірілген тауарлар үшін; түпнұсқа), ветеринарлық сертификат (жануарлардан өндірілген тауарлар үшін; түпнұсқа) және тауар сипатына байланысты басқа рұқсаттамалық құжаттар.
Бүгінгі күні, халықаралық тауар айналымында өндірушіден тұтынушыға дейін жүк тасымалы – күрделі, көп сатылы үрдіс, әдетте, айрықша халықаралық ережелердің, шарттардың және талаптардың сақталуын талап ететін бірнеше көлік түрінің қатысуымен: келісім шарттарын нақты орындау, тасымалдаушының, банктердің ұйғарымдарын нақты орындау, кедендік және мемлекеттік заңдарды сақтау.
Осы жағдайларда ондаған басқа қатысушылар тартылуы мүмкін тасымалдау үрдісін ұйымдастыруда маманданатын қатысушылар қажет. Осындай көліктік үрдіс ұйымдастырушылары экспедиторлар болып табылады. Дәстүрлі түсінікте, экспедитор – жүк жөнелтушілер, тасымалдаушылар және жүк
қабылдаушылар арасындағы байланыстырғыш буын. Экспедиторлық компания қызметі жүктерді тасымалдау кезінде туындайтын қызметтердегі жүк жөнелтушілер мен жүк қабылдаушылар қажеттіліктерін уақытылы және сапалы қанағаттандыруда негізделеді. ПАРСЫ ШЫҒАНАҒЫ ЕЛДЕРІНІҢ (ИРАН, БАӘ), МОҢҒОЛИЯНЫҢ, АУҒАНСТАННЫҢ САУДАЛЫҚ-КӨЛІКТІК ЖЕЛІЛЕРІ 17 Жүк жөнелтуші (экспорттаушы) талабы бойынша экспедитор: • барынша тиімді тасымал желісін, қолайлы көлік түрін таңдайды; • тасымал үрдісінің барлық қатысушыларымен жүк табыстау және қиыстыру ресімін келістіреді; • аудару бекеттерінде жүктің бейөндірістік сақталуына және өңделуіне қатысты шаралар қабылдайды; • жеткізу және тасымалдау үшін талап етілетін құжаттарды ресімдейді, әр түрлі төлемдер мен алымдарды жүзеге асырады; • тасымалдаушылар және тауар тасымалдау үрдісінің басқа қатысушылары арасында алдында жүк иеленушінің өкілі ретінде әрекет етеді. Бұл экспедитормен жүк жөнелтушіге және жүк қабылдаушыға көрсетілетін қызметтердің толық тізімі емес. Экспедитормен білікті орындалған қызметтердің ақырғы нәтижесі минималды тәуекелдермен, шығындармен және залалдармен жүкті (тауарды) оның иеленушісіне уақытылы жеткізу болып табылады. Жүк жөнелтуші және экспедитор арасындағы өзара әрекеттесу келісімдік шарттармен реттеледі: көліктік экспедиция келісімшарты, онда ХЖҚК жүкқұжатын ресімдеумен темір жол көлігімен тасымалдау шарттары, CMR жүкқұжатын ресімдеумен автомобиль көлігімен тасымалдау шарттары, т.б. көрсетіледі. Экспедитор қызметінің құны жүк тасымалы кезіндегі тарифтік мөлшерлеменің 0.8% бастап 4% дейін құрайды және тасымал көлемінен, жүк түрінен, қашықтықтан және басқа шарттардан тәуелді. ҚҰЭА әрекетті мүшесі болып табылатын және өздерін халықаралық көліктік қызметтер нарығында жағымды көрсеткен экспедиторлық компаниялар тізімін №1 қосымшада қараңыз.
Темір жол көлігімен жүк тасымалдау жүк жөнелтушілердің айлық өтінімдері негізінде жүзеге асырылады. Жүк жөнелтушілер жүк тасы- малдау жоспары бойынша өтінім ұсынады, өтініммен қарастырылған көлемде жүктерді жүктеуге уақытылы және қарқынды ұсынады, белгіленген мерзімде жөнелтуді жүзеге асырады. Экспорттық және импорттық жүктерді тасымалдау Қазақстан Рес- публикасымен бекітілген халықаралық келісімшарттар шарттарында сәйкес текті жүктерді тасымалдау жоспары бойынша жалпы өтінім есебінен жүзеге асырылады. Вагондарда, контейнерлерде жүк тасыма- ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК 18 лын айлық жоспарлау облысаралық және халықаралық қатынаста жоспарланатын ай басталғанға дейін кем дегенде 14 күнтізбелік күн бұрын, және үшінші елдерге халықаралық қатынас кезінде кем дегенде 20 күнтізбелік күн бұрын жүк жөнелтушілермен ұсынылатын жүк тасымалдау жоспарлары бойынша айлық өтінімдер негізінде жүзеге асырылады. Жүк тасымалдау жоспары бойынша айлық өтінім баспабетінің нысаны өтінім деректерін автоматтандырылған өңдеу мүмкіндігін қарастырады және облысаралық қатынаста, халықаралық қатынаста және үшінші елдерге халықаралық қатынаста жөнелтуді жүргізетін барлық жүк жөнелтушілер үшін бірыңғай болып табылады. Халықаралық қатынаста жүк тасымалын ұйымдастыру үшін «Қазақстан темір жолы» АҚ сайтында «Келісімдік және коммерциялық жұмыс» автоматтандырылған басқару жүйесінде (ККЖ АБЖ) үш данада ГУ-12, ГУ-12К нысандары бойынша ресімделген тізімдемелік жүк топтарының тізбесіне сәйкес жүк жөнелту алдындағы айдың 15- ші жұлдызына дейін тасымал жоспары бойынша өтінім беру керек. ККЖ АБЖ жұмысының мәселелері бойынша ақпараты келесі сайтты орналастырылған телефондар бойынша білуге болады: http://railways.kz/ru/node/2300. Мұнда «Айлық өтінімдер портфелін қалыптастыру» компонентінің «Жүк жөнелтуші» және «Өтінімдер операторы» рөлдері жұмысының сипаттамасында орналастырылған ГУ-12 нысанын толтыру және табыстау тәртібімен танысуға болады. Өтінім жүк көлемдері және жүктеу үшін вагондар табыстау мерзімі көрсетілген, «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы» АҚ хабарламасын алғаннан кейін келісілген болып саналады. Осы құжат негізінде тауарлардың жүктелуі жүзеге асырылады.
жоспары
бойынша айлық
өтінімдер қарастыруға қабылданбайды. Автоматтандырылған тасымалдарды жоспарлау жүйесімен жинақталған, жүк тасымалдау жоспары бойынша қабылданған айлық өтінімдер негізінде тасымалдаушы жылжымалы құрамды пайдаланудың техникалық нормаларын, тағайындалған жолдар бойынша, жол бөлімшелері және жылжымалы құрам түрлері бойынша жүктеу жоспарын, темір жол бойынша жүк тасымалдаудың жиынтықты айлық жоспарын, жартывагондарға және жылжымалы құрамның басқа түрлеріне түрлер бойынша жүк тиеу жоспарын, жүк
ПАРСЫ ШЫҒАНАҒЫ ЕЛДЕРІНІҢ (ИРАН, БАӘ), МОҢҒОЛИЯНЫҢ, АУҒАНСТАННЫҢ САУДАЛЫҚ-КӨЛІКТІК ЖЕЛІЛЕРІ 19 түрлері бойынша статикалық жүктеме жоспарын, жүктеу станциялары бойынша көмір, мұнай және мұнай өнімдерін жүктеу жоспарын дайындау үшін темір жол бойынша тиелген вагон ағындарының корреспонденция жобаларын құрайды: • жүк тізімдемесі бойынша; • тағайындалған станциялар мен жолдар және вагон түрлері бойынша; • цистерналардағы құймалы
жүктердің тағайындалған станциялары мен жолдары бойынша, жеке мұнай өнімдері, соның ішінде: ашық құйма, өсімдік майы, спирт, сірне, химикаттар, аммиакты су және басқа құймалар; • тас көмірдің, орманды топырақтың, астықтың, темір және марганец кенінің, қара металдардың, құрылыстық жүктердің, орманды жүктердің, химиялық және минералдық тыңайтқыштардың тағайындалған станциялары мен жолдары бойынша. Жоспар жобаларында вагонның жүк көтергіштігін және сыйымдылығын ескерумен жүк тасымалын қамтамасыз ету үшін вагондардың түрлері бойынша қажеттілігі көрсетіледі.
ЭКСПОРТТАУШЫҒА КӨМЕК 20
МОҢҒОЛИЯНЫҢ, АУҒАНСТАННЫҢ САУДАЛЫҚ-КӨЛІКТІК ЖЕЛІЛЕРІНЕ ШОЛУ Бүгінгі күнде Қазақстан аумағы арқылы 6 автокөлік, 9 теміржол және 4 халықаралық маңызы бар әуе дәлізі өтеді. Ыңғайлы географиялық жайғасуын, жаңа пішіндегі тарихи Ұлы Жібек жолының қайта дамуының өзектілігін назарға ала отырып Қазақстан Еуропа және Азия арасында трансконтиненттік көлік жолдарын қосу үшін барлық күшін салуда. Ауғанстан, Парсы шығанағы елдері бағытындағы жолдар, қатысушы-елдер дәліздері арасындағы тауар айналымын кеңейтуге жағдай жасайды, жеке айтқанда Иранға, Түркіменстанға, Ауғанстанға, Моңғолияға және басқа іргелес жатқан елдерге қазақстан өнімдерінің экспортын өсіреді, жүк айналымының транзиттік логистикасын оңтайландырады, Парсы шығанағы жағалауындағы теңіз порттарына қысқа жолмен шығуды қамтамасыз етеді. 1. Парсы шығанағының елдері Парсы шығанағы жағалауын- дағы елдерге келесілер жатады: Оман, БАӘ, Сауд Арабиясы, Қатар, Бахрейн, Кувейт, Ирак және Иран. Осы нысқау материалдары шеңберінде Иран және БАӘ тасымалдау инфрақұрылымын қараймыз. Бұл елдер қазақстан экспортшыларына тамаша
мүмкіндіктер береді. Әсіресе электр
энергиясы, атом
энергетикасы және
балама энергетикасы, сонымен қатар металлургия, құрылыс және ауыл шаруашылығы бойынша көп мүмкіндіктер бар. Иран Иран дамыған көліктік инфрақұрылымға ие. Автокөлік жолдарының жалпы ұзақтығы 178 мың км құрайды, соның ішінде 2/3 – қатты жабынмен. Темір жол ұзақтығы - шамамен 9 мың км. Иранда ПАРСЫ ШЫҒАНАҒЫ ЕЛДЕРІНІҢ (ИРАН, БАӘ), МОҢҒОЛИЯНЫҢ, АУҒАНСТАННЫҢ САУДАЛЫҚ-КӨЛІКТІК ЖЕЛІЛЕРІ 21
темір жол қатынастары қалыптасқан. Ирандағы темір жол сағасының ені – 1435 мм. Иранда теңіз тасымалдары дамыған. Парсы шығанағының жағалауындағы ең ірі порт – Бендер-Аббас, Каспий теңізінің жағалауында – Энзели. Бендер-Аббас порты. Қазіргі уақытта Бендер-Аббас порты импорттың елеулі бөлігі үшін ірі жеткізу бекеті болып табылады. Портта жалпы ұзақтығы 1,1 км және тереңдігі 9,5-10,5 м болатын 8 айлақ бар. Портқа әр түрлі теңіз жүктері – азық-түлік және химиялық тыңайтқыштар енгізіледі; хром кені және жемістер шығарылады. Бендер-Аббас әскери-теңіз базасының орналасуы онда шоғырланған күштерге Ормуз бұғазы арқылы өтетін коммуникацияларды бақылауға мүмкіндік береді.
жол желісіне қол жетімділігі бар, Иранның солтүстігіндегі ең ірі теңіз порты болып табылады. Сонымен қатар, «Амирабад» портынан тікелей жақындықта әуежай, электрлік станция, ірі өнеркәсіптік кәсіпорындар және мұнай терминалы орналасқан, бұл порттың маңызды артықшылықтарына жатқызылады. Амирабад порты келесі айлақтарға ие: • 1 айлақ – астық жөнелту, ұзындығы – 100 м, тереңдігі – 6 м, шөгуі – 4.8 м; • 2 айлақ – РО-РО типті салдар үшін (жүк автокөліктермен өздігінен кіру-шығу), ұзындығы 188 м, тереңдігі - 6 м, шөгуі - 4.8 м;
• 3-6 айлақтар – ұзындығы 650 м, тереңдігі – 6 м, шөгуі – 4.8 м, көп мақсатты; • 7 айлақ – ұзындығы 220 м, тереңдігі – 6 м, шөгуі – 4.8 м – көп мақсатты; • 8-9 айлақтар – ұзындығы 360 м, тереңдігі – 6 м, шөгуі – 4.8 м; • РО типті сал айлағы – темір жол көлігіне арналған РО (маневрлік тепловоздар көмегімен вагондарды жүктеу- шығару), ұзындығы - 300 м; • Қоймалар – астық қоймасы – 78 000 тонна, сауыттар саны – 20; • Жабық қойма – 5 гектар; • Ашық қойма – 250 гектар.
|