Молодой учёный

48

«Молодой учёный»  .  № 7.2 (87.2)   .  Апрель, 2015  г.

Педагогика

11-сынып бойынша

Мұнайды өңдеу.

Күкірт және азот оксидтері түзіледі 

(жергілікті жер материалын қолдану) 

Дәстүрлі емес пано-

рамалық сабақ

Түзілген қалдықтарды залал-

сыздандыру

Коксохимия өндірісі.

Күкірт, көміртегі және азот оксидтері 

түзіледі.

Дәстүрлі емес кон-

ференция сабағы

Ластанудан сақтау шаралары.

Метанолдың өнер-

кәсіптік синтезі.

Күкірт, көміртегі және азот оксидтері 

түзіледі.

Дәстүрлі емес кон-

ференция сабағы

Табиғатты және адамзатты 

қорғаудағы әлеуметтік эконо-

микалық аспекті

Синтетикалық жуғыш 

заттар өнеркәсібі.

Биологиялық толық ыдырамай, тір-

шілікке қауіп төндіреді.

Дәстүрлі емес про-

блемалық сабақ

Табиғатты қорғау және адам 

денсаулығы.

Химиялық талшықтар 

өндірісі.

Органикалық молекулалар адам ау-

руына қарсы.

Дәстүрлі емес пано-

рамалық сабақ

Табиғатты қорғаудың саяси 

әлеуметтік және ластанудан 

сақтау шаралары.

Соңғы жылдары мектепте химиялық өндірісті оқыту 

біраз қысқартуға ұшырады. Бірақ, 12 жылдық оқытуға 

көшу кезінде жағдай өзгеруі мүмкін. Химиялық өндірісті 

оқытудың мақсаты — оқушыға ғылымның қол жеткен та-

быстарының халық шаруашылығында пайдаланылуы, өн-

діріспен прогрестің қозғаушы күші ретінде рөлін көрсету. 

Химиялық өндірісті оқыту химияның экологиялық жағын 

ашып, химиялық өндірісті сауатты ұйымдастыру арқылы 

экологияны сауықтыруға болатындығы жайлы тәрбие 

беруге мүмкіндіктер ашады. Химиялық өндірісті оқыту 

кезінде пәнаралық және пәншілік байланыстар, әсіресе 

химияның физикамен (аппараттармен танысу кезінде), 

биологиямен (ауыл шаруашылығын химизациялау), сызу, 

математика және соның ішіндегі негізгі саланың бірі 

болып табылатын, қазіргі кездегі көкейтесті мәселенің ал-

дынғы қатарында тұрған экология пәндерімен байланы-

старын жүзеге асырған жөн.

Әдебиет:

1.  Каримов А. //Экологияландырылған практикум. «Химия мектепте» журналы № 4, 2004ж, 9-11б.

2.  Нұрахметов Н., Ысқақова Г. Химиялық — экологиялық берудің негізгі аспектілері. //Химия мектепте журналы 

№ 1, 2004ж, 25–29 б.

3.  Сакарьянова Қ., Шакирова А. Органикалық химияны оқыту барысында экологиялық мәселелерді қамту жол-

дары. // Химия мектепте журналы № 5, 2004ж, 49–53 б.

The effectiveness of extracurricular works in language learning in schools

Қадырова Гүлнұр Мақсатханқызы

1

, магистр, аға оқытушы; 

Егізбайқызы Гүлзат2, тәрбиешінің көмекшісі; 

Калдыбаева Райхан Тургыновна

1

, магистр, аға оқытушы

1

«Болашақ» университеті (Қызылорда қаласы, Қазақстан) 

2

Назарбаев зияткерлік мектебі (Қызылорда қаласы, Қазақстан)

I

n teaching a foreign language the learners are not ex-

pected to know not only the language, but also the culture 

of the nation which language he or she is learning. In order 

to gain this aim, we suggest that teachers should carry out 

the extra — curricular works. Teachers are expected to build 

the relationship between culture and language and to ex-

plore effective ways to bring a cross — cultural element into 

the classroom: pupils are to be aware of the following: a way 

of life; a system of beliefs; a shared history or set of experi-

ences. A culture may be synonymous with a religion, though 

followers of Christianity or Judaism or Islam. They may also 

come from different cultures. Language itself is defined by 

culture. We cannot be competent in the language if we do not 

understand the culture that has shaped and informed it. We 

cannot learn a foreign language if we do not have an aware-

ness of that culture. Learners should be aware of the culture 

of a nation, and then they are expected to master the lan-

guage [1, 439-477].

Extra — curricular work in foreign languages becomes 

more and more popular. This work is carried out both in town 

and village schools. Various books and articles on the subject 

recently published are a proof of the popularity of this work 

among foreign language teachers and its importance in at-

taining the aims and objectives set by the syllabus. However 

there are many schools where teachers either do not carry 

out extra — curricular work of this kind is not obligatory; it 

49

“Young Scientist”  .  #7.2 (87.2)  .  April 2015

Education

is just additional, therefore they may do it only if time per-

mits. These teachers do not realize that their success in for-

eign language teaching depends to a great extent on what in-

terest they can evoke in their pupils.

Cooperative learning groups are typically made up of stu-

dents or pupils with heterogeneous backgrounds and abil-

ities. By working together to succeed in groups, they learn 

to appreciate differences in skills, aptitudes, learning styles, 

personalities, goals, and interest. Cooperative learning also 

helps learners to reach higher academic achievement levels.

The best way to avoid interpersonal problems, whether in 

pairs or small groups, is to structure the cooperative learning 

activities so that the content is challenging and the pace 

is appropriate. Avoid monotony by planning a balance of 

whole — class, pair, small group, and individual activities.

When you feel comfortable with your students, you are 

ready to experiment. This confidence may surface the first 

day, or it may take a few months. Variables include your 

own style, the school culture and the attitudes in your class-

room [2, 933-958].

In caring out extra — curricular work various forms 

should be used to that the majority of the class is able to take 

part in it. The following forms of extra — curricular work are 

used at schools: individual, group and mass work.

Individual working in teams develop a greater under-

standing of the variety of approaches that can be used to ac-

complish any given task. This understanding of diversity is an 

advantage that has social significance beyond the classroom.

Group work includes: 1. 'hobby' groups that work system-

atically; they are: play and game sections (schools theatre), 

chorus sections, conversation section, reading and transla-

tion hobby groups, drama section, literature and art sections, 

football, basketball sections. 2. Groups for temporary activi-

ties, namely to make up an album, to make a display –stand 

or a bookstand with English books and booklets, to illustrate 

a story read, to organize a school library, etc.

Mass work includes: the organization and holding TOEFL 

section in the foreign language; talks in that language, plea-

sure parties, conference, Olympiads and excursions to films 

in a foreign language with following discussion: dramatiza-

tion of the stories; holding of guessing games; issuing wall — 

newspapers; making up school display — stands, making 

posters, etc. When the entire class is actively engaged in 

mass work, everyone is communicating. And mass work is 

easy to initiate. Without a great deal of organization, you can 

simply ask two learners to help each other with an exercise or 

assignment. As they discuss their answers, students working 

as partners have immediate opportunities to give and re-

ceive feedback. For those who are uncomfortable speaking 

in front of a group or the entire class, mass work offers the 

lowest stress of all — each student is facing an audience of 

one. One of the most entertaining types — of mass work that 

wins more and more popularity among pupils is 

club work. 

The foreign language club gives an opportunity to have nat-

ural situations for communication, in the foreign language. 

The work of the club may contribute to international friend-

ship among young people, as one of the main activities of 

the members of the club is establishing contacts with foreign 

friends, mainly through correspondence. Sometimes guests 

from foreign countries may be invited to view performances 

of the club, in which case direct association with foreigners 

is established. Club work is varied in form and content. Pu-

pils will resent pair work if they are forced to work with the 

same partner all the time, especially if a personality clash ex-

ists. Be conscious of the good friends who are entertaining 

themselves with a little mischief. Partners who aren't partic-

ipating need to see that you are holding them accountable 

through your grading system. And dominant overachievers 

can be helpful at times but they can also intimidate lower 

achievers [3, 20-24].

Extra –curricular work is voluntary. However, for those 

who wish to take part in this work it becomes obligatory. 

Since through extra — curricular work the teacher can raise 

the level of the pupils' command of the language in general, 

it is bad practice to draw only the best, bright pupils into 

the work, as some of the methodologists and teachers rec-

ommend. No marks are given to the participants for non — 

class activities, although the teacher keeps a careful record of 

the work done by each of them. The results of extra — curric-

ular work done can be evaluated when the school holds con-

tests, assemblies, reviews of wall — newspapers, amateur 

art reviews, pleasure parties, etc., in the foreign language.

Since extra –curricular work is voluntary and based upon 

pupils' activity, initiative and creativeness. Pupils should 

render help to the teacher to carry out this work.

The teacher recommends various kinds of non — class 

activities to his pupils, selects the material and elaborates 

methods and techniques as to how this or that work should 

be carried out. Teachers choose participant in accordance 

with their aptitude and keep a record of the work done. Extra 

–curricular work may be closely connected with the work of 

the school.

It is quite obvious the teacher may success in promoting 

greater interest for studying the language provided his works 

skillfully in class, explaining new material in a clear and com-

prehensive way, using various methods and devices to make 

his pupils active; and interested in the work done, applying 

audio — visual aids, preparing exercises which give the pu-

pils satisfaction of a job well done, making them feel their 

own progress in the target language after energy lesson.

All the educationists and educators have realized the im-

portance of extracurricular activities in academic life. These 

activities keep students refreshed both physically and men-

tally.

Extracurricular activities work as stress buster. To be fully 

involved in the studies can make students feel fatigue. Aca-

demic curriculum seems to be very vast these days, so it be-

comes really necessary to give some refreshing treatments 

to students. Such activities keep students happy and being 

happy itself means keeping depressions and stress at bay. It 

increase concentration power of the students enhances their 

academic performance.

50

«Молодой учёный»  .  № 7.2 (87.2)   .  Апрель, 2015  г.

Педагогика

While learning in schools or colleges most of the time of 

the students passes while sitting. But the age of students re-

quires more physical activities. Absence of adequate phys-

ical activities can lead to a lot of health disorders. Obesity 

is one of the worst outcomes of it. Involving in such activ-

ities improves digestion which ensures good functioning of 

almost all the body parts by supplying proper nutrients to all 

the body parts.

Students can learn time management with help of these ac-

tivities. Adjusting study and extracurricular activities can make 

students wiser in managing their time. They also learn mul-

titasking through it. The team spirit in the students also en-

hances with these activities. Most extracurricular activities in-

volve teamwork. Thus the students learn how to work in a team.

These activities can help students to find out their inter-

ests. When they get opportunity to choose from a number of 

extracurricular activities, they come to assess which activity 

are they most interested and comfortable are. Teachers and 

parents can also help students in finding out their interests 

and skills. Such skills can also make them make some good 

money in later life. For example if a student selects music 

as extracurricular, he can choose to teach music on part 

time basis along with his regular employment in future [4, 

332– 346].

Moreover the students can develop some very useful skills 

like communication skills, leadership skills, bargaining skills 

and so forth. These skills help students throughout their 

lives in leading a successful life. One more thing that stu-

dents learn from extracurricular activities is to socialize well 

among people. While performing such activities the students 

interact with a lot of people which makes them more efficient 

in socializing.

References:

1.  J. George, «Creativity in Organizations,» in Academy of Management Annals, vol. 1, J. Walsh and A. Brief, Eds. 

Routledge Taylor & Francis Group, 2007.

2.  C. Shalley, J. Zhou, and G. R. Oldham, «The Effects of Personal and Contextual Characteristics on Creativity: Where 

Should We Go from Here?» Journal of Management, vol. 36, no. 6, 2004.

3.  H. Fenci and K. Scheel, «Engaging Students: An Examination of the Effects of Teaching Strategies on Self Efficacy 

and Course Climate in a Nonmajors Physics Course,» Journal of College Science Teaching, vol. 35, no. 1, 2005.

4.  Sorge, C., Newsom, H., & Hagerty, J. (2000, August). Fun is not enough: Attitudes of Hispanic middle school 

students toward science and scientists. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 11 (3).

Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін пайдаланудың тиімділігі

Кулмырзаева Ақерке Хасенқызы, мұғалім

№ 264 мектеп-лицей (Қызылорда қаласы, Қазақстан)

«Ересек адамдардың ісі, жұмысы, қызметі сияқты ойын 

да бала өмірінде маңызды болып саналады. Бала ойында 

қандай болса, өскенде жұмыста да сондай адам болады».

А. С. Макаренко

О

йын дегеніміз — жас ерекшеліктеріне қарамайтын, 

адамның көңіл-күйін көтеретін, ойландыратын 

үрдіс. Ойын — төзімділікті, алғырттықты, тапқырлықты, 

ұқыптылықты, ізденімпаздықты, іскерлікті, дүниетаным 

өрісінің көлемділігінің, көп білуді, сондай-ақ, басқа 

да толып жатқан сапалылық қасиеттердің қалыптастыруға 

үлкен мүмкіндігі бар педагогикалық тиімді әдістердің бірі.

Ағылшын тілі — қазақ елін әлемге танытатын, әлемдік 

деңгейге шығаратын тіл. Сол себепті ағылшын тілін үйре-

нудің маңызы зор. Ағылшын тілін оқытуда ойын түрлерін 

қолдану оқушының тілді үйренуге деген ынтасын артты-

рады. Ағылшын тілін үйрету кезінде ойын элементтерін 

пайдалану оқушының шет тіліне деген қызығушылығын 

арттырып, жаңа тақырыпты жақсы түсінуге әсер етеді. 

Ойын арқылы балалар ағылшын тілінде жеңіл қарым-қа-

тынас жасай алады және ойын кезінде оқушылар шар-

шағандығын сезбей, әсерлене, қызыға отырып ағылшын 

тілін тез үйренеді.

Егерде мұғалім ойынды тек балалардың көңілін көтеру, 

демалдыру үшін ойнатса, онда пайда болмайды. Ойын 

белгілі бір білім беруді мақсат етіп ойналған кезде ғана 

нәтижелі болады.

Ойындар баланың тапқырлығын, байқағыштығын, зей-

інділігін арттырумен қатар, ерік сезім түрлерін де дамы-

тады. Ойын түрлері көп. Соның ішінде бастауыш және орта 

буын сыныптарда пайдаланаты: ойын-сабақ, ойын жат-

тығу, сергіту ойындар, дидактикалық мақсаттағы ойындар, 

сөздік ойындар, логикалық ойындар және тағы басқа.

Психологиялық тұрғыдан алып қарағанда бастауыш 

және орта буында оқушылар белсенді және өте қозғал-

51

“Young Scientist”  .  #7.2 (87.2)  .  April 2015

Education

малы болып келеді. Бұл жастағы балалар өздерін еркін 

ұстап, сабаққа аса қызығумен қатысады, өзінің айна-

ласындағы нәрсені көріп, соны бейнелеуді ұнатады. 

Оқушының қызығушылығын арттыру мақсатында мұғалім 

ойынға қатысушының өзіндік сөз ырғағын бейнелеп көр-

сетіп, тапсырманы дұрыс құра білуі керек. Тақырыптық 

«рөлдік ойындар» оқушылардың сөйлеу дағдысының қа-

лыптасуын дамытады.

Ойын — оқушылармен дидактикалық қарым-қатынас 

жасаудың әмбебап нысаны. Ол білім берудің ең көне ны-

саны болып табылады, өйткені қатысушылардың жасына 

шектеу қойылмайды, ойыншыларға өздерін оқу үрдісінің 

субьектілері ретінде сезінуге мүмкіндік береді.

Мұғалім ағылшын тілінің әр сабағында ойын әдістерін 

пайдалануы тиіс. Төменгі сынып оқушыларының жасы 

мен психологиясының ерекшеліктерін ескере отырып, бұл 

тәсілдер ең тиімді болып табылады.

Ағылшын тілін үйренудің бастапқы кезеңінде оқу ой-

ындарының тілдік (фонетикалық, лексикалық, грамма-

тикалық), рөлдік және динамикалық түрлерін араластыра 

пайдаланған жөн. Тілдік ойындар дыбыстау дағдысын, 

лексикалық және грамматикалық дағдыларды қалыпта-

стыруға, тілдік құбылыстарды пайдалануға жаттықтыруға 

бағытталған. Фонетикалық ойындар:

 

— фонематикалық есту қабілетін дамытуға арналған 

ойындар мен жаттығуларға (ағылшын тілінің дыбыстарын 

дұрыс қабылдау үшін қажетті);

 

— дыбыстау (оқушылар үшін фонетиканың ең маңызды 

әрі күрделі бөлімдерінің бірі);

 

— дұрыс интонациялау дағдысын қалыптастыруға ар-

налған ойын тәсілдері

Ойын қызметі оқушылардың сабақтағы жұмысын түр-

лендірумен қатар жұмыс нысандарын, әдіс-тәсілдерін са-

ралауға мүмкіндік береді.

Коммуникативтілік қағидасы арнайы берілген тілдік 

құралдар — белсенді лексика мен белсенді граммати-

калық материал арқылы коммуникативтік міндеттерді ше-

шуге бағытталған күнделікті жағдайларда рөлдік ойын-

дарды пайдалану арқылы іске асырылады.

Ойынның сабақ барысындағы басты мақсаты — білім 

беруді ойынмен ұштастыру. Баланың ойынға белсенді 

түрде қатысуы оның ұжымдағы басқа да әрекеттерін ай-

қындайды. Ойын бір қарағанда қарапайым құбылыс 

не әрекет сияқты болғанымен, ол ұжымдық әрекет. Ойын 

арқылы оқушының:

 

— қисынды ой-қабілеті дамиды;

 

— өздігінен жұмыс істеуге үйренеді;

 

— сөздік қоры баийды, тілі дамиды;

 

— зейіні қалыптасады;

 

— байқампаздығы артады;

 

— өзара сыйластыққа үйретеді;

 

— ойынның ережесін бұзбауға, тәртіптілікке баулиды;

 

— бір-біріне деген оқушы сенімділігі артады;

 

— сабаққа қызығушылығы артады.

Сабақ барысында оқушының зейінін сабаққа аудару, 

ауызша сөйлей алу және жазу дағдысын қалыптастыру, 

пәнге деген қызығушылығымен өз бетінше жұмыс жасай 

алу қабілетін дамытуда дидактикалық ойындардың үлесі 

зор. Мәтінді мазмұндауға үйрету, жоспар құруға, бел-

гілі бір суретке қарап тақырып қоя білуге, сол суретке 

қарап сөйлем құрауға, мұғалімнің көмегімен өздерінің ой-

ларын, қызықты іс-әрекеттерін әңгімелеуге үйрету ди-

дактикалық ойындарды ойнау барысында қалыптасады. 

Балалар білімді ойын арқылы қабылдап үйренеді. Сон-

дықтан сабақтағы ойын оқушы білімін тыңдап, ой-өрісін 

кеңейте алады, білім алудағы қызығушылығын артады. 

Ойын арқылы бала көптеген мәліметтер алады, психо-

логиялық ерекшеліктерін қалыптастырады. Баланың жас 

ерекшеліктеріне, сабақтың мақсатына сай ұйымдасты-

рылған ойындардың берері мол.

Ағылшын тілі сабағында әрбір оқушының сабаққа 

белсенді қатысуының, ауызекі сөйлеуге құлшынды-

ратын, ағылшын тілін оқып үйренуге талпынысы мен қы-

зығушылығын арттыратын әдіс-тәсілдер түрі ерекше орын 

алады. Бұл міндеттерді сабақта оқытудың ойын әдістерінің 

көмегімен шешуге болады. Алайда, ойын әрекетін қандай 

мақсатта қолдануға болады? Қандай деңгейде? Сабақтың 

қай кезеңінде? Қай кезде жақсы нәтиже береді? деген 

сұрақтар әрбір мұғалімді толғандыратыны сөзсіз.

Ойынды мынадай мақсаттар қойып пайдалану керек: 

алфавитті және лексиканы меңгерту, қарым-қатынас 

жасай алуға үйрету, тілдік материалдарды есте сақтау, 

белгілі бір тілдік білімді дамыту, қажетті психикалық қы-

зметтер мен қабілеттілікті дамыту, білім беру. Сондай-ақ, 

ойын арқылы қызықсыз тақырыптарды жеңіл, оңай мең-

гертуге болады.

Ағылшын тілінде жұмбақтар, сөзжұмбақтар, лото, 

лингвистикалық ойындар, бөлмедегі жиһаздарды орнына 

қою, дүкендерді аралау, телефонмен сөйлесу, т. б. түрінде 

де ойналады.

Ойынның түрлері: лексикалық, орфографиялық, ди-

дактикалық және грамматикалық, рөлдік болып табы-

лады. Сонымен қатар, ағылшын тілінде сөйлеуге және 

жазуға үйрететін арнайы ойындар да болады.

Ойынды сабақтың әр кезеңінде пайдалануға болады. 

Мысалы, ұйымдастыру бөлімі кезінде фонетикалық риф-

мовка алуға болады. Жарыс түрінде өткізсеңіз (Кім өлеңді 

бірінші жаттайды?), оқушылар өлеңді жарыса отырып 

қалай жаттап алғандарын байқамай қалады.

Ағылшын тілі сабағында қолданылатын ойындар:

«Let's draw a Rainbow!» ойыны.

Мақсаты: түстерді үйрету.

Ойынға қажет құралдар: түрлі –түсті қарандаштар, 

кемпірқосақ салынған сурет.

Ойын  барысы:  біріншіден  мұғалім  кемпірқосақ  са-

лынған  суретті  тақтаға  іледі.  Оқушылар 7 түрлі  қаран-

дашты партаның үстіне қояды.

Мұғалім: This is a rainbow. I can see red colour (суретті 

көрсетеді,  балалар  сол  түсті  қарындашты  көтереді), or-

ange colour, yellow colour, green colour, blue colour, dark 

blue colour, violet colour. The rainbow is colourful. It's beau-

tiful. Let's draw a rainbow!

жүктеу/скачать 1,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: