В.Г.Белинский. ПСС Т. IX. М. 1955.ту5б-бет

Эдеби сын тарихы
99
шолганда, ондагы Heri3ri туындыларды сез ете отырып, ез тужырымдарын айтады. 1лияс 
эдебиепм
1
здщ ец кальщкы саласы деп сынды атады.
Курылтайда поэзия туралы С.Муканов, драматургия жайлы М.Эуезов пен О.Беков, сын 
турасында ЕКабылов косымша баяндамалар жасады. С.Мукановтыц поэзия жайлы айткан 
пшрлер! аукымдылыгымен кезге туседь С.Сейфупиннщ, С.Торайгыровтьщ, Б.Майлиннщ шы- 
гармашылыктарына кед токталып, олардьщ эдебиет
1
м
1
зде алатын орындарын аныктайды. 
Шыгармаларындагы букарашылдык, халыктьщ багыттарды ко рсетт, партиялык, принцип 
тургысынан багалар бередь С.Муканов Сэкеннщ кеп сыналып журген «Советстан», «Кызыл 
ат» поэмаларына да токталган. «Советстан» iypi казак поэзиясында жацадан тур ашты. «Кы­
зыл ат» поэмасы такырыбыныц мацыздылыгы аталган. Мал шаруашылыгын еркендету жу- 
мысьшда ж
1
бершген кемшшктерд! дурыс, батыл ашып керсеткен «кунбе-кунд
1
к м
1
ндепмгзге 
жауап бере алатын поэманыц 
6
ipi» деп багалады. Сэкеннщ казак поэзиясында мектеб1 бар 
дей келш, орыс поэзиясында Маяковский кандай орын алса, казак поэзиясында Сэкен де 
сондай орын алады», «казакта пролетариат поэзиясыныц туцгыш акыны Сэкен» деп, акын 
шыгармашылыгын аса жогары багалады139.
«Поэзиямызда курдел1 орын альш жаткан жазушыньщ 
6
ipi Бешмбет Майлиннщ ауыл тур- 
мысын жырлаудагы шеберлйч, тш н щ баршага т у с ш к п екеш ерекше аталады. Сол кезде оган 
тагылып келген терец акын емес, «тшдер
1
ете жабайы» деген сиякты турпайы сындарды ка­
тал мшейдь «Майлыулы Бешмбеттщ ез алдына езгеше стшн бар, ол сездщ жазба турше 
сулулыгын кеп коймайды. Оныц т ш тус1нуге жецш, кара шаруаныц т ш » дедь Бешмбетп 
пролетариат акыны дей келш, пролетариаттык салт-санага жататын шыгарманы б!з такы- 
рыбынан емес, мазмунынан айьфамыз, жазушынын кай такьфьптга жазьш отьфгандыгы. Гэп 
сол такырыпты дэу1р1м!зге лайыкты шыгарма етш шыгарганда» деген nk ip бшд1рд1. С.Муканов 
«КедейдЬ> эцпмелей отырып, С.Торайгыровтыц шыгармасындагы букарашылдьщ, агартушы- 
лык сипаттарды ашады. ЕЖансупровт1 «казак кецес поэзиясыныц кернекп акыныныц 
6
ipi» 
деп багалады. Акынныц жепспктерш, 
9
cipece т а байлыгын атап етедь
Сэбит те баяндамасында сынга токталып кеткен. Марксшш сын ерютей алмай келд1 деп, 
оган дэлел ретшде Е.Тогжанов пен М.П.Баталовтыц сын макалаларын тшге тиек етедь Баян- 
дамашы eKi автордыц сыншылдык кызметше де катты мшдер таккан. С.Муканов Еаббастыц 
эдебиет сынында ж
1
берген кейб
1
р теориялык кателктерш дурыс сынай келш, оньщ казак эдеби 
сынын еркендету жолындагы букш кызметш жокка шыгаргандай болады. «Тогжановшылдьщ» 
деген термин колданады. Tinri, Е.Тогжановты кецестк курылыска карсы адам етш керсетуге 
дешн барган. М.П.Баталовтыц казак тш н бшмей, сол себепп казак жазушьшарьшыц шыгар- 
маларын окымай, б1реулердщ айтуымен сын жазатындыгы орынды сыналады. Оныц «Казак 
фольклоры» атты итабын факпш жощн бшмей, зерттемей жазьшган деп катты мшеген.
М.Эуезовтщ, О.Бековтщ косымша баяндамаларында драматургия, театр саласыныц нак- 
тьшы жагдайлары сез болады. М.Эуезов драматургия жайлы терец ойлар айтты. Ол б1рнеше 
пьесаларды талдай отарып, драматургиялык ш еберлк жайлы парасатты пш рлер бщщредь 
0
уезовт{н 30-шы жылдардагы сыншылдык кызметш айтканда оныц осы кезде драматургия, 
театр саласында кеп макалалар жазганы, бул ретге теориялык жагынан 
6
epiK непзделген 
бш мд
1
, толымды ойлар айтканы есте болган ж ен140.
1лияс Кабылов «Маркс-Ленин эдеби сыныньщ сабакты мэселелерт деген баяндамасында 
казак эдеби сыныньщ алдында турган мэселелерд1 эцпмелейгц. Keft
6
ip шыгармалар айнала- 
сында айтьшган сындар тещрепнде 
niK ip 
бщйредь Баяндамашы «Кызыл ат» поэмасына бага 
бередь Керкем туындыныц мшдетп турде керкемдк сапаларга ие болуы кажет екендМн айта 
келш, кептеген шыгармаларда ушьфайтын сипатты кемшшктерге токталган. «Б1здщ керкем 
ce
3
iMi
3
fli кесем сезден (публицистикадан) кейде айьфуга болмайды
141
деп, непзп 
6
ip кемшшкп 
керсетеда. Кургак, фотографияльщ суретгеуцен арылуцьщ кажеттшп ескертшген. Суреткерлер- 
д
1
шыгармашылык жолда кеп 
1
зденуге, эдебиет теориясын терец окып уйренуге шакырады. 
Жазушыларымызга кеп эсерш типзш журген терт 

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: