Сөз ішінде, яғни түбір мен қосымшаның жігінде
немесе біріккен сөз, қос
сөз және сөз тіркестерінің аралығында
алдыңғы дыбыс соңғы дыбысқа
ықпалын тигізіп, өзінен соң, жасалуы жағынан өзіне ұқсас дауыссыз
дыбыстардың келуін талап етеді. Мысалы:
тас
деген сөзге көптік жалғаулары
-лар
немесе
–дар
емес, тек
-тар
түрінде ғана жалғана алады.
Ер
сөзіне
көптік
жалғау
-тер, -дер
емес,
-лер
түрінде жалғанады. Сол сияқты,
жол
сөзіне
жатыс жалғау қосымшасы
–та
емес
-да
болып жалғанады.
Түбір сөз бен қосымшаның жігіндегі, сөз аралығындағы алғашқы дау-
ыссыз дыбыстың кейінгі дауыссыз дыбысқа тигізетін әсерін і л г е р і н д і
ы қ п а л дейді.
Сөздің ішінде (түбір мен қосымшаның жігінде), сөз тіркестерінің
аралығында және біріккен сөз бен қос сөздердің сыңарларының аралығында
келетін алғашқы дыбыстың кейінгі дыбысқа
тигізетін ықпалынан туатын
дыбыстық өзгерістердің жазуда
ескерілетін де, ескерілмейтін де түрлері
болады.
1. І л г е р і н д і ы қ п а л д ы ң ж а з у д а (о р ф о г р а ф и я д а)
е с к е р і л е т і н т ү р і:
а) сөздің соңғы дыбысы ұяң не үнді дауыссыз дыбыс болса, оған
жалғанатын қосымшаның басқы дауыссыз дыбысы да не ұяң, не үнді дыбыс
болады. Мысалы:
ма
Достарыңызбен бөлісу: