Методические рекомендации по обобщению передового педагогического опыта в республике казахстан

84 
6-Қосымша 
Педагогтердің ӛз педагогикалық тәжірибесін жинақтауға және таратуға 
психологиялық дайындығы бойынша ҧсыныстар
Е.Н.Осипова, Т.Б.Миллер 
Педагогтың кәсіби қызметінің маңызды кезеңі-ӛз педагогикалық 
тәжірибесін таратуға және жинақтауға дайындық болып табылады. Бұл ӛте 
күрделі процесс. Барлығы педагог ӛзінің кәсіби қабілетін қалай бағалай 
алатынына байланысты. Ӛзін-ӛзі бағалау педагогтың ӛз қызметі аясында 
бейімделуіне ықпал етеді, ӛз жұмысынан қанағаттанушылықты сезінуге 
мүмкіндік береді, егер оның нәтижесі кӛңілсіздіктерге әкелуі мүмкін болса, 
оның ӛз қызметіне түзетулер енгізуге кӛзқарасын кӛрсетеді. Бірақ бұл тек ӛз 
мүмкіндіктері мен қабілеттеріне қатысты нақты кӛзқарасты дамытуға 
мүмкіндік беретін педагогтің ӛзін-ӛзі шынайы (барабар) бағалауда ғана мүмкін. 
Ӛзін-ӛзі барабар бағалау педагогке негізгі талаптар мен кезеңдерге сәйкес ӛз 
кәсібилігін тарату процесін жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Әдетте, мұндай 
ӛзін-ӛзі бағалау кезінде педагогикалық тәжірибені жалпылау мен таратудың 
барлық кезеңдері кӛңілсіз, кӛңілсіз ӛтеді. Педагогикалық тәжірибені жалпылау 
және тарату педагогтың қабілетін кӛрсетеді. Жеке педагогикалық қабілеттерге 
жатады: 
- ӛз тәжірибесін басқа мұғалімдерге беру және олардың мысалдарында 
оқу қабілеті; 
- ӛзін-ӛзі оқыту, ӛзін-ӛзі жетілдіру, ӛзін-ӛзі дамыту, ӛзін-ӛзі тану және 
ӛзін-ӛзі дамыту қабілеті; 
- адамға сенімділік ұялату, оны тыныштандыру, ӛзін-ӛзі жетілдіруге 
ынталандыру қабілеті; 
- қарым-қатынастың қажетті стилін табу қабілеті; 
- тәрбиеленушілер мен әріптестер тарапынан сыйластық туғызу, олардың 
тарапынан формалды емес мойындауды пайдалану қабілеті. 
Бірақ кейде педагогикалық тәжірибені жалпылау және тарату процесіне 
педагогтарда жоғары немесе керісінше ӛзін-ӛзі бағалаудың тӛмен болуы оң 
әсер етпейді. Олар ӛз жетістіктерін нақты бағалауға мүмкіндік бермейді. Кейбір 
педагогтар олардың тәжірибесі ең лайықты деп санайды және ерекше назар 
аударуды талап етеді, бұл ретте дәлелді база жоқ, ал егер бар болса, 
айтарлықтай емес, басқалары бай жұмыс тәжірибесі, жоғары нәтижелері мен 
жетістіктері бар, мұны жеткілікті емес немесе барлық жұмыстың теріс 
нәтижесін алдын ала бағдарламалайды деп санайды. Педагогтың ӛзін-ӛзі 
бағалаудың қандай түрін дербес анықтауға бола ма? Қандай ӛзін-ӛзі бағалау 
қалыптасқанын қалай анықтауға болады? Ол үшін сізге ӛзін-ӛзі бағалаудың әр 
түрінің ерекшеліктері туралы Білім кӛмектеседі. 
Жоғары ӛзін-ӛзі бағалау 
тӛмендетілген ӛзін-ӛзі бағалау
Тұлғалық 
қасиеттерге 
-бұл адамның ӛзі туралы 
бұрмаланған кӛрінісі, ол ӛзінің 
-бұл жоқ кемшіліктерді ӛзіне қосып алу 
немесе оларды тӛмендету жағына қайта 

85 
қатысты 
анықтама 
қадір-қасиетін негізсіз асыра 
бағалаумен және қандай да бір 
кемшіліктерді мойындамаумен 
сипатталады 
бағалау
Педагогикалық 
қызметке 
қатысты 
анықтама 
Ӛзінің педагогикалық 
мүмкіндіктері мен қабілеттерін 
арттыру 
Ӛзінің педагогикалық мүмкіндіктері 
мен қабілеттерін тӛмендету
Негізгі 
белгілері 
Ӛз шындығына шектен тыс 
сенімділік ("менің тәжірибем ең 
маңызды"). 
Ол үшін әріптестердің 
ұсыныстары мүмкін емес. 
Самокритиканың толық 
болмауы.
Сыни тұрғыдан сын кӛзбен, 
ренішпен, жиі агрессивті түрде 
қабылданады; 
Үнемі кӛшбасшы болуға 
ұмтылу, әріптестер арасында ең 
жақсы. 
Салауатты бәсекелестіктің 
толық болмауы. 
Ӛз әлсіздікті, біліксіздікті, 
сәтсіздікті тану ол үшін жай 
ғана мүмкін емес. 
Ӛз мүмкіндіктерін асыра 
бағалайды, оған тартпайтын 
істер үшін алынады. 
Барлығының үйрену және 
тәжірибемен беделді бӛлісу 
ниетінің болуы. 
Міндетті орындай алмағанын 
мойындауға жол бермеу, 
әрдайым басқа кінәліні да 
ақтайды. 
Әріптестердің сенімінің 
болмауы, олардың сізбен 
командада жұмыс істеуге 
ниеттенбеуі. 
Әріптестерінің тәжірибесі 
жақсара түсер алдында 
қорқыныш. Кейде бұл 
депрессияға әкелуі мүмкін. 
Ӛзінің педагогикалық қабілеттеріне 
сенімділік емес, сонымен қатар 
педагогикалық қызметке қатысты 
барлық әдістемелік ұсынымдарды 
орындау міндеттілігі.
Әріптестердің ұсыныстарын қабылдау, 
ӛз қызметін бағалаудың тӛмен деңгейі. 
Ӛз жұмысында оң жетістіктер кӛрмейді. 
Ӛзінің педагогикалық қызметінің 
ӛнімдеріне қатысты шектен тыс 
жағымсыз ӛзін-ӛзі бақылау. 
Ӛз қызметін үнемі сынға үйрену. Ӛз 
позицияларын қорғай алмау. 
Кӛшбасшылық қасиеттердің болмауы. 
Бәсекелестік ниетінің болмауы, ӛйткені 
олар үнемі соңғы болады деп санайды, 
ӛйткені толық емес кешен қалыптасты. 
Үнемі ӛзін әлсіз және сәтсіз деп 
таниды. 
Орындау тек аз ғана іс, ӛйткені олар кӛп 
нәрсеге қабілетті емес деп санайды. 
Кӛпшілік алдында сӛз сӛйлеуден, 
ауқымды іс-шараларға қатысудан қорқу. 
Әр түрлі жағдайларда тұрақты кінәсінің 
болуы. 
Ӛз істерінің маңыздылығын жете 
бағаламау. 
Әріптестермен педагогтың жұмысын 
қолдану, кейде материалдарды авторлық 
ретінде ұсыну. 
Кез келген себеп бойынша 
қорқыныштың болуы.
Егер сіз осындай қасиеттерді тап болсаңыз, онда сіз дайынсыз және ӛзіңіз 
бағалай білгіңіз келсе, жақсы нәтижелерге қол жеткізгіңіз келеді. Алайда, алдымен 
мұндай ӛзін-ӛзі бағалау қалай бұрыннан және қандай себептермен қалыптасқанын 
анықтау қажет. Егер "бала кезінен тууда" проблемалар кӛп күш жұмсауға тура 
келеді, ал ӛз-ӛзіне деген қарым-қатынасын ӛзгертуге және ӛзінің педагогикалық 
қызметінің нәтижелеріне оң нәтиже алуға кӛмектесуге тура келеді. 

86 

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: