Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы
жүктеу/скачать 5,54 Mb. Pdf көрінісі
|
810-002-002к-19 КазЛитра 10 каз УЧЕБНИК ЕМН
| АР
МА Н - ПВ ба сп ас ы 33 МасғұттыңҚыдырғакезігуі Абай дың «Мас ғұт» поэма сын да сөз бол ған екі түр лі сю жет әр түр лі шы ғар- ма лар да осы лай ша ба ян дал ған. Ал Абай бұ лар ды Шы ғыс аңыз да ры на қа рай бей ім деп, өзін ше пай да ла нып, тың ту ын ды құ рас тыр ған. М.Әуе зов «Абай Құ нан ба ев» ат ты мо ног ра фия лық зерт теу ең бе гі нің «Абай поэма ла ры» ат ты та ра уын да «Мас ғұт» та қы ры бын Шы ғыс ха лық та ры ның аңы зы нан алын ған- ды ғын поэма да ғы «оның тір ші лік ет кен ша һа ры – Бағ дат, за ма ны – Һа рун Ра шид ха лиф тің тұ сы» де ген де рек тер ге қа рап ша ма лай ды. Бі рақ М.Әуе зов мұн да Мас ғұт тың идея сы шы ғы с аңы зы ның идея сы емес екен ді гін ай та ке ліп, оған «...ес кі Бағ дат то нын ки дір ген ше, өз тұ сын да ғы қа зақ тың өзін дік тір ші- лі гі нен алып, сю жет ті сол бол мыс тан құ рас ты рып қию лас тыр са, шы ғар ма ның бас ты идеяла ры оқу шы ла ры на ора ғы тып жет пей, тө те лей жет кен бо лар еді» де ген ой ай та ды. Шы ғар ма ның бас кей іп ке рі – Мас ғұт. Ақын шы ғар ма сын да ол Бағ дат ты би ле ген Һа рун ар-Ра шид ха ли фа за ма нын да ғұ мыр кеш кен ер жі гіт бей не сін- де су рет те ле ді. Мұн дай нақ ты лық Тур ге нов те де, Бир ма ер те гі сін де де жоқ. Абай ер те гі де гі аты-жө ні бел гі сіз пат ша ға – Һа рун Ра шид ха ли фа, жұл дыз шы АР МА Н - ПВ ба сп ас ы 34 уә зір ге – Мас ғұт де ген нақ ты есім бе ріп, оқи ға- ны уә зір ар қы лы өр бі те ді. Поэма бас тал ған бет те Мас ғұт тың адам дық бол мы сы бір ден көз ге тү се ді. Жа за та йым бір ұры ның қо лы на тү сіп, соқ қы ға жы ғыл ған бей ша ра шал дың ая ныш ты дау сы- на дә ті шы да ма ған Мас ғұт қор ған сыз ға ара ша тү се ді. Бей та ныс шал ды қа рақ шы ның қан ды шең ге лі нен құт қа рып қал ған Мас ғұт тың осы әре ке ті ар қы лы оның адам гер ші лігін та ну ға бо- ла ды. «Жақ сы лық қа жақ сы лық» жа са лып, осы қам қор лы ғы ның ар қа сын да қа ра пай ым Мас ғұт қа бақ қо нып, бар лық ар ма ны на қо лы же тіп, «Шәм- сі-жи һан» – «Бұл дү ние нің кү ні» ата на ды. Ол төрт кіл дү ние ге аты жа йыл ған ха ли фа ның уә зі рі бо лып қыз мет іс теп, қа лың жұрт қа ақыл ай та тын дә ре же ге же те ді. Мі не, осы тұс та оған та ғы да Қы- дыр ата кө мек ке ке ле ді. Ол же ті күн жау ған жаң- быр суын да ке са пат бар еке нін ай тып, «Же ті күн жын ды бо лар суын іш кен» деп сол су ды іш пеу ге аян бе ре ді. Бі рақ поэма да Қы дыр мен ха ли фа ға ға на ар қа сүйе ген Мас ғұт көп ші лік ті со ңы нан ер те ал май ды, ақы ры «жын ды су ды» пат ша ға да іш кі зіп, өзі де ішіп, көп ші лік тің ыр қы на кө ну ге мәж бүр бо ла ды. Бұл оқи ға Абай дың «Сок рат қа у іш кіз ген, Иоан на Арк ті от- қа өр те ген, Ғай са ны дар ға ас қан, пай ғам ба ры мыз ды түй енің жем ті гі не көм ген кім? Ол – көп, ен де ше көп те ақыл жоқ. Ебін тап та, жөн ге сал» де ген «Отыз же тін ші» қа расө зін де гі ой мен са бақ та сып жа тыр. Сон дай-ақ «Сәу лең бол са кеу дең де» ат ты өле ңін де гі: «Еди ни ца жақ сы сы, Ер ген елі бей не нөл... Еди ни ца кет кен де, Не бо ла ды өң кей нөл», – де ген ой ымен де ас та са ды. жүктеу/скачать 5,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|