Рибонуклеин қышқылы (РНҚ) –ядрошықта, цитоплазмада, рибосомада, митохондрияда және
пластидтерде кездеседі.
РНҚ-ның нуклеотиді азотты негіздерден (аденин, гуанин, цитозин және урацил), көміртек -
рибоза және фосфор қышқылының қалдығынан тұрады. РНҚ молекуласы – бір тізбекті.
5
1
---АУУГАУАЦАУУГУГЦ---3
1
Рибонуклеин қышқылының бірнеше түрі бар. Олар:рибосомалық, тасымалдаушы және
ақпараттық РНҚ.
Рибосомдық РНҚ (р-РНК) – бұл тұрақты, жасушада барлық РНҚ типтерінің (80% дейін)
құрайды. Олар ядрода синтезделеді, бірақ рибосомада табылады.
Рибосоманың құрылымдық бөлiгi, рибосоманың аРНҚ-ны танып байланысуын қамтамасыз
етедi.
Ақпараттық РНҚ (а-РНК) жасушада барлық РНҚ ның 1
%
ден 10
%
дейін құрайды. а РНҚ
ДНҚ молекуласының бөлігіне комплементарлы, белгілі ақуыз синтезі туралы ақпаратты
тасымалдайды. Ақпаратты оқу барысында аРНҚ ұзындығы ДНҚ бөлігінің ұзындығына тәуелді.
ақпаратты ДНҚ молекуласынан көшiрiп алып цитоплазмаға белок синтезделетiн жерге жеткiзедi
Тасымалдаушы РНҚ (т-РНК) - жасушада барлық РНҚ ның 10
%
дейін құрайды.
Цитоплазмада кездеседі және қысқа тізбекті нуклеотидтерден тұрады.
тРНҚ арнайы амнқышқылдарымен байланысып ақуыз синтезделетін орынға жеткізеді.
т-РНҚ әрбір молекуласы өзара байланысқан 75 нуклеотидтер арқылы ұзын тізбекті
құрайды. Нәтижесінде тРНҚ негізгі құрамы "жоңышқаның жапырағы" тәріздес конформациялық
құрылым түзеді. содан кейін L-формасына айналады.
Барлық Т-РНҚ молекулаларының 5
/
- ұшында гуаниннің қалдығы, ал 3
/
- ұшында
жұптаспаған бір тізбекті ЦЦА жүйесі орналасқан. Мұны аминқышқылына жалғанатын сайт деп
атайды.
Төменгі жағында антикодон ілмегі орналасқан, (антикодон) триплеттен тұрады, антикодон
аРНҚ кодонына сәйкес спецификалық және комплементарлы болып келеді.
Т- РНҚ қызметі
1. т-РНҚ-ның Акцепторлық функциясы- аминоацил-т-РНК-синтетаза ферменті арқылы іске
асырылатын, аминқышқылдарының т-РНҚ-мен байланысуын қамтамасыз ететін процесс. Әр
