Оқулық Түзетілген және толықтырылган екінші басылым 1-кітап алматы, 2004 ббк28. 86 я 73 р 12
жүктеу/скачать 23,05 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бартоломео Евстахий
- Вильям Гарвейдің (1578-1657) есімімен байланысты. Өзінің алдындағы ұлы Везалий 16
- Реальд Коломбо
| Габриэль Фаллопий
(1523-1562) бірінші рет бірқатар ағзалардың дамуын және қүрылысын толық сипаттады. Оның ашқан жаңалықтары “Анатомиялық бақылаулар” деген кітабында баян далды. Бартоломео Евстахий (1510-1574) сипаттамалық анатомиядан басқа Везалий айналыспаған организм дердің даму тарихын да зерттеді. Оның анатомиялық білімі мен сипаттамалары 1714 жылы басылып шыққан “Анатомия бойынша басшылық” деген еңбегінде баяндалған. Везалий, Фаллопий және Евстахий XVI ғасырда сипаттамалық анатомияның ірге тасын қалады. Медицина мен анатомияның дамуында XVII ғасыр бетбұрыс кезеңі болды. Бұл жүзжылдықта орта ғасырдың схоластикалық және догмалық анатомиясын талқандау аяқталып, нагыз ғылыми түсініктердің іргесі қаланды. Бұл идеялық талқандау қайта өрлеу дәуірінің аса көрнекті өкілі ағылшын дәрігері, анатом әрі физиологи Вильям Гарвейдің (1578-1657) есімімен байланысты. Өзінің алдындағы ұлы Везалий 16 сиякты, Гарвей де анатомиядағы идеализммен күресіп, организмді зерттеуге материалистік түрғыдан, ягни бакылаулар мен тәжірибелерді пайдалану жолымен келді. Анатомияны зерттеуде Гарвей күрылы.мды сипаттаумен шектелмей, оған тарихи (салыстырмалы анатомия және эмбриология) және функционалдык түрғыдан карады. Ол жануар өзінін онтогенезінде (жеке дамуында) филогенезді (тарихи дамуды) кайталайды деген данышпандық болжам айтты. Сөйтіп ол бірінші рет А. О. Ковалевский дәлелдеп, кейіндеу XIX ғасырда Геккель мен Мюллер түжырымдаған биогенетикалык заңды алдын ала болжады. Сондай-ак Гарвей кез келген жан-жануар жүмырткадан пайда болады (omne animal ex ovo) деген материалистік кағиданы дінге карсы қойды. Бүл кағида эмбриологияның одан әрі дамуының үранына айналды да, Гарвейді эмбриологияның негізін калаушы деп санауға тура келді. Гарвейге дейін канның айналысы туралы үғым болған жок. Бүл үғым біркатар анатом-материалистер катыскан галенизммен күресте пайда болды. Мәселен, Везалий жүректің карыншалары арасындағы өткізгіш тесік еместігіне көз жеткізіп, бірінші болып Галеннің қарын- шааралық тесіктер арқылы кан жүректің оң жактағы жартысынан сол жақ жартысына өтеді деген түсінігін жокка шығарды. Везалийдің шәкірті Реальд Коломбо (1516-1559) кан жүректің оң жағынан сол жағына жоғарыда айтылған тесік аркылы емес, өкпе қантамырлары арқылы келетінін көрсетті. Испан дәрігері және дін ғалымы жүктеу/скачать 23,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|