МЕКТЕП ГЕОМЕТРИЯ КУРСЫНДАҒЫ САЛУ ЕСЕПТЕРІ
296
Мектеп геометрия курсында оқушылар конструктивті есептерімен танысады.
Систематикалық математика курсын оқыған кезде салу есептерін қарастырмай
геометрияны елестету мүмкін емес. Себебі салу есептері студенттер мен оқушылардың
математикалық ойлауын және ғылыми көзқарасын қалыптастырады.
Дегенменде зерттеулер нәтижесін қарастыратын болсақ, университет студенттері
және мектеп оқушылары арасында салу есептерін оқыту және жіті түсіну қиынтық
тудырады. Осы жердегі мәселенің бірі – практикалық бөлімде салу есептерінің
моделін
құрастыру болып табылады. Мұндай қиындықтар туындау себептері, біріншіден салу
есептері негізінен қиын деңгейлі есептер болып табылады. Екіншіден, келешек мектеп
математика мұғалімдеріне университет оқу бағдарламасынан салу есептеріне жеткілікті
көңіл бөлінбейді. Үшіншіден, салу есептерінің шешу жолдарын қарастырған
әдістемеліктердің аз болуы. Бірақ оқушыларға түсінікті тиімді, білімін толықтыруға
жеңіл әдіс –
тәсіл таңдалмауы, геометрия пәніне арналған оқулықтардағы
тапсырмалардың аталған тақырыпқа аз берілуі. Осыларды ескере отырып, мақалада салу
есептер шешудің әдістемелік жолдарын қарастырамын.
Салу есептерін шешудегі мақсат: берілген құралдар арқылы керекті фигураны
салу.
Салу есептерін әр түрлі әдістерді қолданып шығаруға болатыны түсінікті. Шешу
әдісін қарамай салу есептерінің жолдарын талдайық. Есептің шартын
қанағаттандыратын әрбір фигура есептің шешімі болады.
Талдау – есептің шешіміне қалай жететінін алдына-ала дайындап алатын,
алғашқы маңызды кезеңі. Бұны берілген есепті шешу жолын іздеу кезеңі деп түсінеміз.
Бұл кезеңде әрі қарай ізделінді фигураны салуды оңайлатанын
берілген фигура мен
ізделінді фигура арасындағы қатынасты ескеруіміз керек. Егер ізделінді фигураны
қалай салу керек екенін білетін болсақ, есеп талдау кезеңін қажет етпейді.
МЕКТЕП ГЕОМЕТРИЯ КУРСЫНДАҒЫ САЛУ ЕСЕПТЕРІ
297
Талдауда табуға тиісті фигура мен берілген фигураның арасындағы байланысты
іздеуді жеңілдету үшін, көмекші сызба-үлгіні ойша салу ұтымды. Көз алдымызға
есептің берілген және ізделінді фигураның сызбасын әкелуіміз керек.
Есеп шешімі
табылған кездегі сызбаны қолдан салуға болады. Көмекші сызбада маңызды
элементтерін белгілеп, ерекшелеп алу керек.
Келесі сәттерді білу керек [3]:
1)
Егер көмекші сызба салу барысында есептің шешімін таба алмасақ, онда берілген
фигураға келесі сызықтарды салу керек: параллель түзулер, перпендикуляр
түзулер. Қиылысу нүктелерін белгілеу, түзуді созу арқылы есептің шешіміне
жете аламыз.
2)
Егер есептің шартында
кесінділердің ұзындығы, айырмасы немесе бұрыштар
шамасы берілген болса, онда оларды сызбаға салу, яғни оларды сызбада, сызба-
үлгіде бейнелеу керек.
3)
Талдау жүргізу барысында теоремалар мен бұрын шешілген есептерді еске түсіру
пайдалы болады, онда қарастырылатын тапсырма жағдайында айтылған
элементтер арасында тәуелділік кездеседі.
Салу.
Достарыңызбен бөлісу: