И. А. Зимняя педагогикалық психология
Ӛз-ӛзімен оқудағы еңбектестік
жүктеу/скачать 2,21 Mb. Pdf көрінісі
|
И.А. Зимняя Педагогикалық психология (2) 3
- Бұл бет үшін навигация:
- Еңбектестіктің әрекетке ықпалының жалпы сипаттамасы
| Ӛз-ӛзімен оқудағы еңбектестік
пайда болу үшін, балаларды ӛз кӛзқарастарындағы ӛзгерістерді табуға үйрету керек» [230, 35 б.] (ӛзімнің бӛліп кӛрсеткенім - И.З. ). Басқаша айтқанда, ҥйренушінің оқу процесіндегі тҥрлі субъекттермен еңбектестігі оның мазмҧнының, қҧрылымының, ерекшелігімен сипатталады, осыны оны ҧйымдастыруды есепке алған жӛн. Еңбектестіктің әрекетке ықпалының жалпы сипаттамасы Оқу процесін ҧйымдастырудың тҥрлі формаларының (фронтал- дық, даралық, бәсекелестік, әріптестік) тиімділігін салыстырмалы зерртеулердің басым кӛпшілігі еңбектестік формасындағы арнайы ҧйымдастырылған оқу процесінің оған қатысушалардың іс-әрекетіне жағымды әсерін растайды. Бҧл, еңбектестік жағдайында кҥрделі ақыл- ой тапсырмасы табыстырақ орындалатынынан (Г.С. Костюк, В. Янтос және т.б.), жаңа материалды жақсы меңгеруден кӛрінеді (В.А. Кольцова және т.б.). Х.И. Лийметс жҧмыстарында, мысалы, оқушылардың топтық жҧмыстарының олардың коммуникативтік іскерліктері деңгейлерінің жоғарылауына белсендіруші және мотивтендіруші ықпалы кӛрсетілген [114]. «Мҧғалім-оқушы» схемасы бойынша даралық жҧмыспен салыстырғанда топішілік еңбектестік тура сол міндеттерді орындау тиімділігін кем дегенде 10%-ға жоғарлататыны дәлелденген. Зерттеулер, еңбектестікке тҥсуші топтар қҧрамының біртектілігі (гомогендік) немесе әр тектілігі (гетерогендік) мәселесінің бір мағыналы еместігін және топ ішілік еңбектестікті диадалық, триадалық немесе жалпы топтық принцип бойынша ҧйымдастырудың артықшылығын кӛрсетеді. Алайда, кӛптеген зерттеулер мәліметтері бойынша, триада диададан (Л.В. Путляева, Р.Т. Сверчкова, Я.А. Гольдштейн, Т.К. Цветкова) және жалпы топтық (7-12 адам) ӛзара әрекетке қарағанда ӛнімдірек (Я.А. Гольдштейн) екені, бірақ топтың ҧжым қҧраушы артықшылығын асыра бағалау қиын (Л.А. Карпенко) екені анықталды. Бірақ еңбектестікті ҧйымдастырудың кез-келген нҧсқасында ол даралық жҧмыстан тиімдірек. Триаданың артықшылығын сипаттай отырып, Л.В. Путляева және Р.Т. Сверчкова топтың неғҧрлым ҥлкен алқалылығын, ҥлкен дәлелділігін (диадаға қарағанда пайда болатын ойлар санының кӛптілігінің есебінен), неғҧрлым ҥлкен контакттылығы мен 300 лабильділігін белгілейді. Маңыздысы, қарым-қатынас жҥйесінде ҥшінші жақтың пайда болуы оған жаңа сапа – рефлексивтілікті береді. Атап ӛтілген триаданың артықшылықтарын білім беру процесін ҧйымдастыруда есепке алу маңызды, ӛйткені оқыту практикасында даралық және диадалық (жҧппен жҧмыс істеу) жҧмыс формалары, фондық, кӛбінесе сыныптың нақты басқарылмайтын, фронталды жҧмысында әлі де болса кең тараған. Жалпы топтық еңбектестікті ҧйымдастыру, әрине, әлі кӛп қиындықтарды кӛрсетеді (триадалық ҧйымдастырумен салыстырғанда), бірақ тек сол ғана топтың, ҧжымдық іс-әрекет қалыптасатын, мҧғаліммен теңсеріктес еңбектестік ҥшін ҧжымдық субъект жиынтығы ретінде қалыптасуын дайындай алады. Бҧл жерде ҧжымдық іс-әрекет принципі ҥш тҧрғыдан жҥзеге асады: ҥйренушілердің ҧжымдық шығармашылыққа деген ҧстанымымен, әр шәкірттің қойылған міндетті орындауға белсенді қатынасуымен және әр шәкірттің іс-әрекет тҧлғалық-мәнді пәнін таңдауымен, яғни осы пәнді белгілеу қҧралдарын, оның кӛріну және оны артық кӛру тәсілдерін білу мағынасында, мҧның ӛзі оқу процесінің дараландырылуын қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 2,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|