Медициналык, микробиология
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
Медициналық микробиология
| 6ipiHmi
бактериологиялык зертхананы Одессада ашты, ал 1888 жылы Л.Пастердщ шакыруымен Париж институтында кеп жылдар бойы (28 жыл) кызмет етп, соныц ¡шшде институт директорлыгын да атцарды. Оныц зертханасында Ресейд!ц кептеген зерттеушшер! оцыды жэне гылыми жумыстар жасады, ейткен! кез!нде И.Мечников оларга жазган болатын “Жумыс icTerici келетш жэне зерттеу каб ш еттш п бар орыс галымдарына мен!цзертханамныц eciri ашык, бул жер олар ymiH ез ушндей”. Л.Пастер, Р.Кох, И.М.Мечников тамаша зерттеушшер, ойшылдар гана емес, олар кептеген жас табигаттанушыларды, дэр1герлерд! микробиологияньщ теориясы мен практикасына жумылдыра бшд1 жэне де б!рнеше елдерде ездерш щ п!к!рлес !збасарларыныц мектеб!н калыптастырды, олардыц кепш1л!г! инфектология саласына комацты улес косты. Микроб элем!н1ц жаца турш-вирустарды (vira) Ресей галымы Д.И.Ивановский (1864-1920) ашты. Ботаник-маман ретшде темек! ауруын зерттеу барысында “темек1 тецб!л!не” («табачная мозаика) шалдыккан жапырацтыц сел1н бактериялыц сузгщ ен OTKi3in жаца жапыракка жуцтырганда оныц сол аурумен зардаптанатынын аныцтады. Бес жылдан кей!н, 1897 жылы Ф.Леффлер жэне П.Форш аусыл вирусын ашты. Бул жацалык Ивановский эдю ш щ кемег!мен ашылган болатын. 1901 жылы У.Рид сары цызба (желтая лихорадка) ауруыныц вирусын ашты. М и к р о б и о л о ги ян ь щ ф и зи о л о ги я л ы к д ам у к е зе ц ш д е кец т а р а г а н ж уц п алы ауруларды ц цоздыргыштары ашылды (1.1-кесте) жэне де микробиология бойынш а кептеген жумыстар Нобель сыйлыгымен аталып е т п (1.2-кесте). 1.1 -кестедеп мэл!меттер бойынша ауру коздыргыштары - бактериялар ашылуыныц ец кеп саны 19- гасырдыц 70-80 жылдарына келед1. Вирустардыц ашылуы 19-гасырдыц аягында басталса, 20-гасырдыц басынан ортасына дешн инфекциялар цоздыратын кептеген вирустар ашылды. Н о б ел ь сы й лы гы и е ге р л е р !н !ц к а та р ы н д а там аш а зе р тте у н п л е р - м и к р о б и о л о гта р д ы ц , им мунологтарды ц, генетиктердщ аттары бар. Осы ж ум ы старды ц барлы гы н м икробиологияньщ иммунологиялык, молекулалык-генетикалык даму кезещне жатцызуга болады. М икроби ологи ян ьщ К^азацстандагы дам уы на к е л е п н болсац, Ka3ipri кезде м едици налы ц, ветеринариялык, ауыл шаруашылык университеттер! мен академияларында 15-тен астам микробиология кафедралары бар; б1рнеше профильд1к гылыми зерттеу институттары, орталыцтар, республикалык, облыстыц, калалыц, аудандык санитариялык-эпидемиологиялык бекеттердщ курам ында микробиологияльщ зертханалар жумыс аткарады. К азакстанды к м икробиологияньщ тарихы 1925 жылдан басталды деуге болады . Сол жылы Кызылорда каласында К^азОАК (КазЦИК) атындагы 0лкел!к санитариялык-бактериологиялык; институт ашылды. Алгашцыда 34 адам жумыс атцарган бул мекемен!ц н е п зп м !ндеп вакциналар енд!ру, безгек ауруын ж эне ¡шек курттары коздыраты н инвазияларды зерттеу болды. 1928 ж ылы кузде 0лкел1к санитариялык-бактериологиялык институт К^ызылордадан Алматы каласына кеш in келд! жэне кэЫби 26 о ц у л ы ц зия н д ыл ы ктард ы ц, аса каушт1 инфекциялардьщ эсер1мен байланысты жаца гылыми багыттар колга алынып, зерттеулер ж урпзш е бастады. 1934 жылы жогарыды аталган институт Кдзак эпидемиология, микробиология, гигиена институты /КИЭМГ/ деген жаца атпен кайта курылды. Жаца мшдеттер койылды, оларды жузеге асыру уш1н жогаргы б ш к т ш к П мамандар кажет болды. Бул мэселеш юке асыруга 1930 жылы Алматыда Кдзак Мемлекетт1к М едицина институты ны ц /К азГ М И / аш ылуы едэу1р жэрдем1н т и п з д ц ол институт каз1рп кезде С.Ж.Асфендияров атындагы Кдзак Улттык Медицина Университет! деп аталады. 1932 жылы институтта микробиология кафедрасы ашылды, оны эр жылдары б1рнеше профессорлар баскарды: П.Ф Беликов.(1932), И.А. Сутин (1933-1937), Н.А.Буланов (1938-1939), Е.И.Демиховский (1939-1947), Д.Ф.Цимбалист (1948- 1953), доцент Ю.С. Линецкая (1953-1957), профессор И.Э. Штиккель (1953-1963), профессор К.А.Макиров (1963-1986) жэне т.б. М едицина институтыныц педагогтарыныц микробиология, ж укпалы аурулар, эпидемиология бойынша гылыми зерттеулерш журпзуде КЭМИ- ныц зертханалары кеп жылдар бойы базасы болды. Кдзакстанда бурцеллездц оныц ошактарын, бул инфекциямен куресу жолдарын кешенд1 зерттеудеп мацызын ерекше атап эту керек. Осындай кешещц зерттеулердщ нэтижелер1 ЦазМИ-ныц б1рнеше педагогтарына Н.Д.Беклемишев, И.К. Каракулов, В.Г. Галузо 1949 жылы Алматыда болган КСРО /СССР/ М едицина гылымдары Академиясыныц кошпел1 сессиясында жогаргы дэрежеде баяндама жасауга мумюндж берд1. Микробиология кафедрасында 1932-1933 жылдарга арналган гылыми жумыстарыныц жоспарына келес1 такырыптар енпзш дп 1. Алматы каласындагы геморрагиялык колитт1ц этиологиясы жэне эпидемиологиясы; 2. Алматы каласында бруцеллез инфекциясын зерттеу; 3. Бруцеллез жэне сузек инфекциялары бойынша зертханалык диагноз коюдыц салыстырмалы тэсшдерг 0 ткен гасырдыц 30-жылдары ашылган Кдзак Мемлекетт1к туберкулез институтыныц гылыми такырыптары эр турл1 болды. Профессор В.М.Зюзин Туберкулез институтыныц директоры КдзМИ-да туберкулез аурулары кафедрасын ашуга бастама болды. Институт жэне кафедра б1рлесе отырып, бул инфекцияныц клиникалык-элеуметпк аспектшерш зерттеумен катар оган микробиологиялык диагноз коюдыц тш мдиппн арттырумен шугылданды. 1945 жылы Алматыда КСРО ДМ-не карасты Обага карсы Орта Азиялык гылыми зерттеу институты уйымдастырылды, оныц н е п зп максаты Орта Азияда оба ауруыныц алдын алу шараларын жург1з> болды. Бул институттыц ец б1р!нш1 директоры болып М.Р.Тшеугабылов тагайындалды. Оба ш детжщ тарал}’ кауп! жэне оба ауруымен шугылданатын дэр1гер мамандардыц 61 л 1 кт 1 л 1 г 1 н арттыру кажетт!л1г!не байланысты 1952 жылы осы институтыц базасында арнайы оку бел1м1 уйымдастырылды, ол каз1рг1 кезге дешн табысты жумыс аткарып келедк 1961 жылдан 1985 жылга дешн профессор М.А.Айкымбаев осы институ ттыц директоры кызметш аткарды. Бул кезде биопрепараттар,соныц ¡ш1нде туляремияга карсы '©те тшмд! вакцина/ жэне обага карсы вакциналар, баска да диагностикалык препараттар шыгару жолга койылды. ОЫресе 1962-1963 жылдары енд!рютж бел1м уйымдастырылуына байланысты бундай жумыстар удемел1 урд1ске ие болды. 1966 жылы Орта азиялык обага карсы куресу гылыми зерттееу инстит>ты /каз1рп кезде Максот Айкымбаев атындагы Цазак карантищцк ж энезоонозды инфекциялар гылыми Орталыгы деп аталады/ Д Д ¥ /ВОЗ/ -ныц оба ауруы бойынша орталыгына айналды. 1941-1945 жылдардагы ¥ л ы Отан согысы Казакстанныц гылыми ужымдарыныцжумыстарына г-»¡ел езгер1стер ен п зд г Дегенмен, согыс жылдарында жэне согыстан кей1цг1 жылдарда кептеген кешенд1 жумыстар аткарылды, гылымныц жаца багыттары пайда болды. 1951 жылы К,ЭМИ /К ПЭМ ' базасында жаца бол1м - вирусология бол1м1 уйымдастырылды. Оны Х.Ж.Жуматов уйымдастырды Жvтнe басшылык етт1. Ол КдзМИ тулег1, микробиология кафедрасыныц аспиранты, ассистетецп кызмет1н аткарды / кеп1ннсн КдзКСР ¥ Г А -н ы ц академиг1 - казакстанды к вирусологтар м ектебпнц нег1з1н калаушы/. Зертте> ж у м ы стар ы н ы ц н е п з п мэселелер1 полиом иелит, грипп, ви русты к гепатиттер, а д е н о в и р )с гык инфекциялардьщ коздыргыштарымен байланысты болды. М Е Д И Ц И Н А Л ЬЩ М И К РО БИ О Л О ГИ Я 27 Б1рнеше жылдар боны иммунологтар мектебш уйымдастырушы жэне кешбасшысы КдзКСР ¥Е А академии Н.Д.Беклемишев болды. Б1ркатар инфекциялар /эс1ресе бруцеллез/ кезш деп иммунитет! бойынша аткарган оныц ецбеп классикалык гылыми жумыс улпс! болды. 1946 жылы маусымда Кдзакстанда Республикалык гылыми президиумыныц каулысы непзш де Цаз КСР ЕА- жанынан «Микробиология жэне вирусология гылыми зерттеу институты» ашылды. Институттыц гылыми зерттеу жумысы микроорганизмдер курылымыныц ¡ргел! н еп зш жэне функциясын, олардыц биологиялык эртурлш гш , метаболизмш баскару жэне бакылауга, патогендЫ ктщ жэне иммуногендш ктщ молекулалык непзш зерттеуге багытгалды. Бул институтта казакстандык микробиологтар мектебшщ непзш калаушылардыц б1регеш Кдз КСР ЕА корреспондет мушес1 Д.Л.Шамис ецбек етт1. жүктеу/скачать 47,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|