12-мысал. Жинақ кассасына 6%- тік жылдық осіммен 90000 тг салынды.
Жинак кассасындағы осы ақша бір жылдан соң неше теңге болады?
Шешуі: Салынған 90000 тг 100%-деп алсақ, оның 1%; 90000:100=900 тг. Ал
осы ақшаның 6%-і, 900*6=5400 тг. Демек бір жылдың өсімі 5400 тг. Осыдан
жинақ кассасына салынған 90000 тг бір жылдан кейін 90000+5400=95400 тг
құрайды.
Жауабы: 95400 тг.
13-мысал. Жинак кассасына 5%-тік өсіммен салынған ақша бір жылдан соң
өсімі 7500 тг болды Жинақ кассасына неше теңге ақша салынған.
Шешуі: Процентті бөлшекпен өрнектегенде Р :100=5:100=0,05 болады.
Берілген өсімді осы бөлшекке бөлеміз:
5
7500 : 0, 05
7500
150 000
100
100
P a b =
=
=
=
.
Жауабы: 150 000 тг.
6-сыныпта математика сабағында деңгейлік есептерді шығаруды ұсынамыз.
Деңгейлік есептерді шығаруда оқушының ынтасын, белсенділігін арттыру үшін
оларға проблемалық сұрақтар қойылып, белсенді оқыту әдістерін қолдану қажет.
Тақырып бойынша жасақталған деңгейлік тапсырмалар жүйесі дамыта оқыту
идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
№180 жаттығу (А деңгейі). Жалақысы 20 % өскеннен кейін жұмысшы
54000 тг алатын болды. Жұмысшының бастапқы жалақысы қанша болған?
Шешуі: Есепті пропорцияның көмегімен шығарамыз. Бастапқы жалақыны
А=100% деп белгілейміз, ал В=100+20=120% деп өскен жалақыны аламыз.
Пропорция құрамыз:
100%
120%
54000
А →
→
, бұдан шешімді
5400000
45000
120%
х =
=
аламыз.
№195 жаттығу (В деңгейі). Салымшы 15% жылдық өсіммен банкке ақша
салып, бір жылдан кейін 9090 тг өсім ақша алды. Банкке қанша ақша салынған?
Шешуі: Бастапқы салымды
x деп белгілеп аламыз, жылдық пайыз 15%
өскенін 100%+15%=115 % деп, пропорция құрамыз:
9090
100
115
х =
.
Пропорция қасиетін пайдаланып, екі берілген шамалар бойынша үшінші
шаманы анықтаймыз:
9090 100
7904
115
x
=
=
тг.
Осы процесте оқушылар ғылыми білімдер алып, «банк» ұғымын түсініп,
есептің шарты арқылы банк және ондағы жүргізілетін іс-әрекеттер танысып,
есептерді шығарып үйренеді.
