115 §27. өкпе жұмысының көрсеткіштері. Тыныс алу гигиенасы Өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтау және қалыпты
жағдай мен дененің физикалық жүктемесі кезіндегі тыныс
алудың минуттық көлемін анықтау
Ауа шарын үрлеп көрдіңдер ме? Қалай ойлайсыңдар, өкпеге ауаның қандай мөлшері кіретінін өлшеуге бола ма? Қандай кең таралған зиянды әдет өкпе үшін едәуір қауіпті болып табылады? өкпе жұмысының көрсеткіштері. Өкпеге қанша оттек сыяды? Адам
ең терең тыныс алғаннан кейін шығаратын ауа көлемі
өкпеніңтіршілік сыйымдылығы (ӨТС) деп аталады. Әйелдерде өк пенің орташа тіршілік
сыйымдылығы – 2,7 литр немесе 2700 см
3
құрайды. Ер адамдарда бұл
көрсеткіш жоғары және орташа 3,5 л немесе 3500 см
3
болады.
ӨТС – өкпе жұмысының ма ңызды көрсеткіші. ӨТС неғұрлым көп бол-
са, өкпе соғұрлым жақсы жұмыс істейді. Өкпенің тіршілік сыйымдылығы
өзгеруі мүмкін, ол адам денсаулығына және басқа да факторларға байла-
нысты. ХХ ғасырлардың ортасында ер адамдарда орташа ӨТС көрсеткіші
5 литр деп есептелген. Заманауи адамның аз қозғалатын өмір салты ӨТС-
тің азаюын келтіріп шығарды. Дене дамуы жақсы жетілген адамда ӨТС
6–7,5 литрге дейін жетеді. ӨТС-тің рекордтық көрсеткіші бойы 2 метр ден
асатын кәсіби баскетболшыда тіркелген. Бірақ ӨТС үнемі дене мөлшеріне
тікелей байланысты бола бермейді. Көп жағдайда ол ағзаның физикалық
жаттыққанына тәуелді. Өкпенің тіршілік сыйымдылығын арнайы аспап
(құрал) –
спирометрмен өлшейді (62-сурет).
62-сурет. Өкпенің тіршілік сыйымдылығын өлшеу ӨКПЕДЕГі ТыНыС Алу КӨлЕМіНің ТЕРЕң ТыНыС
ШыҒАРуДАН ТЕРЕң ТыНыС АлуҒА ДЕйіНГі ӨЗГЕРуі
Терең тыныс
шығару
Қалыпты
тыныс
шығару
Қалыпты
тыныс алу
Терең
тыныс
алу
