Монография «Елтаным баспасы»



Pdf көрінісі
бет121/162
Дата10.12.2023
өлшемі14,19 Mb.
#136035
түріМонография
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   162
Байланысты:
Монография «Елтаным баспасы»

Өліп-тірілгеніне 
қарамау
Күндіз күлкі,
 
түнде
ұйқы
көрмеу
Қойдай 
өргізіп, 
қозыдай
көгендеу 
Көңілі 
көкте,
басы 
жерде
Аузына 
ақ ит
 кіріп

қара ит 
шығу
Ашса 
алқанында, 
жұмса 
жұмырында 
Үстінен 
құс ұшырып, 
астынан
ит жүгірту
Ыстығына күйіп, суығына тоңу


183
Мысалдарда 
күлкі – ұйқы, күю – тоңу
деген сөздер лексикалық ан-
тонимдер болмайды, бұлар тек тіркес құрамында тұрып қарсы мəндегі 
фразеологиялық мағына мəнмəтінде /контексте/ байқалады. Мұндай 
мысалдарға 
Қысқа күнде қырық шабу, Аспанға ұшса да, жерге батса 
да жоқ қылу, Отырса опақ, тұрса сопақ, Таңы атып, күні шықпау т.б

сияқты тіркестер жатады.
Осыған орай, көркем мəтінде авторлар стильдік мақсатта қарсы 
мəн тудыру үшін антонимдік ұғымы жоқ əдеттегі сөздерден қарсы мəн 
туғызады. Бұл оқушыға тілдік бірліктер арқылы сөздер мен тұрақты 
тіркестердің прагматикалық əсерін күшейту үшін жасалатын тəсіл. Мы-
салы 
Антоним фразеологизмдердің де тақырыптық топтары əр алуан. 
Кеңістік, өлшем, адамның жағымды-жағымсыз қасиеттері жəне түрлі 
сезімдік əрекеттерге қатысты қарсы мəнді фразеологиялық топтарды 
жіктеуге болады. 
Антоним фразеологизмдердің жасалу жолдарын былай түйіндеуге 
болады:
♦ Антоним фразеолологизм құрамында қарсы мəнді бір компонент 
қайталанып отырады: 
Шырағы 
жану
 
↔ 
Шырағы 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   162




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет