Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
#кiмет басына республикашылдардыѓ келуi
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
дүниежүзі тарихы 11
| #кiмет басына республикашылдардыѓ келуi. Г.Трумэннiѓ
саясаты елдi тыѕырыћћа тiредi. Президент сайлауында 1952 жылы америкалыћтар арасында =те танымал, Екiншi дљниежљзiлiк соѕысћа ћатысћан генерал Дуайт Эйзенхауэр бастаѕан республикашылдардыѓ жеѓiп шыѕуы таѓѕаларлыћ ћџбылыс емес. Д.Эйзенхауэр маѓызды љш мќселеге — Кореядаѕы соѕыс, нќсiлдiк ћайшылыћтар жќне америкалыћ фермерлердiѓ жаѕдайы мќселелерiне тап болды. Д.Эйзенхауэр =зiнiѓ сайлау алдындаѕы платформасында, еѓ алдымен, ћоѕамда жаппай наразылыћ туѕызып отырѕан Корей соѕысын тоћтатуѕа уќде бердi. Д.Эйзенхауэр президент болѕаннан кейiн =з с=зiнде тџрды. 1953 жылѕы 22 шiлдеде Кореяда уаћытша бiтiм туралы келiсiм жасалды. Фермерлiк жќне нќсiлдiк мќселелердегi iстiѓ жайы кљрделiрек болып шыћты. Америкалыћ фермерлер едќуiр ћиын жаѕдайда отырѕан едi. Олар =ндiрген =нiмдерiн =ткiзуде ћиыншылыћтар к=рдi. Д.Эйзенхауэрдiѓ =кiметi «икемдi тепе-теѓдiк» туралы заѓ ћабылдап, осы мќселенi шешуге кљш салды. Оныѓ мќн-маѕынасы ауыл шаруа- шылыѕы =нiмдерiнiѓ баѕасын љкiмет арћылы реттеу жќне табыс ќкелмейтiн шаруашылыћтарѕа к=мек к=рсетудi тоћтату немесе оларды ћысћартуѕа баѕындырылды. Фермерлiк =нiмдердiѓ артыѕын мемлекет 50 сатып алып отырды. Жыртылѕан жерлерiнiѓ к=лемiн азайтып, алынатын =нiмнiѓ м=лшерiн бџрынѕыша саћтап, еѓбек =нiмдiлiгiн арттырып, топыраћ =ѓдеудi жаћсартћан фермерлерге Ф.Рузвельттiѓ тџсындаѕыдай аћшалай к=мек берiлдi. Д.Эйзенхауэрдiѓ бџл саясаты «жер банкiсiнiѓ баѕдарламасы» деп аталды. Алайда бџл шаралар iрi шаруашылыћтардыѓ =кiлдерiне ѕана тиiмдi едi. йткенi солар ѕана жаѓа техниканы, тыѓайтћыштарды пайдаланып, еѓбек =нiмдiлiгiн арттыра отырып, жеке жер телiмдерiн сол ћалпында саћтай алатын. Орташа фермерлер ќсiресе џсаћ фермерлер, ќрине, олай iстей алмады. Нќсiлшiлдiк проблемасы немесе афроамерикан нќсiлшiлдiгiнiѓ (негр халћыныѓ) мќселесi бџдан да кљштi шиеленiскен жаѕдайда едi. Соѕыстан кейiнгi жылдарда АЋШ-тыѓ негр халћыныѓ ќлеуметтiк ћџрылымында елеулi =згерiстер туды. Миллиондаѕан негрлер оѓтљстiк штаттарды тастап, негiзiнен, =неркќсiптi орталыћтар к=п шоѕырланѕан солтљстiк пен батысћа к=штi. Тiптi оѓтљстiк штаттарда афроамерика- лыћтар ћалаларѕа к=шiп, олардыѓ еѓбекшi халыћтарыныѓ ћатарын толыћтырды. 1960 жылы негр халћыныѓ 73,1 %-ы ћалаларда тџрды. Соныѓ ќсерiнен олардыѓ ќлеуметтiк статусы =згерiп, =неркќсiп жџмысшыларына айналды. Афроамерикалыћтардыѓ ћалаларѕа к=шуiне байланысты олардыѓ =неркќсiп саласындаѕы кемсiтушiлiктерге ћарсы кљресi басталды. Атћарылѕан жџмысы бiрдей болса да негрлер АЋШ-тыѓ аћ =ѓдi азаматтарына ћараѕанда айтарлыћтай т=мен жалаћы алып жљрдi. Мамандандырылѕан жџмысћа, еѓ алдымен, аћ нќсiлдi жџмысшыларды алып, =ѓi ћара жџмысшыларды басћа ћара жџмыстарѕа ћабылдап отырды. ѓi ћара балалар мен =ѓi аћ балаларды б=лек оћыту одан ќрi жалѕасты, сондай-аћ транспортта б=лектеу (сегрегация) ћолданылды. «Тек ћана аћ нќсiлдiлерге» жќне «тек ћара нќсiлдiлерге» арналѕан автобустар болды. Жаѕдай аса кљрделi сипат ала бастаѕан соѓ Д.Эйзенхауэрдiѓ ќкiмшiлiгi афроамерикалыћ халыћтыѓ жаѕдайын ескерудi џйѕарды. 1954 жылы АЋШ-тыѓ Жоѕарѕы Соты =ѓi ћара жќне =ѓi аћ балаларды б=лек оћытуды жойды. 1955 жылы Монтгомеридiѓ 40 мыѓдыћ негр халћы транспорттаѕы б=лектенуге ћарсы к=терiлдi. Негрлер автобустарда =здерiнiѓ аћ нќсiлдiлермен бiрге орын алатындай болуын талап еттi. 1956 жылы АЋШ-тыѓ Жоѕарѕы Соты автобус- тардаѕы б=лектену АЋШ-тыѓ Конституциясын бџзады деп есептеп, ћаулылар ћабылдады. Алайда Жоѕарѕы Соттыѓ ћаулысына ћарамастан оѓтљстiк штаттардыѓ =кiметтерi оны орындаудан бас тартты. Д.Эйзенхауэр нќсiлдiк мќселенi де соѓына дейiн шеше алмады. Республикашылдардыѓ сыртћы саясаты бќрiнен де бџрын Кеѓес Одаѕымен ћатынастардыѓ сипатына ћарай айћындалып отырды. Бџл =зара ћатынастар бџѕан дейiн =те-м=те ћџбылмалы сипатта болып келген едi. Д.Эйзенхауэр наћты iстi жаћсы к=ретiн адам бола отырып, АЋШ-тыѓ дљниежљзiнiѓ барлыћ нљктелерiнде ѕаламдыћ баћылау 51 орната алмайтындыѕын тљсiндi. Сондыћтан ол ѕылым жќне мќдениет салаларында КСРО мен АЋШ-тыѓ ынтымаћтастыћ жасау мљмкiн екен- дiгiн жоћћа шыѕарѕан жоћ. Екi елдiѓ арасында бiраз жаћындасћандыћ байћалды. Д.Эйзенхауэрдiѓ шаћыруымен 1959 жылдыѓ кљзiнде КСРО Министрлер Кеѓесiнiѓ т=раѕасы Н.С.Хрущев АЋШ-ћа барды. 1960 жылдыѓ жазында жоѕары дќрежелi кеѓес =ткiзiлiп, Эйзенхауэрдiѓ Кеѓес Одаѕына келетiн кезектi сапары белгiленуi тиiс болды. Алайда «У-2» американ барлаушы џшаѕыныѓ туѕызѕан жанжалы екi ел арасындаѕы ћайшылыћты таѕы да шиеленiстiрдi. Осы оћиѕадан кейiн жоѕары дќрежелi кездесу =ткiзiлмедi жќне екi ел арасындаѕы ћай- шылыћтыѓ жаѓа кезеѓi басталды. жүктеу/скачать 14,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|