Сəттілік тілейміз! Желаем удачи! «Дарын» республикалық Ғылыми-практикалық орталығы физикадан Президенттік олимпиаданың қорытынды кезеңі 2023

Сəттілік тілейміз! Желаем удачи! 
«ДАРЫН» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ 
Физикадан Президенттік олимпиаданың қорытынды кезеңі - 2023 
11 сынып, 25 ұпай. Сайыстың ұзақтығы 2 сағат. 
 
 
Есеп_1 [5,5 ұпай].
Кедір-бұдырлы көлбеу жазықтықтан (үйкеліс коэффициенті 
𝜇
, 
көкжиекке көлбеулік бұрышы 
𝛼
) шарикті жазықтыққа 
𝛽
бұрышпен бастапқы 
𝑣
!
жылдамдықпен лақтырады. Ары қарай, əрқайсысын серпімді деп есептеуге болатын, 
жазықтықпен соқтығыстың өте көп саны орын алады. Соқтығыс кезінде сырғанау лезде 
тоқтамайды. 
1. Қозғалыс кезінде, жылдамдық модулінің орташа мəні артқан кезде, шариктің орташа 
үдеуі неге тең жəне қайда бағытталған? 
2. Қозғалыс кезінде, жылдамдық модулінің орташа мəні кеміген кезде, шариктің орныққан 
жылдамдығы неге тең? 
3. Жылдамдық орныққанға дейін шариктің жазықтықпен қанша соққысы орын алады? 
 
Есеп_2 [6,5 ұпай]. 
Ұзын құбырдың ішінде екі 
поршеннің арасында біратомды газ бар, оның 
массасы 
поршендердің 
массаларынан 
əлдеқайда аз. Поршендер əраттас зарядтармен 
зарядталған, олардың арасындағы тартылыс 
күші орныққан режимде қысым күшін 
теңестіреді. Поршендер мен құбыр арасында 
үйкеліс жоқ. Құбыр мен поршендер жылу өткізбейді жəне жылу тұтынбайды. Оң жақтағы 
поршенге бастапқы жылдамдық беріледі (суретті қараңыз, масштаб сақталмаған). Суретте 
берілген барлық параметрлерді белгілі деп есептеңіз. 
1. Жүйе қандай орныққан жылдамдықпен қозғалады? 
2. Газдың орныққан көлемін анықтаңыз егер а) поршендер арасындағы арақашықтық 
барлық уақытта поршеннің радиусынан əлдеқайда кіші; b) барлық уақытта əлдеқайда үлкен. 
Есеп_3 [6,0 ұпай].
Екі біраттас q зарядпен 
зарядталған массасы m шайбаны кедір-бұдырлы 
бекітілген сыналарда ұстап тұрады, кейіннен 
босатады. 
Шайбалар 
мен 
сына 
беттері 
арасындағы үйкеліс коэффициенті 
𝜇
. Шайбалар 
арасындағы 
арақашықтық 
бастапқыда 
𝐿
!
, 
сыналардың шеткі нүктелерінің арасындағы 
қашықтық 
𝐿
. Суреттегі 
𝛼
бұрышты белгілі деп есептеңіз. 
1. Қандай шарт орындалған кезде шайбалар орындарынан қозғалады? 
2. Қандай шарт орындалған кезде шайбалар сынадан ұшып кетеді? 
3. Шайбалар сынадан ұшып кеткен жағдайда, ұшу кезінде қандай максимал биіктікке 
жетеді?