2 4 8
9-Тарау. Булшықеттіндері
9 .2 -с у р е т.
Көлденең жолақты бұлшық ет тінінің құрылысы (микросурет): 1 — бұл-
шық ет талшықтары; 2 —
сарколемма; 3 — саркоплазма және миофибриллалар;
4 — м иосим пл аст ядросы. Бояуы — темірлі гематоксилин
та бірнеше ондаған мыңға жетуі мүмкін (9.2-суретті караныз). Ядролардын
полюстерінде жалпы органеллалар — Гольджи кешені және түйіршіксіз
эндоплазмалык тордың кішігірім фрагменттері орналасады. Миофибрилла
лар миосимпласттың негізгі бөлігін алып жатады
және бойлай орналасады
(9.3-суретті караңыз).
Саркомер
— миофибрилланың кұрылымдыкбірлігі. Әрбір миофибрилланын
жарықты әр түрлі сындыратын күңгірт және ашык түсті дискілері бар (ани-
зотропты А-дискілері және изотропты І-дискілері). Әрбір миофибрилла бой
лай орналаскан және өзара анастомоздалатын түйіршіксіз эндоплазмалык
тордын — саркоплазмалык тордың ілмектерімен коршалады.
Көрші сарко-
мерлердін ортак шекаралык құрылымы — Z-сызығы бар (9.5-сурет). Ол тор
тәрізді нәруызды фибриллярлы
молекулалардан тұрады, олардың арасында
альфа-актининнің маңызы зор. Бұл торлармен актин филаменттерінің ұштары
бірігеді. Көрші Z-сызыктарынан актин филаменттері
саркомердін ортасына
карай бағытталады, бірак оның ортасына дейін жетпейді. Актин филаменттері
Z-сызығымен және миозин жіпшелерімен фибриллярлы созылмайтын небу-
лин молекулалары аркылы бірігеді.
Саркомердің күнгірт дискісінін ортасында
миомиозиннен кұрылған тор
орналасады. Ол кесіндіде М-сызыкты кұрайды. Бүл М-сызыктың түйіндеріне
миозин филаменттерінің үштары бекіген. Олардын баска ұштары Z-сызыкка
карай бағытталады және актин филаменттерінін
арасында орналасады, бірак
Z -сызыктың өзіне дейін жетпейді.
Сонымен катар, бұл ұштары Z-сызыкка катысты тининнің алып созылма-
лы акуыздык молекулаларымен байланыскан.
Миозин молекулаларынын үзын кұйрығы
және онын ұштарынын бірінде
екі бастары бар. Кальций иондарынын концентрациясы жоғарылаған кезде
9.2. Көлденең-жолақты булшық ет тіндері
Достарыңызбен бөлісу: