Эмбриология

86
4-Тарау. Жасуша туралы ілім (жалпы цигологияның негіздері)
денешіктер — 
центриольдер
(centriolum
) ашыкгау цитоплазма аймағымен 
коршалып, олардан радиалды бағытта жіңішке фибриллалар шығатыны 
байкалған. Бұл органеллаларбөлініп жаткан жасушаларда бөліну ұршыкшасын 
калыптастыруға катысып, оның полюстерінде орналасады. Бөлінбей жаткан 
жасушада центриольдер эпителий жасушаларынын полярлығын аныктап, 
Гольджи кешенінін касында орналасады.
Центриольдердің нәзік кұрылысын электронды микроскоптын ғана 
көмегімен зерттеу мүмкін болды. Центриольдің кұрылысынын негізі шеңбер 
бойында орналаскан 
микротутікиіелердің 9 триплеттері
болып табылады, 
олар осылайша іші куыс цилиндрді түзейді. Оның диаметрі шамамен 0,2 мкм, 
ал ұзындығы 0,3—0,5 мкм (кейде үзындығы бірнеше микрометрге жететін 
центриольдер де кездеседі) (4.18-сурет). Центриольдің микротүтікшелер 
жүйесін келесі формуламен белгілейді: (9 х З) + 0, бүл жерде ортасында 
микротүтікшелердің жоктығына көңіл бөлінеді.
Әдетте интерфазалык жасушаларда катар орналаскан екі центриольдер ди- 
плосомаларды (
diplosoma
) кұрайды. Диплиосомаларда центриольдер бір-біріне 
тік бұрыш кұрай орналасады. Екі центриольдің бірі аналык не бастапкы, 
екіншісі еншілес не косымша болып табылады. Екі центриольдер бір-біріне 
жакындай түскен, еншілес центриольдің үшы бастапкы центриольдің үстіңгі 
бетіне бағытталған.
Әрбір центриольдін айналасында күрылымсыз немесе жіңішке талшыкты 
матрикс орналаскан. 
Центриольдердің айналасындағы
ерекше аймакты — 
цен-
тросфераны
— түзейтін, көбінесе центриольдермен байланыскан косымша 
кұрылымдарды: спутниктерді 
(сателлиттер, серіктестер),
микротүтікшелер- 
дің түйісу фокустерін, косымша микротүтікшелерді аныктауға болады.

жүктеу/скачать 74,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: